خشونتی که حتی قانون هم قادر به مهار آن نیست

"خشونتی که حتی قانون هم قادر به مهار آن نیست." این جمله شاید بارها به گوش روبرتو ساویانو (Roberto Saviano) نویسنده متولد ناپل، خورده باشد اما او زمانی مفهوم واقعی آن را درک کرد که کتابش "گومورا" دو سال پیش راهی پیشخوان کتابفروشی‌های ایتالیا شد. این کتاب برای ساویانوی ۲۹ ساله به قیمت از دست دادن زندگی عادی تمام شد، زیرا از آن زمان به بعد او تحت مراقبت کامل و شبانه روزی پلیس زندگی می‌کند.

پیش از ساویانو، سلمان رشدی نویسنده هندی- بریتانیایی طعم سالها زندگی در مخفی‌گاه را چشیده بود. چاپ کتاب "آیات شیطانی" باعث شد آیت الله خمینی در سال ۱۹۸۹ فتوای قتل او را صادر کند.

سه‌شنبه‌ شب (۲۵ نوامبر) در استکهلم، پایتخت سوئد، این دو نویسنده به دعوت آکادمی سوئد، که به خاطر اهدای جایزه نوبل نام شناخته شده‌ای دارد، در جمع ۴۵۰ شنونده از آزادی بیان و تهدیدهای مرگ سخن گفتند.

"آزادی سخن و خشونت لجام‌گسیخته" موضوع اصلی این برنامه بود که تحت نظارت امنیتی نیروهای پلیس برگزار شد.

"کلمه‌هایت آزادی‌ات را سلب می‌کنند"

کتاب "گومورا" نام ساویانو را در دو لیست مهم قرار داد: یکی فهرست جهانی کتابهای پرفروش و دیگری فهرست مرگ مافیا. در این کتاب که در سال جاری نسخه سینمایی آن هم به روی پرده به نمایش درآمد، ساویانو بر پایه مشاهده‌های شخصی‌اش راوی فعالیت‌های تبهکارانه‌ی باند مافیایی پرآوازه شهر زادگاهش، "کامورا" بود. اسامی به کار رفته در کتاب همه واقعی بودند و ساویانو برای نوشتن این رمان ادبی- تحقیقاتی چند سال در ظاهری مبدل در بندرگاه ناپل کار کرده بود.

کتاب به سرعت در ایتالیا و کشورهای دیگر پرفروش شد و جوایز متعددی هم دریافت کرد. اما با این حال همه اینها باعث نشد که مافیا ساکت بنشیند و از اقدام تلافی‌جویانه دست بکشد. ساویانو شب گذشته در استکهلم از نخستین واکنشش سخن گفت‌، هنگامی که برای اولین بار متوجه شد که نامش در لیست مرگ مافیا قرار گرفته: «این منصفانه نیست. کلمه‌های خودت، آزادی‌ات را از تو سلب می‌کنند، آزادی موجودیت تو و راهی را که می‌روی.»

ساویانو از زمان انتشار "گومورا" تحت حفاظت پلیس زندگی می‌کند و اغلب مجبور است محل زندگی خود را تغییر دهد. به عقیده او مافیا توانایی کشتن او را دارد اما این قدرت را ندارد که تمام کسانی را که به نوعی به کتاب او وابسته هستند، بکشد و این افراد خوانندگانش هستند. او به حاضران در سالن سخنرانی گفت: «آنچه مافیا را آزار می‌دهد این است که کتاب و فیلم، هر دو موفق بوده‌اند و افراد زیادی را به خود جذب کرده‌اند. حالا همه از این موضوع آگاه شده‌اند.» برای همین هم هست که از نظر ساویانو مافیا دیگر تنها از او نمی‌ترسد و خوانندگان هم به این حلقه اضافه شده‌اند.

اما پرسشی که ساویانو مطرح کرد این بود که چگونه ممکن است یک نویسنده برای آنچه که به روی کاغذ آورده است مسئول شناخته شود در حالی که فرد واقعا گناهکار همچنان با خیالی راحت به کار خود ادامه دهد.

زخم‌ها همچنان باقی مانده‌اند

سلمان رشدی، نویسنده دیگر حاضر در این نشست بود که سالها پیش به مرگ تهدید شده است. او اظهار کرد که اگر چه تاریخ این تهدیدها به پایان نرسیده، اما سالهاست که از وقت آن گذشته‌ و این قضیه برای او دیگر زیاد جدی نیست. اما با این حال زخمها همچنان عمیق مانده‌اند. زخمهایی که تنها از سوی مخالفانش به او وارد نشده‌اند بلکه او هم مانند ساویانو، همیشه با این انتقاد روبرو بوده که تنها به شهرت و پول می‌اندیشیده است.

رشدی اضافه کرد که این انتقادها به جایی رسیده‌اند که حتی دولت بریتانیا را به خاطر خرج کردن پول مالیات‌ دهنده‌ها برای حفاظت جان او سرزنش می‌کنند و در پایان این گونه نتیجه گرفت که غرب هوشیاری خود را نسبت به آزادی بیان از دست داده است.