ترافیک تهران، میدان مناقشه‌های شهردار و دولت
۱۳۸۶ شهریور ۲۸, چهارشنبه
گسترش متروی تهران، راه‌اندازی خطوط اتوبوس‌های پرسرعت، طرح محدودیت تردد خودروها و احداث منوریل از موضوع‌هایی است که در هفته‌ها و روزهای اخیر محل رویارویی دولت و شهرداری بوده است. در این میان طرح‌هایی که قرار است وضعیت ترافیک شهر تهران را بهبود بخشد بیش از دیگر طرح‌ها در معرض مناقشه‌های دو طرف قرار گرفته است.
دی‌ماه سال پیش، جواد مصطفوی، کارشناس مسائل شهری و ترافیک در گفتگو با خبرگزاری مهر، اختلاف نظر دولت با شهرداری را مشکل اصلی ترافیک تهران اعلام کرده است. این اختلاف‌نظرها طی دو سال گذشته آشکارتر از آن بوده که بتوان انکارش کرد.
رویارویی دولت و شهرداری را در تصمیم‌گیری‌های مربوط به بسیاری از طرح‌های عمرانی و شهری می‌توان دید؛ تصمیم‌گیری‌هایی که در موارد بسیار قرار بوده به بهبود وضعیت ترافیک شهر تهران بیانجامد اما اغلب به تاخیر در اجرای پروژه‌های این حوزه منجر شده.
کمتر هفته‌ای است که خبری در مورد دعوای دولت و شهرداری در رسانه‌ها منتشر نشود. اختلاف‌نظرها و مشاجره‌های این دو نهاد که هر یک مسئولیت بخشی از مدیریت شهری را برعهده دارد در روزهای اخیر بارزتر از پیش در ارتباط با چند طرح مهم خود را بیشتر نمایان کرده است.
یکی از موارد اختلاف موضوع کهنه‌ی تجهیز ناوگان حمل و نقل عمومی است. در حالی که شهرداری گسترش خطوط مترو و اتوبوسرانی را در اولویت برنامه‌های خود قرار داده دولت که بر ساخت قطار هوایی یا منوریل پافشاری می‌کند، متهم است در اجرای برنامه‌های شهرداری از جمله توسعه‌ی مترو مانع ایجاد کرده. مهدی هاشمی معاون عمرانی وزیر کشور اخیرا اعلام کرد «تا سال ۱۳۹۰ ، ۶۶ کیلومتر منوریل در چهار خط و طی یک برنامه سه ساله در پیرامون شهر تهران احداث می شود.»
مشاور عالی شهردار تهران در امور حمل و نقل و ترافیک اما معتقد است احداث ۶۶ کیلومتر مونوریل، برخلاف مطالعات انجام شده در طرح جامع حمل و نقل عمومی است. شهردار تهران قالیباف نیز روز گذشته می‌گوید در مورد منوریل با شهرداری توافقی صورت نگرفته است. او با اشاره به طرح جامع می‌افزاید «بعید به نظر می‌رسد كه اجازه دهیم خارج از این طرح، تصمیم جدیدی گرفته شود.»
به اعتقاد برخی از ناظران مخالفت شهرداری با منوریل که رئیس دولت نهم از مدافعان راه‌اندازی آن است، دلیل موانعی است که وزارت کشور در مسیر خطوط پرسرعت اتوبوس ایجاد کرده است. شبکه‌ی اتوبوس‌های پرسرعت، BRT، خطوط ویژه‌ای هستند که ایستگاه‌های آنها در وسط مسیر قرار دارد. به این ترتیب درهای اتوبوس‌های این خطوط باید از سمت چپ باز شوند و ظاهرا کمبود چنین اتوبوس‌هایی در ایران از دلایل مخالفت وزارت کشور با راه‌اندازی این خطوط است.
وزارت کشور با این استدلال که ساخت این مسیر به تصویب شورای عالی ترافیک نرسیده دستور متوقف کردن این پروژه را صادر کرده است. شهرداری مدعی است این طرح قبلا به تصویب رسیده و درباره آن کار کارشناسی لازم انجام شده است.
در حالی که شهردار تهران راه‌اندازی این خطوط را وابسته به تامین اتوبوس از سوی دولت عنوان کرده روز گذشته معاون شهردار جعفر تشکری هاشمی اظهار داشت «مدیریت شهری این طرح را چه با كمك سازمان شهرداری‌ها و چه بدون كمك آن سازمان به سرانجام می‌ساند.» این طرح در شورای عالی ترافیک در دولت هشتم به تصویب رسیده بود.
موضوع آرم‌های جدید طرح ترافیک نیز از مسائلی بوده که در روزهای گذشته باعث مناقشه شده. فرمانداری تهران به افزایش بهایی که شهرداری در نظر گرفته اعتراض داشت و آن را از اختیارات خود عنوان کرد. قالیباف در پاسخ، این ادعای فرمانداری را غیرقانونی خوانده است. گسترش مترو نیز به دلیل کمبود بودجه و اعتبار به کندی پیش می‌رود.
روز گذشته یک ایستگاه جدید مترو در غرب تهران در حالی افتتاح شد که به دلیل کمبود قطار روزانه فقط سه ساعت از ان استفاده می‌شود. قالیباف معتقد است با افزودن هفتاد قطار به خطوط مترو می‌توان ظرفیت جابه جایی مسافر را به ۳ میلیون نفر در روز افزایش داد. مدیرعامل شركت بهره‌برداری متروی تهران، جعفر ربیعی از دولت شکایت دارد که در دادن اعتبارهای تصویب شده به مترو تعلل می‌کند. او با اشاره به سهم ۲۰ میلیارد تومانی دولت برای یارانه‌ی بلیط مترو تاکید می‌کند با گذشت ۶ ماه هنوز یک ریال از این مبلغ نیز پرداخت نشده.
وجود نهادهای متعدد در مدیریت شهری گاهی تصمیم‌گیری و اجرای پروژه‌های عمرانی را با وقفه و مانع روبرومی‌کند که اختلاف و رقابتهای سیاسی نیز در آن بی‌تاثیر نیست. در حالی که سازمان شهرداری‌ها و شورای عالی ترافیک زیر نظر دولت فعالیت می‌کند، شورای شهر و شهرداری از دیگر نهادهایی هستند که تصمیم‌گیری در مورد امور شهر را برعهده دارند. در این نهادها هم رقابت و اختلاف کم نیست؛ قالیباف اصولگرا در شواری شهری که اکثریتش را افراد این جناح در دست دارند، به رغم تلاش حامیان رئیس جمهور و با رای اصلاح‌طلبان در سمت شهرداری تهران ابقا شده است.
بهزاد کشمیری‌پور، گزارشگر دویچه وله در تهران