جایگاه ایران در برنامه آمریکا برای سپر دفاع ضدموشکی
۱۳۸۶ خرداد ۱۵, سه‌شنبه
این طرح بعدها و بخصوص پس از فروپاشی شوروی سابق و کشورهای سوسیالیستی در شرق اروپا تغییر شکل داد و در نهایت در سال ۲۰۰۲، جرج دبلیو بوش رییس جمهور ایالات متحده اعلام کرد که به‌خاطر امکان دستیابی "کشورهای سرکش" و حامی تروریسم به کلاهک‌های اتمی، آمریکا "سیستم دفاع ضدموشکی" را با جدیت بیشتری دنبال خواهد کرد.
کار "سپر دفاع ضدموشکی" ردیابی موشک‌های پرتاب‌شده با استفاده از یک سیستم کامل راداری‌ست. این سیستم دفاعی پس از ردیابی و شناسایی موشک‌های پرتاب‌شده، آنها را پیش از اصابت به هدف منهدم می‌کنند.
پس از طرح این موضوع توسط بوش، برخی از کشورهای اروپایی نیز از آمریکا خواستند که تحت پوشش این سیستم دفاعی قرار گیرند. در سال‌های اخیر نیز، ایالات متحده، در خصوص "سپر دفاع ضدموشکی" مذاکراتی را با برخی کشورهای شرق اروپا دنبال کرد و قرار شد که این سیستم در لهستان و جمهوری چک مستقر شود.
دولت آمریکا هدف از استقرار "سپر دفاع ضدموشکی" در شرق اروپا را، دفاع از کشورهای اروپایی در قبال حمله احتمالی موشکی کشورهایی مانند ایران و کره شمالی به اروپا عنوان کرده است. این در حالی‌ست که ایران در سال‌های اخیر پرتاب چند موشک دوربرد و میان‌برد را آزمایش کرده است.
واکنش روسیه به برنامه آمریکا برای استقرار "سپر دفاع ضدموشکی" در شرق اروپا بسیار تند بود. ولادیمیر پوتین رییس جمهور روسیه اعلام کرد که این اقدام آمریکا به دور تازه‌ای از مسابقه تسلیحاتی انجامیده و توازن استراتژیک در جهان را بر هم خواهد زد. پوتین هم‌زمان هشدار داد که در صورت عملی شدن برنامه آمریکا، روسیه نیز اروپا را با موشک‌های خود، نشانه خواهد گرفت. رییس جمهور روسیه پیشتر نیز مطرح کرده بود که اروپا از طریق سیستم دفاعی آمریکا، به "انبار باروت" تبدیل می‌شود.
دکتر قاسم شعله‌سعدی استاد علوم سیاسی و کارشناس روابط بین‌الملل استقرار سیستم دفاعی در شرق اروپا را خطری برای روسیه نمی‌بیند و معتقد است که رشد فزاینده توان نظامی ایران، می‌تواند اقدام آمریکا را در چارچوب دیپلماسی بین‌المللی توجیه‌پذیر کند.
اما دکتر ابراهیم یزدی دبیرکل نهضت آزادی ایران، با این نظر مخالف است و توان آینده نظامی ایران را دلیلی موجه برای استقرار سیستم دفاعی آمریکا در اروپا نمی‌داند. او معتقد است که تنها تقاضای اتحادیه اروپا و یا دست‌کم "ناتو" می‌توانست توجیه‌گر استقرار "سپر دفاع ضدموشکی" آمریکا در اروپا باشد.
علی لاریجانی دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران نیز در مصاحبه‌ای با خبرگزاری "ایرنا"، ادعای آمریکا مبنی بر استقرار "سپر دفاع ضدموشکی" برای حفاظت از اروپا در قبال حمله موشکی ایران را "جوک سال" خواند. وی تاکید کرد که موشک‌های ایران توان هدف قرار دادن اروپا را ندارند و دلیلی هم وجود ندارد که ایران بزرگ‌ترین شریک تجاری خود، یعنی اروپا را هدف قرار دهد.
دکتر پرویز ورجاوند عضو شورای مرکزی جبهه ملی ایران، در عین اینکه با نگاهی تردیدآمیز به مانورهای نظامی چندسال گذشته ایران می‌نگرد که می‌توانند بهانه‌ای به دست آمریکا برای جلب افکار عمومی جهان علیه ایران بدهند، خطر یک مسابقه تسلیحاتی جدید میان شرق و غرب را محتمل می‌داند.
دکتر یزدی نیز قصد آمریکا را تغییر توازن استراتژیک در سطح جهان می‌داند و هم‌نظر با مقامات روسیه، بر خطر بوجود آمدن یک مسابقه تسلیحاتی جدید تاکید می‌کند.
اما میرک توپولانک نخست‌وزیر جمهوری چک نیز که امروز نخستین میزبان سفر ۸ روزه‌ای جرج بوش به اروپا بود، سپر دفاعی را ضروری ارزیابی می‌کند. او تاکید دارد که تهدید دولت‌هایی مانند ایران برای اروپا واقعی‌ست و اروپا بایستی برای دفاع از خود آماده باشد. نخست‌وزیر محافظه‌کار چک به جرج بوش اطمینان می‌دهد که ایالات متحده می‌تواند کاملا روی حمایت جمهوری چک حساب کند: «من فکر می‌کنم، اصل این است که جرج بوش کشور ما را با علم به این مسئله ترک کند که جمهوری چک موتلف آمریکاست. او بایستی با این حس برود که ما در سویه‌ی دیگر نایستاده‌ایم و کشوری نیستیم که کسی، هر که می‌خواهد باشد، بتواند برای ما تکلیف معین کند. من معتقدم که این یک پیروزی بزرگ برای دیپلماسی و دولت ماست که بوش به پراگ آمده است».
روسیه و ایران در برابر استدلال آمریکا برای استقرار سیستم دفاعی آمریکا در اروپا موضعی مشابه گرفته‌اند. آیا این امر می‌تواند باعث نزدیکی بیشتر روسیه به ایران و بازتر شدن فضا برای جمهوری اسلامی جهت پیشبرد برنامه هسته‌ای‌اش شود؟ دکتر ورجاوند چنین اعتقادی ندارد و بر آن است که روسیه حتا بیش از کشورهای غربی از پیشرفت نظامی ایران ناخشنود خواهد شد.
کرملین در حالی عامل مسابقه تسلیحاتی احتمالی جدید را، برنامه دفاعی آمریکا در شرق اروپا عنوان می‌کند که خود هفته گذشته (۲۹ مه) موشک جدید قاره‌پیمایی را در شمال روسیه آزمایش کرد. طبق گفته مقام‌های دولتی روسیه این موشک می‌تواند از هر نوع سپر دفاعی بگذرد. جالب اینجاست که روس‌ها، کار روی ساختن این موشک را مدتها پیش از برنامه آمریکا برای استقرار "سپر دفاع ضدموشکی" در شرق اروپا آغاز کرده بودند.
بهنام باوندپور (رادیو دویچه وله)
(برای شنیدن نظرات آقایان شعله سعدی، ورجاوند و یزدی به فایل شنیداری زیر مراجعه کنید!)