تشکیل "اتحادیه خلیج" به تعویق افتاد

پس از برگزاری نشست سران شورای همکاری کشورهای عربی کرانه خلیج‌فارس در ریاض، وزیر امورخارجه عربستان سعودی اعلام کرد که "تشکیل اتحادیه کشورهای عضو شورای همکاری" در اجلاسی فوق‌العاده بررسی می‌شود.

سعود الفیصل تنها دو ساعت پس از پایان این نشست در ریاض در کنفرانسی خبری شرکت جست و تصریح کرد که تصمیم نهایی برای تشکیل "اتحادیه خلیج" به نشست آتی شورای همکاری در ماه دسامبر امسال در منامه، پایتخت بحرین موکول شده است.

عبداللطیف الزیانی، دبیرکل شورای همکاری کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس نیز در این کنفرانس مطبوعاتی حضور داشت. وی اعلام کرد که شش کشور عضو بر سر انعقاد یک توافقنامه امنیتی وحدت نظر دارند.

سعود الفیصل در کنفرانس خبری افزود: «سران کشورهای عضو توافق کردند که کمیسیونی برای پیشبرد طرح ایجاد اتحادیه تا زمان برگزاری نشست بعدی تشکیل شود.» وزیر امورخارجه عربستان تاکید کرد که «دستیابی به این هدف مدت زمانی به طول خواهد کشید و ما امیدواریم که نه دو یا سه کشور، بلکه تمامی ۶ عضو شورای همکاری با یکدیگر متحد شوند.»

قرار بود که سنگ بنای ایجاد اتحادیه عرب نخست با "اتحاد عربستان سعودی و بحرین" آغاز شود، اما ایران واکنش شدیدی نسبت به این اتحاد نشان داد. سران دو کشور پیش‌تر گفته بودند که این اتحاد پاسخی به "تهدید‌های جمهوری اسلامی در منطقه" است.

شورای همکاری کشورهای حوزه خلیج‌فارس مضمون "اتحادیه‌ی" جدید را تقویت همکاری‌های بیشتر نظامی، سیاسی و اقتصادی میان کشورهای عضو خواند.

موانع بر سر راه تشکیل "اتحادیه خلیج"

تحلیل‌گران سیاسی بر این باورند که سوا از مخالفت ایران، سران کشورهای عربی نیز به شدت از تضعیف حاکمیت و سیادت بر خاک خود هراس دارند. در نشست ریاض سران امارات متحده عربی و عمان شرکت نداشتند.

عربستان سعودی، امارات متحده عربی، کویت، بحرین، قطر و عمان اعضای شورای همکاری خلیج‌فارس به شمار می‌‌آیند. این شورا در سال ۱۹۸۱ به منظور مقابله با نفوذ فزاینده ایران و عراق تاسیس شد.

حمد بن‌عیسی آل خلیفه، پادشاه بحرین در راس هیاتی در نشست ریاض شرکت جست. وی پیش از ورود به عربستان در بیانیه که از خبرگزاری دولتی این کشور پخش شد، گفت: «ما امروز از تاسیس اتحادیه خلیج خشنودیم.»

۱۹۰ نماینده مجلس ایران در واکنشی تند به تصمیمات بحرین و عربستان سعودی اعلام کردند که «عربستان و حکام بحرین بدانند این اقدام نابخردانه بدون تردید مردم بحرین را منجسم‌تر و متحدتر از گذشته در مقابل اشغالگران قرار خواهد داد و بحران بحرین را به عربستان منتقل خواهد کرد و منطقه را به سوی ناآرامی بیشتر سوق خواهد داد و بر مشکلات موجود خواهد افزود.»

وزیر امورخارجه عربستان سعودی در مقابل گفت: «تهدید‌های ایران قابل‌قبول نیستند. حتی در صورتی که عربستان و بحرین خواهان دستیابی به اتحاد باشند، ایران اجازه مداخله در امور ما را ندارد.»

همکاری بیشتر برای مهار اعتراضات

گری سیک، کارشناس مسائل کشورهای عربی و استاد دانشگاه کلمبیا درباره اقدامات جدید گفت: «خاندان‌های حاکم در بحرین و عربستان‌سعودی دارای مناسبات بسیار نزدیکی با یکدیگر هستند و در آخر هفته بسیاری از شهروندان عربستان با گذر از روی سد ۲۵ کیلومتری میان دو کشور به بحرین سفر می‌کنند. شاید گفته شود که بسیاری از اتحاد این دو کشور خشنودند، اما به نظر من این اتحاد تنها برای این دو کشور جذاب است.»

به گفته کارشناسان این اتحاد می‌تواند برای بحرین که مواجه با اعتراضات نیروهای اپوزیسیون است سودمند باشد، اما دیگر کشورهای عربی کرانه خلیج‌فارس در برابر این اتحاد مقاومت خواهند کرد.

در پی آغاز جنبش اعتراضی در کشورهای عربی، شیعیان بحرین نیز با برپایی تظاهرات و اعتراضات خواهان حقوق ‌برابر و تغییر در ساختار سیاسی کشور شدند. اما حکومت بحرین به کمک ارتش سعودی می‌کوشد این جنبش اعتراضی را سرکوب یا دست‌کم مهار کند.