دارفور سودان، پنج سال در انتظار آرامش
۱۳۹۱ مرداد ۱۰, سه‌شنبه
شورای امنیت سازمان ملل در پی قطعنامه‌ای که ۵ سال پیش (۳۱ ژوئیه ۲۰۰۷ میلادی) به تصویب رسید، فرستادن صلح‌بانان این سازمان به غرب سودان را آغاز کرد. این نیروها همچنان در منطقۀ دارفور مستقر هستند بدون اینکه چشم‌انداز روشنی برای خاتمه‌ی درگیری و خشونت میان گروه‌های مختلف وجود داشته باشد.
سه استان دارفور غربی، شمالی و جنوبی از سال ۲۰۰۳ میلادی شاهد زد و خوردهای خونینی میان گروه‌های مسلح محلی و شبه‌نظامیانی است که از سوی دولت سودان شمالی حمایت می‌شوند. ناظران سازمان ملل زمانی به دارفور اعزام شدند که شمار قربانیان ۳۰۰ هزار نفر برآورد می‌شد.
وضع دارفور وخیم‌تر شده
سازمان ملل در مجموع ۲۶ هزار صلح‌بان را به غرب سودان فرستاده است. آنه بارتلت، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه شیکاگو که از سالیان پیش تحولات دارفور را دنبال می‌کند معتقد است که اوضاع منطقه امروز بهتر از قبل نشده است. او که در تلاش‌های سازمان ملل برای بازگرداندن آرامش در دارفور سهیم بوده می‌گوید: «ماموریت صلح‌بانان سازمان ملل که حفاظت از جان غیرنظامیان بود به شکست انجامیده است.»
آنه بارتلت اعتقاد دارد شمار نیروهای سازمان ملل که در دارفور مستقر هستند کافی نیست و بایستی افزایش یابد. به گفته‌ی او اغلب تشکل‌هایی که به فعالیت‌های انسان‌دوستانه و امدادرسانی می‌پرداختند، به دلیل نبود امنیت مجبور به ترک دارفور شده‌اند. این استاد دانشگاه شیکاگو وضعیت غرب سودان را وخیم‌تر از گذشته ارزیابی می‌کند.
درگیری میان گروه‌های شورشی
ناظران اوضاع دارفور را بسیار پیچیده توصیف می‌کنند. حدود ۹ سال پیش درگیری اصلی میان گروه‌های محلی با دولت مرکزی سودان به منظور دست یافتن به حقوق و نفوذ بیشتر برای ساکنان این منطقه بود. این گروه‌ها در ابتدا به طور عمده با شبه‌نظامیان مورد حمایت دولت روبرو بودند.
در حال حاضر درگیری‌های شدیدی نیز میان گروه‌های شورشی و جریان‌های قومی و قبیله‌ای مختلف در گرفته که هدف آن تسلط بر منطقه‌ای وسیع‌تر و دست یافتن به نفوذ سیاسی بیشتر است. از سوی دیگر مناقشه‌های خونینی نیز میان کشاورزان و قبیله‌های عشایر بر سر منابع طبیعی، به ویژه آب و زمین و مرتع در جریان است که بارها به قتل عام شهروندان و غیرنظامیان دو طرف منجر شده است.
اوضاع آشفته‌ی دارفور و ناتوانی دولت مرکزی در کنترل کشور، زمینه‌ی مناسبی نیز برای فعالیت باندهای تبهکار و قاچاقچی در غرب سودان فراهم کرده است.
رهبر سودان متهم به جنایت علیه بشریت
کارشناسان مسائل آفریقا دولت سودان را متهم می‌کنند که برای حفظ قدرت مانع اجرای موفقیت‌آمیز طرح صلح سازمان ملل شده است. دیوان کیفری بین‌المللی ۳ سال پیش عمر بشیر، رئیس جمهور سودان را به اتهام جنایت علیه بشریت در دارفور محکوم شناخته و حکم دستگیری او را صادر کرده است. مقام‌های ارشد سودان ادعا می‌کنند این حکم بی‌سابقه با انگیزه‌های سیاسی صادر شده است.
یکی از مقام‌های ارشد وزارت خارجه سودان در گفتگو با دویچه‌وله بدتر شدن وضعیت در دارفور را تکذیب می‌کند و می‌گوید در بازدیدی که دو هفته پیش از این منطقه داشته، کسی گلایه‌ای از کمبود کمک‌های انسانی نداشته است. او همچنین گزارش‌های منتشر شده در مورد ارسال اسلحه برای شبه‌نظامیان در دارفور را نادرست عنوان کرده است.
دارفور، صحنه‌ی جنایت
ابراهیم گامباری فرستاده ویژه سازمان ملل متحد و رئیس صلح‌بانان در سودان چندی پیش ابراز نگرانی کرده بود که درگیری‌های دارفور در آینده‌ای نزدیک به پایان نخواهد رسید. او به دویچه‌وله می‌گوید تنها راه بازگشت ارامش به دارفور این است که همه‌ی طرف‌های درگیر آتش‌بس را رعایت کنند و دولت سودان و تمام گروه‌ها و جریان‌هایی که در این منطقه فعال هستند به توافق‌نامه‌ی صلح پای‌بند باشند.
راه حل پیشنهادی گامباری به نظر عملی نمی‌رسد. سال گذشته تنها یکی از گروه‌های شورشی حاضر شد موافقنامه‌ی صلح با دولت سودان را امضا کند. به رغم این، گامباری ابراز امیدواری می‌کند تلاش‌هایی که برای برقراری صلح در جریان است ادامه یابد و ماموریت صلح‌بانان سازمان ملل یک سال دیگر تمدید شود.
ابراهیم گامباری برخلاف نظر بسیاری از کارشناسان شمار ماموران سازمان ملل در دارفور را کافی می‌داند و از برقراری نسبی امنیت در بخش‌هایی از این منطقه خبر می‌دهد. لوئیس مورنو اوکامپو، دادستان دیوان کیفری بین‌المللی چندی پیش در شورای امنیت گفته بود: «سراسر منطقه دارفور همچنان صحنه جنایت است».