خوانش پريشى يا كند ذهنى
۱۳۸۵ خرداد ۳۱, چهارشنبه
يادگيرى خواندن و نوشتن پروسه پيچيده‌اى است كه به مرور زمان در سلولهاى مغزى بايگانى مى‌شود. پس از ذخيره اطلاعات اوليه، زمان خواندن يا نوشتن سلولهاى مغزى به طور خوكار اطلاعات را پردازش و تحليل مى‌كنند. افرادى كه گرفتار اين مشكل هستند توانايى مغزى كمترى در يادگيرى دارند.
در كشور آلمان نزديك به پنج ميليون نفر از اين مسئله رنج مى‌برند. اين آمار حدود دوازده درصد دانش آموزان را در بر مى‌گيرد، مشكلى كه در ميان دانش آموزان پسر شايع‌تر است. ضعف در يادگيرى يا كند ذهنى مشکلى است كه اغلب به صورت خانوادگی مشاهده مى‌شود، يعنى چند نفر از اعضا يك خانواده از اين مسئله رنج مى‌برند. اين نکته پژوهشگران آلمانی را بر آن داشته است تا در اين زمینه بيشتر تحقيق كنند.
ضعف در يادگيرى خواندن و نوشتن يا Legasthenie يا خوانش پريشى در واقع بيمارى است كه ريشه ژنتيكى دارد. متخصصان ژنتیک سه دانشگاه بن (Bonn)، لوبک (Lübeck) و ماربورگ Marburg آلمان، در پروژه‌اى گروهی به بررسی ریشه‌های این بیماری در خانواده‌هاى افراد مبتلا پرداخته‌اند. نتیجه تحقق بيانگر آنست كه اين ضعف نتيجه تغيير در ساختار ژن مشخصی است به نام DCDC2. ضعف در يادگيرى خواندن و نوشتن در ميان افرادى كه حالت تغيير يافته اين ژن را دارند پنج برابر بيشتر از سايرين مشاهده مى‌شود.
دکتر یوهانس شوماخر (Johannes Schumacher)، متخصص ژنتیک انسانی از مركز پژوهشى دانشگاه بن معتقد است، کشف این ژن نخستين گام در شناخت بيشتر این بيمارى است: ”نکته مهم اينجاست كه اين ژن اولین ژنی است که در زمینه ضعف در یادگیری خواندن و نوشتن شناسایی شده است. بررسى‌ها نشان مى‌دهد در افرادی که دچار ضعف شدید در یادگیری خواندن و نوشتن هستند این ژن به شدت تغییر یافته است.“
اين پژوهشگران مجموعه ژنوم حدود صد و چهل کودک و افراد خانواده آنها را به دقت بررسی کرده‌اند. نتيجه تحقيق نشان مى‌دهد ژن مورد نظر ژنى است كه حامل دستورات لازم براى تكامل سلولهاى عصبى بافت مغز طى دوران جنینی است. تغيير در ساختار اين دستورات تكامل مغز جنين را تحت تأثير قرار مى‌دهد. دکتر شوماخر مى‌گويد:” مشخص است که تغییرات سلولهای عصبی در دروان جنینی و هنگام تکامل جنین رخ مى‌دهد و با تولد نوزاد پايان مى‌گيرد. تحقيق پژوهشگران ژنتيك انسانى دانشگاه بن و همكارى ساير متخصصان اين زمينه نكات قابل توجهى را در اين زمينه روشن كرده است.“
تصاويرى كه توسط دستگاه‌هاى ( MRI ( Magnetic Resonance Imaging گرفته شده نشان مى‌دهد تفاوتهاى بارزى ميان عملكرد مغز افرادی که دچار ضعف در یادگیری خواندن و نوشتن هستند و عملكرد مغز افراد عادى وجود دارد. این تفاوت مشخص بيشتر در نیمکره چپ مغز ديده مى‌شود، ناحيه‌اى که نقش مهمى در تفکر و پردازش‌هاى بصرى بر عهده دارد.
شناسایی ژنی که تغيير در ساختمان آن منجر به نقص مادرزادى مغزى مى‌شود هر چند كه در حال حاضر راه درمانى براى اين بيمارى محسوب نمى‌شود، اما در شناسايى و تشخيص سريعتر اين بيمارى موثر خواهد بود. دكتر شوماخر تأكيد مى‌كند: ” ما امیدواریم از این راه دانش زيست سلولى شناخت بيشتر از روند بروز اين نقص مادرزاى پيدا كند و مشخص شود چه عواملى موجب تغيير ژن و بروز اين بيمارى مى‌شود. حتی ممکن است که راه حل مشخصى براى مداواى بهترى اين افراد شناخته شود و همينطور روشى كه بتوان بيماران احتمالى را سريعتر شناسايى كرد.“
البته هنوز تا ساخت داروهايى كه بتوانند بيماريهاى ژنتيكى را درمان كنند فاصله بسيارى باقى مانده است، اما شناخت بيشتر بيمارى قطعأ به درمان كمك خواهد كرد.