جایزه هانا آرنت نصیب یک استاد اسرائیلی شد
۱۳۹۱ تیر ۲۴, شنبه
در سال ۱۹۹۵ میلادی بنیاد هاینریش بل و شهر برمن جایزه‌ای به نام هانا آرنت، فیلسوف نامدار آلمانی تاسیس کردند که هر سال به شخصیتی اهدا می‌شود که سهمی در رشد اندیشه و کنش سیاسی داشته است. اهداکنندگان جایزه می‌کوشند هر سال فردی را انتخاب کنند که مسائل اجتماعی، سیاسی و تاریخی را از منظری متفاوت و کاوشگرانه بررسی کرده باشد.
علیه فراموشی
بنیاد هاینریش بل در بیانیه‌ای که برای معرفی برنده‌ی امسال جایزه هانا آرنت منتشر کرد، ایفات وایس را متعلق به نسل جدیدی از پژوهشگران اسرائیلی معرفی می‌کند که به باور این بنیاد تاریخ اسرائیل و فلسطین را با دقت و بدون پیش‌داوری بررسی می‌کنند.
خانم وایس در پژوهش‌ها و کتاب‌های خود به مسائلی توجه می‌کند که خطر فراموشی تهدیدشان می‌کند یا خواسته و ناخواسته از حافظه جمعی پس زده می‌شوند. او به منازعات و رویارویی‌هایی می‌پردازد که بعضا سخن گفتن از آنها در اسرائیل تابو شده است.
استاد تاریخ دانشگاه اورشلیم همزیستی و رابطه‌ی اقلیت‌های قومی و مذهبی در جامعه‌ی اسرائیل را از منظری تازه بررسی می‌کند؛ یهودیان اروپایی‌تبار و کسانی که در اسرائیل به دنیا آمده‌اند، یهودیان مهاجر از مراکش و دیگر کشورهای جهان، اقلیت عرب در این کشور و فلسطینیان.
روایتگر سرنوشت همسایگان رانده شده
هیات داوران بنیاد هاینریش بل معتقد است آثار وایس توجه دقیق‌تر به تاریخ غیرمعمول اسرائیل و امکانات تثبیت جامعه شهروندی در این سرزمین را باعث شده و امکان شکل‌گیری پژوهش‌های تاریخی و نظرگاه‌های اجتماعی را تقویت می‌کند.
ایفات وایس تا کنون اقامت‌های پژوهشی بسیاری در کشورهای آلمانی‌زبان داشته و با چند پروژه‌ی تحقیقی درباره یهودیان آلمان و لهستان همکاری کرده است. اخیرا کتابی از او به آلمانی منتشر شده که "همسایه‌ی رانده شده" نام دارد و به حوادث سال ۱۹۵۹ در اسرائیل می‌پردازد؛ زمانی که کشور اسرائیل هنوز جوان بود، و در ساختارهای اجتماعی که هنوز کاملا شکل نگرفته بود التهاب فراوانی به چشم می‌خورد.
نگاهی متفاوت به درگیری‌های بندر حیفا
درگیری‌های سال ۱۹۵۹ از یک نزاع و کتک‌کاری در کافه‌ای در بندر حیفا آغاز شد که زادگاه وایس هم هست. این حادثه جرقه‌ای بود که به آتش درگیری‌ها و زد و خوردهای خیابانی خشونت‌آمیزی دامن زد. دو طرف اصلی مشاجره یهودیان مهاجر کشورهای شرقی که اغلب در فقر به سر می‌بردند، و یهودیان اروپایی‌تبار بودند.
خشونت‌های بندر حیفا در محله‌هایی رخ داد که در تاریخ اسرائیل جوان فراز و نشیب‌های فراوانی را پشت سر گذاشته بود. چند سال پیش از این حادثه ساکنان عرب این محله از آن منطقه رانده شده بودند. ایفات وایس در کتاب خود این دو رویداد را به هم پیوند می‌زند و بر تاریخچه‌ای از راندن و رانده شدن پرتو می‌افکند.
هانا آرنت، منتقد حکومت‌های توتالیتر
هانا آرنت، فیلسوف و نظریه‌پرداز سیاسی مشهور قرن بیستم یکی از شخصیت‌های تاثیرگذار در حوزه فلسفه سیاسی محسوب می‌شود. او که خود یهودی‌تبار بود ۱۹۰۶ در محله‌ی لیندن شهر هانوفر به دنیا آمد و ۱۹۳۳ مجبور به ترک آلمان شد. آرنت پس از چند سال اقامت در پاریس در سال ۱۹۴۱ به آمریکا مهاجرت کرد و از ۱۹۵۱ شهروند این کشور شد. او ۱۹۷۵ درگذشت.
هانا آرنت از شاگردان مارتین هایدگر و کارل یاسپرس بود و در آمریکا کرسی استادی نظریه‌های سیاسی در دانشگاه‌های پرینستون و شیکاگو را در اختیار داشت. دو کتاب "عناصر و خاستگاه حاکیمت توتالیتر" و "قدرت و قهر" که در سال‌های ابتدایی دهه پنجاه قرن بیستم منتشر شد جایگاه او را به عنوان یکی از پرنفوذترین و معتبرترین نظریه‌پردازان دوران تثبیت کرد.
جایزه هانا آرنت دو سال پس از تاسیس به یواخیم گاوک، رئیس جمهور کنونی آلمان اهدا شد. از جمله برندگان سال‌های گذشته این جایزه، نوید کرمانی (شرق‌شناس ایرانی- آلمانی، ۲۰۱۱)، فرانسوا ژولین (فیلسوف فرانسوی، ۲۰۱۰)، کورت فلایش (دانشمند علم تاریخ فلسفه، ۲۰۰۹) و ویکتور زاسلاوسکی (جامعه‌شناس روس، ۲۰۰۸) بوده‌اند.