خانه سالمندان ویژه مسلمانان در آلمان

برای اغلب مسلمانان، رسیدگی فرزندان به والدین در کهنسالی معنایی ویژه دارد. آنها عصای دست پدر و مادر در ایام پیری محسوب می‌شوند و قرار نیست غمخوران دوران کودکی خود را تنها بگذارند. با این‌همه، همزیستی چند نسل در زیر یک سقف در کشورهای غربی به دلیل فشردگی کار، محدود بودن مساحت آپارتمان‌ها و تضادهای نسلی غیرممکن شده است.

واقعیت‌های ناشی از زندگی صنعتی، حضور مسلمانان سالخورده ساکن آلمان در خانه‌های سالمندان را اجتناب‌ناپذیر کرده‌اند. نخستین نسل کهنسالان مهاجر در سنین نزدیک به هشتاد وارد این خانه‌ها می‌شوند و این از سوی دیگر، نشان‌دهنده آن است که آنان تا حد امکان نزد خانواده‌های خود باقی می‌مانند.

ده سال از آغاز به‌کار خانه‌ی سالمندان شهر دویسبورگ می‌گذرد؛ خانه‌ای که پذیرای سالخوردگان مهاجر یا مسلمان است و "آم ساندبرگ" نام دارد. در حال حاضر ۹۶ زن و مرد پیر از هفت ملیت گوناگون میهمان این خانه‌‌‌‌‌‌اند که ۲۱ نفرشان اهل ترکیه هستند. سایر سالخوردگان اهل تونس، صربستان، کرواسی، اسپانیا یا هلند هستند.

این گروه هفته‌ای یک‌بار با هم صبحانه مشترک می‌خورند؛ چاشتی کاملا شرقی که شامل نان بربری، پنیرگوسفندی، زیتون، گوجه و خیار و چای می‌شود. هرچند بسیاری از سالمندان ساکن این خانه اختلال حواس دارند، اما این سفره برای بیشتر آنان یادآور بوی وطن است.

برای ساکنان این خانه امکاناتی فراهم شده که آداب مذهبی و رسوم فرهنگی خود را به‌راحتی به‌جای آورند. به‌‌طور نمونه آنها می‌توانند نماز جمعه و نماز جماعت را در همین خانه برگزارکنند، هرچند غالب آنها از نظر بدنی نحیف و رنجور شده‌ و فرایض دینی خود را به صورت فردی ادا می‌کنند. رالف کراوزه، مدیر این خانه سالمندان می‌گوید: «ما یک آشپز ترک، یک مددکار ترک و بیست و دو پرستار ترک داریم که همگی به زبان ترکی حرف می‌زنند. روشن است که سالمندان هشتاد ساله ما که متعلق به نسل اول کارگران مهاجرند، مهارتی در زبان آلمانی نداشته باشند.»

خانه سالمندان "آم ساندبرگ" تسهیلاتی نیز برای کفن و دفن یا مراسم ترحیم سالمندان درگذشته خود ارائه می‌‌دهد. مسئولان این خانه، ترتیب تدفین اسلامی فوت‌شدگان در آلمان یا فرستادن جسد متوفی به موطن خود را هم می‌دهند. این سرویس از آن جهت اهمیت دارد که نزد مسلمانان، دفن میت به فاصله بیشتر از ۲۴ ساعت پس از مرگ جایز نیست.

بنا بر پژوهش‌های انجام گرفته، شمار مسلمانان بالای ۶۰ سال در سال ۲۰۳۰ میلادی بیش از دو میلیون نفر خواهد شد. این آمار ضرورت ایجاد خانه‌های سالمندان هرچه بیشتری برای مهاجران مسلمان را گوشزد می‌کند. به گفته مددکاران و پرستاران این‌گونه مراکز، به‌نظر نمی‌رسد تعمیم الگوی خانه سالمندان دویسبورگ به سایر شهرهای آلمان کار سختی باشد. آنها با پیش‌بینی این‌که این‌گونه خانه‌ها در آینده عمدتا زیر نظر خود مهاجران مسلمان اداره شوند، این پدیده را از جلوه‌های جامعه‌ای آزاد و دمکراتیک می‌دانند.

MDM/KG