جستجوی راههای همکاری ناتو با ایران
۱۳۸۷ اسفند ۱۶, جمعه
رویکرد جدید دولت آمریکا در مسئله‌ی افغانستان و انتقال محموله‌های غیرنظامی ناتو از طریق خاک روسیه به افغانستان سبب نزدیکی ناتو به روسیه شده است. به گزارش مطبوعات روسیه، مقامات این کشور یاب د هوپ سخفر، دبیر کل ناتو، را برای حضور در نشست سران کشورهای عضو سازمان همکاری‌های شانگهای دعوت کرده‌اند. در اجلاس سازمان همکاری‌های شانگهای در مسکو قرار است اوضاع افغانستان و تاثیر آن بر کشورهای همسایه بررسی شود. دبیر کل ناتو تا بحال به دعوت این سازمان پاسخی نداده است. از سوی دیگر مقامات ایرانی نیز خاطرنشان کردند که روسیه از عضویت دائم ایران حمایت می‌کند.
مذاکره‌ی ناتو و ایران
كشورهای قرقيزستان، قزاقستان، تاجيكستان، ازبكستان، روسيه و چين اعضای اصلی سازمان همكاری شانگهای هستند. سه كشور هند، ايران و پاكستان نيز به عنوان ناظر در اين سازمان حضور دارند. پیمان آتلانتیک شمالی ناتو تا بحال از همکاری با سازمان همکاری های شانگهای سرباز زده است؛ ناتو این سازمان را پیش از این رقیب به حساب می‌آورد.
آلکساندر راهر، کارشناس آلمانی شورای روابط خارجی آلمان، در مصاحبه با بخش فارسی دویچه وله به این مسئله اشاره می‌کند که در هفته‌های اخیر نشانه‌هائی دال بر همکاری بین پیمان ناتو و سازمان شانگهای دیده می‌شود. راهر در ادامه‌ی صحبت‌هایش اضافه می‌کند: «با بروز بحران مالی جهانی و توجه دولت آمریکا به مسائل داخلی خود، ناتو به تنهائی قادر نیست صلح را در منطقه تثبیت بخشد و مجبور شده است رویکرد نوینی برای برقراری صلح در افغانستان و حل مشکلات آن اتخاذ کند.» این کارشناس آلمانی به نفوذ چین و نقش سازمان شانگهای هم اشاره می‌کند که در کنار روسیه یکی از بازیگران اصلی منطقه به شمار می‌آید.
ایران بازیگر اصلی نیست
آلکساندر راهر به نقش ایران در منطقه اشاره‌ای نمی‌کند و معتقد است، ایران در منطقه‌ی آسیای میانه “قدرت منطقه ای“ شمرده نمی‌شود. وی می‌گوید: «ایران در منطقه‌ی آسیای مرکزی بازیگر اصلی نیست، البته تلاش دارد در حوزه‌ی دریای خزر مسیر انتقال انرژی را زیر کنترل داشته باشد. ولی ایران در مناقشات ژئوپلیتیکی، یا بهتر است گفته شود در رقابت های چین، روسیه و آمریکا در آسیای مرکزی، دخالتی ندارد.» راهر در ادامه‌ی صحبت‌هایش می‌افزاید: «ایران به عنوان ناظر در اجلاس‌های سازمان شانگهای شرکت دارد و به همین دلیل ناتو امکانات گفتگو را با سازمان شانگهای جستجو می‌کند، تا از طریق این سازمان بتواند با ایران نیز تماس برقرار کند. آمریکائی‌ها اکنون قصد دارند با ایران به طور مستقیم وارد مذاکره شوند. این رویکرد جدید دولت آمریکا دست ناتو را نیز برای مذاکره با ایران باز کرده است.»
شانس ایران در سازمان شانگهای
آیا همکاری مشترک ناتو و روسیه و دعوت از دبیر کل ناتو به اجلاسیه‌ی شانگهای، شانس عضویت ایران در سازمان شانگهای را به خطر می‌اندازد؟ الکساندر راهر، کارشناس شورای روابط خارجی آلمان به این پرسش چنین پاسخ می‌دهد: «سران سازمان شانگهای مانع عضویت ایران نخواهند بود، بلکه برعکس سازمان شانگهای محلی خواهد بود که ناتو، چین، روسیه، آمریکا و حتی ایران پیرامون مسائل ژئوپلیتیکی اقتصادی و سیاسی بحث و تبادل نظر کنند.»
معامله‌ی روسیه و چین بر سر ایران
به نظر دکتر هومن پیمانی کارشناس ایرانی در امور امنیتی آسیای مرکزی و قفقاز نیز مسئله‌ی عضویت ایران ارتباطی با شرکت ناتو در اجلاس شانگهای نداردز وی می‌گوید: «روسیه و چین که دو کشور عمده‌ی پیمان شانگهای هستند خودشان تمایل دارند ایران به عضویت این سازمان درآید، ولی تحت شرایطی که به اهداف درازمدت شان کمک بکند. در حال حاضر هر دو کشور به‌طور اصولی طرفدار عضویت ایران هستند، ولی خواهان عضویت فوری ایران نیستند. بخصوص روسیه سعی می‌کند روابطش را با ایران به نوعی دستمایه‌ی بهبود روابطش با کشورهای غربی قرار بدهد. ولی هم روسیه و هم چین کشورهای تعیین کننده در مسئله‌ی عضویت کشورهای دیگر هستند و در میان‌مدت موافق عضویت ایران هستند. اگر ایران تمایلی داشته باشد، عضویتش عملی خواهد شد. بدین جهت، من فکر نمی‌کنم دعوت از دبیر کل ناتو برای شرکت در پیمان آینده‌ی شانگهای نشانگر بی‌علاقگی کشورهای پیمان شانگهای برای عضویت ایران باشد.»
برخی از کارشناسان غربی پیش بینی می‌کنند که در آینده سازمان همکاری‌های شانگهای، با توجه به مسئله‌ی افغانستان، برای ناتو شریکی در مسائل امنیت منطقه ای خواهد بود.