خاکسپاری پرویز منصوری؛ دانشوری متعهد و بی‌هیاهو
۱۳۹۰ دی ۸, پنجشنبه
(عکس از رومیسا مفیدی)
پرويز منصوری که در سال‌های آخر زندگی در غربت و تنهایی می‌زیست، روز ۲۵ آذرماه بر اثر نارسايی قلبی در وین درگذشت. او وصیت کرده بود که پس از مرگ در ایران به خاک سپرده شود. جسد استاد منصوری از راه فرانکفورت به تهران منتقل شد و روز سه‌شنبه (۶ دی‌ماه) در "قطعه هنرمندان گورستان بهشت زهرا" به خاک سپرده شد.
پرویز منصوری از نادر استادان فرهیخته و دانشور عرصه موسیقی علمی بود که هم در موسیقی ایرانی و هم در موسیقی کلاسیک غربی مطالعات و پژوهش‌های عمیق داشت. منصوری نه تنها به موسیقی عشق می‌ورزید، بلکه در کار مسئولانه و فعالیت حرفه‌ای در زمینه شناخت و تدریس موسیقی الگویی کم‌نظیر بود.
پرویز منصوری به سال ۱۳۰۳ به دنیا آمد. نخستین درس‌های موسیقی ایرانی را در تهران نزد موسی نی‌داوود آموخت. سپس نزد استادانی مانند روبیک گریگوریان و حشمت سنجری درس ویولن گرفت، اما به زودی دریافت که نوازندگی به تنهایی عشق و علاقه او به موسیقی را تسکین نمی‌دهد.
پرویز منصوری در "هنرستان موسیقی تهران" راه یافت و به ویژه در کلاس حسین ناصحی بنیادها و نظریات موسیقی علمی را آموخت. از آنجا علاقه او به نظریات موسیقی عمیق‌تر شد و تصمیم گرفت تحصیلات خود را در آهنگسازی و شناخت موسیقی کلاسیک گسترش دهد.
منصوری در سال ۱۳۳۶ برای ادامه تحصیل به اتریش رفت، که صاحب بهترین آموزشکده‌ها در این عرصه بود. او به مدت ۱۱ سال در اتریش تحصیل کرد و تا دریافت دکترا پیش رفت.
میراث علمی منصوری
پرویز منصوری پس از خاتمه تحصیلات دانشگاهی در اتریش و بازگشت به ایران، با جدیت و پی‌گیری به کار تدریس موسیقی پرداخت. در کنار آن تلاش کرد با فراهم آوردن مجموعه‌ای از متون علمی بنیادی، در حد توان خود، کمبود در این عرصه را برطرف کند.
پرویز منصوری طی حدود ۲۰ سال اقامت در ایران، یعنی از سال ۱۳۴۷ تا ۱۳۶۷ در تدریس و آموزش موسیقی گام‌هایی بلند برداشت و دانشجویان بسیاری تربیت کرد که خود را مدیون او می‌دانند. به علاوه او با انتشار چند اثر علمی در شناخت نظریات موسیقی، بهترین متون پایه‌ای را در اختیار دانشجویان و پژوهشگران موسیقی قرار داد.
منصوری به موسیقی ایرانی عشق می‌ورزید. او در زمینه تنظیم و تدوین پایه‌های نظری موسیقی ایرانی همت گماشت و با نوشتن مقالاتی به شناسایی ارج و مقام برخی از استادان موسیقی ایرانی مانند روح‌الله خالقی و ابوالحسن صبا یاری رساند. برخی از این مقالات بعدها در کتاب "کاوشی در قلمرو موسیقی ایرانی" به چاپ رسید.
مترجم ورزیده
سالها تحصیل و اقامت در خارج، عشق به زادوبوم و فرهنگ ملی را در منصوری زایل نکرده بود. او به زبان و ادبیات فارسی عشق می‌ورزید و خود نثری شیوا و روان داشت که به ویژه در ترجمه‌های استادانه‌ی او آشکار است. منصوری بی‌گمان یکی از بهترین مؤلفان ایرانی در عرصه موسیقی علمی به زبان فارسی بوده است.
پرویز منصوری از نویسندگان دایمی مجله "موسیقی" بود که توسط "اداره فرهنگ" منتشر می‌شد، و در دوره سوم این نشریه سردبیری آن را بر عهده گرفت.
برخی از آثار منصوری امروزه به صورت کتاب‌های کلاسیک در آموزش و شناخت موسیقی در آمده‌اند: مشهورترین کتاب او اثری در شناخت نظری موسیقی است به نام "تئوری بنیادین موسیقی". این کتاب در سال ۱۳۷۱ بهترین کتاب سال شناخته شد و گفته می‌شود که تا امروز بیش از ۴۰ بار در ایران تجدید چاپ شده است. این کتاب تئوری موسیقی را به شکلی آسان و ساده و با نثری روان و پاکیزه بیان می‌کند.
کتاب‌های "هارمونی تحلیلی" و "اصول سازبندی ارکستر یا ارکستراسیون" برای اهل فن در نظر گرفته شده‌اند، در حالی‌که دو کتاب جالب "چگونه خوب بشنویم" و "چگونه از موسیقی لذت ببریم؟" آثاری هستند که به ویژه جوانان و خوانندگان مبتدی را به خوبی با دنیای موسیقی آشنا می‌کنند.
پرویز منصوری در سال ۱۳۶۷ به اتریش مهاجرت کرد و توانست در آرامشی بیشتر به کارهای پژوهشی خود ادامه دهد. او هرازگاهی برای رسیدگی به تألیفات خود به ایران می‌رفت و با شاگردان و دوستداران خود دیدار می‌کرد.
گفته می‌شود که از پرویز منصوری آثاری منتشرنشده به جا مانده است که اهل موسیقی امیدوارند هرچه زودتر آنها را به صورت کتاب ببینند.
AA/DK