دوپينگ يا آنچه كه پولاد بى‌خلل را به پولاد بى‌خرد مبدل مى‌سازد

هيچ انسانى نمى‌تواند بدون آمادگى بيش از چهل كيلومتر در دوى ماراتن بدود و تازه قهرمان هم بشود. تنها انسانى كه اين كار را كرد، سربازى يونانى بود كه خبر شكست ايرانيان در منطقه ماراتن را به آتن رساند و خود نيز از خستگى مفرط درگذشت. هيچ انسانى نيست كه بدون آمادگى بتواند در بيست مرحله و در تور دوچرخه سوارى دور فرانسه روزى دويست كيلومتر، در سربالائى‌هاى جانكاه و گرماى تابستان، ساعتها بر روى دوچرخه ركاب بزند.

همه رشته‌هاى ورزشى به هنگام رقابت‌هاى المپيك و يا قهرمانى جهان به اوج خود می‌رسند و در آنجاست كه بايد ورزشكاران توانائى‌هاى خود را به نمايش بگذارند، ركوردها را جابجا كنند و مدالها را برگردن بياويزند و يا بر جام‌ها بوسه زنند. ورزشكاران حرفه‌اى نيز، همانطور كه از نامش بر مى‌آيد، حرفه‌شان ورزش است و از اين راه كسب درآمد مى‌كنند. اما ورزش حرفه‌اى «بعد» زمانى دارد و تنها تا زمانى كه يك ورزشكار به لحاظ توانائى بدنى بتواند در مسابقات به «نرم‌ها» دست يابد، می‌تواند از اين راه درآمد داشته باشد. اما كدام انسانى است كه بتواند در هر رقابت، همچون پولاد بى‌خلل هر بار بر روى سكوى قهرمانى قرار گيرد، و كدام ورزشكار حرفه‌اى است كه بتواند اين انتظارات را برآورده سازد. اينجاست كه مقوله‌اى بنام دوپينگ و يا استفاده از دارو‌هاى انرژى‌زا پا به ميدان می‌گذارد و ورزش را كه جشنى انسانى است، آلوده می‌نمايد و پولاد بى‌خلل را به پولاد بى‌خرد مبدل می‌سازد.

رقابتهاى دوچرخه سوارى تور دور فرانسه، هنگامى آغاز شد كه جام جهانى فوتبال به اوج خود نزديك می‌شد و به همين خاطر هم بود كه اخبار مربوط به اين تور كه يكى از بزرگترين و سخت‌ترين رقابتهاى دوچرخه سوارى جهان است، ناشنيده باقى ماندند. در اين مسابقات بهترين‌هاى جهان دوچرخه سوارى حضور دارند و چه كسى است كه دوئل‌هاى «لنس آرمسترانگ» آمريكائى با هفت عنوان قهرمانى و «يان اولريش» از آلمان را نديده باشد. اما آنچه كه مربوط به دوپينگ و استفاده از دارو‌هاى نيروزا می‌شود، ورزش دوچرخه سوارى در كنار دو و ميدانى و وزنه بردارى يكى از خبرسازترين و آلوده‌ترين رشته‌هاى ورزشى است. چندى پيش پليس اسپانيا از طريق شنود تلفنى يك پزشك بنام فوئنتس و دست‌يابى به اسناد و مداركى كه حتى كد گذارى شده بودند، موفق شد به اطلاعات مهمى درباره دوپينگ سيستماتيك نامدارانى چون ايوان باسو از ايتاليا، يان اولريش از آلمان و تيلور هاميلتون از آمريكا دست يابد. انتشار اين خبر نه تنها منجر به محروم شدن اولريش از شركت در مسابقات دور فرانسه شد، بلكه بارديگر اهميت كنترل دوپينگ را به نمايش گذاشت. اين افراد دوپينگ خونى كرده بودند، يعنى اينكه توانائى جذب اكسيژن توسط گلوبولهاى قرمز خون آنان مصنوعا چند برابر افزايش يافته بود. اين متد توسط كميته بين‌المللى المپيك در سال ۱۹۸۸ ممنوع گرديده. اين دوپينگ تنها از طريق آزمايش حجم خون و هورمون‌ها قابل تشخيص است. اما اين آزمايش‌ها، آزمايش‌های بسيار گرانى هستند و اكثر كميته‌هاى ملى مبارزه با دوپينگ از كمبود بودجه در رنج هستند. پرفسور «ويلهلم شنزر» رئيس انستيتوى بيوشيمى در دانشگاه ورزش شهر كلن آلمان می‌گويد كه ما سالانه ۳۵۰ هزار يورو براى انجام ۱۲ هزار آزمايش بودجه داريم. اگر قرار باشد براى بستن روزنه‌هاى مختلف براى نمونه دوپينگ خونى را هم كنترل نمائيم نياز به ۱۵۰ هزار يورو بودجه اضافى داريم.

در مبارزه با دوپينگ مسئولان می‌گويند، كنترل، كنترل و باز هم كنترل. اما موضوع كنترل دوپينگ بيشتر شبيه به گربه‌اى است كه هرچقدر مى‌دود به دم خود نمى‌رسد، پيشرفت در رشته‌هاى مختلف پزشكى روزنه‌هائى را می‌گشايند كه به خلافكاران هر روز امكانات بيشترى می‌دهد، كشف، اثبات و كنترل آنها هم به زمان نياز دارد و تا آن زمان دوباره متدهاى جديدى بوجود آمده است. برخى ديگر از مسئولان خواهان وضع قوانين ضد دوپينگ هستند. اما قوانين همانگونه كه وضع می‌شوند هم، قابل نقض هستند. شايد هم مجموعه‌اى از اين اقدامات، كارساز باشند. اما آنچه كه به وظيفه رسانه‌ها مربوط می‌شود تشويق خوبى‌ها و نكوهيدن بدى‌هاست. و دوپينگ مورد دوم است.

محمود صالحى