دادگاه نورنبرگ؛ موزه‌ی اسناد جنایات هیتلری

　سالن ۶۰۰ دادگاه نورنبرگ که در آن ۶۵ سال پیش محاکمات جنایتکاران اصلی رژیم هیتلری برگزار شد، روز ۲۱ نوامبر گشایش یافت. در این مراسم وزیر امور خارجه‌ی آلمان، گیدو وستروله، نیز حضور داشت. او ضمن اشاره به اهمیت تاریخی این دادگاه، گفت: «دادگاه نورنبرگ، پاسخی به انحراف حقوقی رژیم ناسیونال سوسیالیسم در آلمان بود.»

در مراسم بازگشایی سالن ۶۰۰ دادگاه نورنبرگ، وزیر امورخارجه‌ی روسیه، سرگی لاوروف و نیز نمایندگان سه کشور "متفق" آن زمان، آمریکا، بریتانیای کبیر و فرانسه نیز شرکت داشتند.

استناد به تاریخ

در سالن ۶۰۰ دادگاه نورنبرگ که سال‌ها در دست بازسازی بود، ۲۲ تن از رهبران رژیم هیتلری، پزشکانی که در خدمت جهان‌بینی نژادپرستانه‌ی ناسیونال سوسیالیسم فعالیت داشتند، قاضیان دادگاه‌های نازی و دیگر جنایتکارانی که نقش‌های کلیدی در ابقای این دولت به عهده گرفته بودند، محاکمه شدند.

در جریان دادگاه، بیش از ۲۸۰ شاهد از ملیت‌های گوناگون، در باره‌ی رویدادهای تاریخی این دوره سخن گفتند و بیش از ۳۵۰ مترجم، گفته‌های آنان را برای قاضیان، هیئت منصفه، متهمان و شرکت‌کنندگان در دادگاه ترجمه کردند.

نویسنده‌ی آلمانی، اریش کستنر، نویسنده‌ی آمریکایی، جان اشتاین‌بک، نویسنده‌ی روسی، ایلیا ارنبورگ و سیاستمدار آلمانی، ویلی برانت که آن زمان در مهاجرت در سوئد زندگی می‌کرد، از جمله شخصیت‌های معروفی بودند که به عنوان خبرنگار در این دادگاه شرکت کردند.

فرار جانیان از مرگ

دادگاه نورنبرگ در ۲۰ نوامبر سال ۱۹۴۵ آغاز به‌کار کرد. ۸ قاضی آمریکایی، بریتانیایی، روسی و فرانسوی عهده‌دار برگزاری جلسات محاکمه و صدور احکام بودند. دادستان آمریکایی، رابرت جکسون، ریاست دادستان‌های این دادگاه را به عهده داشت. او صدها حلقه فیلم و مدارک و اسناد بیشماری که حجم آن به بیش از پنج میلیون صفحه می‌رسید، از جنایات نازی‌ها به دادگاه ارائه داد.

از جمله افسران ارشدی که در سالن ۶۰۰ این دادگاه محاکمه شدند، هرمان گورینگ، رئیس نیروی هوایی آلمان نازی و رودلف ِهس، معاون و منشی هیتلر بود. گورینگ در ۳۰ سپتامبر ۱۹۴۶ به مرگ با طناب دار محکوم شد، ولی پیش از اجرای حکم با قرص سیانور به زندگی خود پایان داد. رودلف هس که در طول بازجویی‌ها ادعا می‌کرد به فراموشی دچار شده، به حبس ابد محکوم شد. او در سال ۱۹۸۷ با استفاده از سیم برق، خودرا حلق‌آویز کرد.

پیشگام دادگاه لاهه

این مدارک و اسناد اکنون در بخش نمایشگاه و آرشیو سالن ۶۰۰ دادگاه نورنبرگ گردآوری شده است. اهمیت دادگاه نورنبرگ، تنها در جمع‌آوری اسناد و مدارک جنایات هیتلری نیست. این دادگاه نمونه‌ی بی‌بدیلی برای تشکیل دادگاه‌ بین‌المللی علیه جنایات ضدبشریت شد که دیرتر، مقر خود را در شهر لاهه‌ی هلند بر پا کرد.

FF/JT