خلع سلاح شیمیایی سوریه به سال‌ها زمان نیاز دارد
۱۳۹۲ شهریور ۱۹, سه‌شنبه
دولت روسیه روز دوشنبه (۹ سپتامبر/۱۸ شهریور) پیشنهاد کرد که زرادخانه شیمیایی سوریه تحت نظارت بین‌المللی قرار گرفته و نابود شود. سوریه به فاصله یک روز این پیشنهاد را پذیرفت. مقامات هر دو کشور می‌گویند، به زودی طرحی مشخص در این زمینه ارائه می‌کنند.
اجرای چنین طرحی، می‌تواند جلوی حمله نظامی آمریکا به سوریه را بگیرد. این در حالی است که دولت باراک اوباما در روزهای اخیر، سخت سرگرم متقاعد کردن افکار عمومی، سنا و کنگره این کشور برای حمله‌ای کوتاه مدت و "بازدارنده" به سوریه بود.
داریل کیمبال، مدیر انجمن کنترل تسلیحات به خبرگزاری فرانسه می‌گوید، نابودی زرادخانه شیمیایی سوریه که بالغ بر هزاران تن ارزیابی می‌شود، نه تنها سال‌ها وقت لازم دارد، بلکه نیازمند همکاری همه‌جانبه دولت سوریه نیز هست.
یک طرح پیچیده و طولانی
کیمبال به دورنمای طرح سوریه و روسیه خوشبین نیست و آن را روندی بسیار پیجیده می‌داند. به گفته او، امحای سلاح‌های شیمیایی سوریه نیازمند تاسیسات ویژه آن هم با حضور دائمی کارشناسان امر برای نظارت بر روند اجرای آن‌هاست.
مدیر انجمن کنترل تسلیحات به درگیری‌های روزمره شورشیان و نیروهای دولتی سوریه اشاره کرده و می‌افزاید، این چیزی نیست که کسی بخواهد زیر شلیک خمپاره و نارنجک اقدام به آن کند.
به اعتقاد مایکل لوهان، سخنگوی سازمان منع گسترش تسلیحات شیمیایی (وابسته به سازمان ملل)، نخستین قدم سوریه برای جلب اعتماد جهانی، پیوستن به کنوانسیون سلاح‌های شیمیایی است. لوهان تاکید می‌کند که سوریه باید موجودی کامل زرادخانه شیمیایی خود، اعم از میزان مواد و نوع تک تک آن‌ها را اعلام کند. او این را برای کشوری که تا چندی پیش رسما منکر داشتن سلاح شیمیایی بود، تحولی رادیکال می‌داند.
دیوید کی، بازرس تسلیحاتی پیشین سازمان ملل نیز معتقد است که انبارهای تسلیحاتی سوریه باید شبانه‌روزی تحت کنترل باشند تا اطمینان حاصل شود که کسی وارد آن‌ها نمی‌شود. به برآورد وی، امحای این سلاح‌ها چند سال طول می‌کشد و ۷ میلیارد و ۶۰۰ میلیون یورو خرج بر می‌دارد.
هزینه سنگین و فناوری بالا
ایالات متحده آمریکا ۳۵ میلیارد دلار هزینه کرده تا در دو دهه گذشته، ۹۰ درصد تسلیحات شیمیایی خود را در تاسیساتی ویژه بسوزاند. روسیه نیز از سال ۱۹۹۰تاکنون، هزینه سنگینی برای امحای زرادخانه شیمیایی خود متحمل شده است.
بنا بر اعلام سازمان منع گسترش تسلیحات شیمیایی، روسیه موفق شده تا سال ۲۰۱۲ بالغ بر ۵۴ درصد سلاح‌های شیمیایی خود را نابود سازد. آن گونه که مایکل لوهان می‌گوید، این کار در روسیه از طریق تزریق مواد شیمیایی خنثی‌کننده به سلاح‌های مرگبار صورت گرفته است. این روش را دولت انتقالی لیبی نیز برای بی‌خطر کردن سلاح‌های شیمیایی خود انجام داد.
کارشناسان تسلیحاتی تاکید می‌کنند که هیچ تجربه موفقی برای نابودی تسلیحات شیمیایی در خلال جنگ وجود ندارد و این امر مستلزم انجام در شرایط صلح است.
به نظر پاره‌ای کارشناسان، یک راه دیگر برای نابودی سلاح‌های شیمیایی سوریه، انتقال آن‌ها به روسیه است. آن‌ها به انواع تاسیسات و تجهیزاتی اشاره می‌کنند که برای امحای تسلیحات شیمیایی بازمانده از دوران شوروی ساخته شده‌اند. البته اجرای این ایده و نقل و انتقال کلان مواد شیمیایی در کشاکش جنگ داخلی سوریه، نیازمند همکاری و تفاهم جدی شورشیان سوری است.
بر این اساس، دبیرکل سازمان ملل، قصد دارد طرحی را برای نابودی زرادخانه شیمیایی سوریه به شورای امنیت ارائه دهد. طبق این طرح، باید مناطقی در سوریه خارج از محدوده جنگ داخلی تعیین شوند تا سلاح‌ها در آن‌ها انبار و به تدریج خنثی شوند.