جنگ زعفران در اسپانیا
۱۳۹۰ مرداد ۲۲, شنبه
برداشت زعفران کاری بسیار مشکل و طاقت‌فرسا محسوب می‌شود. یک کارگر کشاورزی به طور متوسط قادر به برداشت حدود ۸۰ گرم زعفران در روز است. بهای یک گرم زعفران در فروشگاه‌های معتبر مواد خوراکی در اسپانیا حدود ۷ یورو است. سالانه در جهان حدود ۲۰۰ تن زعفران تولید می‌شود که ۱۷۰ تا ۱۸۰ تن آن را (یعنی حدود ۹۱ درصد کل تولید جهان) در ایران برداشت می‌کنند.
روزنامه آلمانی "دی ولت" در گزارشی به وضعیت تولید و صادرات زعفران در اسپانیا پرداخته و از تقلباتی که در این زمینه با همکاری بازرگانان ایرانی صورت می‌گیرد، پرده برداشته است. زعفران به عنوان گران‌ترین "ادویه" یکی از محصولات مهم کشاورزی و صادراتی اسپانیا به شمار میآید. در سال گذشته حدود ۵، ۱ تن زعفران در اسپانیا برداشت شده، اما صادرات این کشور حدود ۹۰ تن بوده است.
اما این تفاوت فاحش در تولید و صادرات اسپانیا از کجا ناشی می‌شود؟ آنتونیو گارسیا مارتین دلگادو، رئیس اداره نظارت بر تولید زعفران در اسپانیا، می‌گوید: «دلیل این تفاوت با توجه به برچسب‌های تقلبی قابل توضیح است.» بخش بزرگ صادرات زعفران اسپانیا در اصل از ایران میآید و سپس در اسپانیا با بسته‌بندی جدید و برچسب‌های تقلبی به عنوان زعفران اسپانیایی به مشتریان فروخته می‌شود. اسپانیا بیش از همه به آمریکا، خاورمیانه و آمریکا‌ی جنوبی زعفران صادر می‌کند.
سالانه حدود ۴۰۰ میلیون یورو از طریق صادرات زعفران نصیب اسپانیا می‌شود. صادرکنندگان اسپانیایی برای هر کیلوگرم زعفران ایرانی مبلغی حدود ۳ هزار یورو پرداخت می‌کنند. به گفته دلگادو اما آنان این «طلای سرخ را چهار برابر قیمت اولیه، یعنی حدو ۱۲ هزار یورو، به فروش می‌رسانند.»
صادرکنندگان اسپانیایی زعفران به خوبی می‌دانند که به سختی می‌توان تقلب آنان را اثبات کرد. مشتریان زیادی در جهان خریدار زعفران اسپانیایی هستند، اما تولید اسپانیا بسیار محدود است. در این راه اسپانیا به جز از ایران، از کشورهای مراکش و یونان نیز زعفران خریدار می‌کند.
کیفیت متفاوت زعفران
زعفران دارای انواع مختلف است و کیفیت محصول نهایی که همان کلاله زعفران (معروف به "سرریشه"بخش الیاف مانند زعفران) باشد نیز متفاوت است. برای هر کیلو زعفران نیاز به حدود ۲۵۰ هزار کلاله است.
روزنامه بریتانیایی "ایندیپندنت" در گزارشی پژوهشی می‌نویسد که ۴۰ تا ۹۰ درصد زعفران اسپانیایی از بخش‌های دیگر گیاه زعفران بدست آمده است. در آزمایشی که در بریتانیا صورت گرفته این ادعا اثبات شده است. بدین دلیل از شهرت زعفران اسپانیایی در بریتانیا به شدت کاسته شده است. رییس اداره نظارت بر زعفران در اسپانیا ضمن تایید این گزارش با عصبانیت می‌گوید: «بخش بزرگی از آنچه به نام زعفران اسپانیایی به مشتریان عرضه می‌شود، آشغال است.»
بسته‌بندی در اسپانیا به معنای تولید در اسپانیا است
وزارت صنایع اسپانیا در مادرید اعلام کرده است که «تمامی محصولاتی که در اسپانیا بسته‌بندی می‌شوند، اجازه دارند به عنوان تولید اسپانیا به مشتریان عرضه شوند». در اتحادیه اروپا نیز نظارتی بر این وضعیت حاکم نیست. به گفته دلگادو، «شرایط کنونی به هیچوجه مورد تایید کشاورزان اسپانیایی نیست و از این راه تنها صادرکنندگان زعفران در اسپانیا بهره می‌برند».
بازرگانان ایرانی نیز آگاهانه بنگاه‌های تجاری خود را به‌دور از "لامانچا"، منطقه اصلی کشت زعفران در اسپانیا، دایر کرده‌اند. اغلب این بنگاه‌های تجاری در نزدیکی سواحل اسپانیا، بطور مثال در "نوولدا" در نزدیکی والنسیا یا مالاگا، قرار دارند.
دور زدن تحریم‌های بین‌المللی
بازرگانان ایرانی از این طریق به راحتی قادر به دور زدن تحریم‌های بین‌المللی و بویژه تحریم‌های ایالات متحده آمریکا هستند. اما این وضعیت آسیبی جدی به کشاورزان اسپانیایی می‌زند. برای بسیاری از مزارع زعفران دیگر نیروی کار کافی وجود ندارد. سرمایه‌گذاری در این بخش تولید و بهبود شرایط کاری نیز کاهش یافته است.
برای هر هکتار زعفران باید حدود ۴ هزار کیلوگرم "پیاز" زعفران کاشته شود. بهای هر کیلوگرم "پیاز" آن حدود ۵ یورو است. این بدان معناست که باید برای هر هکتار مزرعه، سرمایه اولیه‌ای حدود ۱۶ تا ۲۰ هزار یورو در نظر گرفت.
رییس اداره نظارت بر زعفران اسپانیا تصریح می‌کند: «کشاورزانی که تعهد کنند که محصولات خود را به شرکت‌های اسپانیایی در "لامانچا" بفروشند، می‌توانند "پیازهای زعفران" را قرض بگیرند.» وی می‌افزاید: «متاسفانه ما مقدار زیادی از "پیازهای زعفران" را در سال‌های اخیر به ایران فروخته‌ایم.» اسپانیا با این کار دچار تنگناهایی در عرضه "پیاز زعفران" به کشاورزان خودی شده است.
در منطقه "لامانچا" که زادگاه "دون کیشوت" قهرمان داستان "سروانتس" نیز است، از ۲۰ هزار خانواری که در دهه ۸۰ میلادی به کشت زعفران می‌پرداختند، تنها ۴۰۰ خانواده باقی مانده است. خواست کشاورزان لامانچا «حمایت و حفاظت از کیفیت زعفران اسپانیایی است».
SI/KG