رئیس تازه در راس سازمان امنیت پاکستان

شامگاه جمعه (۹ مارس/۱۹ اسفند) دفتر نخست‌وزیری پاکستان به گمانه‌زنی‌ها پایان داد و یوسف‌رضا گیلانی، نخست وزیر کشور، ژنرال سه ستاره ظهیرالاسلام را به عنوان رئیس جدید سازمان اطلاعات ارتش پاکستان، یعنی مقتدرترین ارگان امنیتی این کشور معرفی کرد.

بدین‌سان ظهیرالاسلام جانشین احمد پاشا شجاع ۵۹ ساله شد که شایعه‌ی برکناری وی از مدت‌ها پیش بر سر زبان‌ها بود. ظهیرالاسلام با این سمت به دومین مرد قدرتمند در حکومت پاکستان پس از فرمانده کل ارتش تبدیل می‌شود.

وی به‌طور رسمی به نخست وزیر پاسخگوست، ولی عملا تحت رهبری ارتش پاکستان قرار دارد که خود به مثابه دولتی در دولت پاکستان عمل می‌کند. گفته می‌شود که ارتش پاکستان مناسبات تنگاتنگی با نیروهای اسلام‌گرای طالبان دارد.

ظهیر الاسلام کیست؟

ژنرال اسلام یکی از سه تن افرادی بود که از آنان به عنوان رئيس آینده در راس سازمان امنیت پاکستان یاد می‌شد. وی تا سال ۲۰۱۰ پیش از آن‌که به عنوان فرمانده واحد نظامی به کراچی گسیل شود، معاون سازمان اطلاعات ارتش بود. اکنون بار دیگر به عنوان رئیس سازمان اطلاعات ارتش به قلب ارگان‌های امنیتی بازمی‌گردد.

اسلام تا کنون بارها در آمریکا بوده است. طلعت مسعود، ژنرال بازنشسته‌ی ارتش پاکستان معتقد است که ظهیرالاسلام "افسری باتجربه‌" و "گزینشی درست" برای این پست است.

ولی این انتصاب در پاکستان با بدبینی‌هایی نیز روبرو شده است. موعید پیرزاده، خبرنگار شبکه‌های تلویزیونی در پاکستان معتقد است که ظهیر الاسلام آدم ناشناخته‌ای است و کسی چیز زیادی درباره‌ی او نمی‌داند. به گفته‌ی وی، معلوم نیست وی پیرو چه اصولی است و در زیر فشار چه واکنشی نشان خواهد داد.

چالش‌های بزرگ

هر چه باشد، ظهیرالاسلام در مسئولیت جدید با چالش‌های بزرگی روبروست. او در زمانی ریاست سازمان اطلاعاتی ارتش پاکستان را برعهده می‌گیرد که اعتبار و حیثیت این نهاد چه در عرصه‌ی داخلی و چه در پهنه‌ی بین‌المللی آسیب دیده و بیش از همیشه زیر سووال رفته است.

مناسبات ایالات متحده‌ی آمریکا و پاکستان در سال ۲۰۱۱ به‌شدت به سردی گرایید و نقش سازمان امنیت پاکستان در این روند اساسی بود. در زمان ریاست احمد پاشا شجاع بر این ارگان امنیتی، حمله‌ی یک گروه کماندویی ویژه‌ی ارتش آمریکا به مخفیگاه بن‌لادن در ابیت‌آباد پاکستان، به کشته شدن رهبر شبکه‌ی ترور القاعده انجامید.

این حمله که ظاهرا بدون اطلاع دولت پاکستان روی داده بود، رسوایی بزرگی برای سازمان اطلاعات ارتش پاکستان محسوب می‌شد و در شرایط عادی قطعا به برکناری پاشا شجاع منتهی می‌گشت. حتا گفته می‌شد که محافلی در سازمان اطلاعات ارتش پاکستان از حضور بن‌لادن در پاکستان اطلاع داشته‌اند.

افزون بر این گفته می‌شود که سازمان اطلاعات ارتش پاکستان در قتل کسانی دست دارد که در منطقه‌ی بلوچستان این کشور به فعالیت‌های استقلال‌طلبانه مشغول‌اند. همچنین گفته می‌شود که سازمان امنیت پاکستان روزنامه‌نگاران پاکستان را مرعوب می‌سازد و انتخابات این کشور را دستکاری می‌کند.

یکی از رؤسای پیشین سازمان اطلاعات ارتش پاکستان روز جمعه در برابر دادگاه گفت که این نهاد امنیتی در سال ۱۹۹۰ حدود ۱۲ میلیون یورو میان سیاستمداران مطیع خود توزیع کرده است. به گفته‌ی وی سازمان امنیت پاکستان همچنین خودسرانه افراد مظنون به فعالیت‌های تروریستی را بازداشت و شکنجه کرده است.

این سخنان باعث شد که دیوان‌عالی پاکستان به مسئولان سازمان اطلاعات ارتش پاکستان یادآوری کند که قوانین این کشور برای این سازمان نیز اعتبار دارد.

افزایش تنش میان آمریکا و پاکستان

به‌رغم این مشکلات، پاشا شجاع همچنان در مقام خود باقی ماند. در ژانویه‌ی سال ۲۰۱۱ زمانی که یک مزدور سازمان اطلاعات آمریکا (سیا) دو پاکستانی را در لاهور کشت، تنش میان سازمان اطلاعات ارتش پاکستان و سازمان سیا افزایش یافت.

حمله‌ی هواپیماهای بی‌سرنشین آمریکا به مواضع شورشیان در مناطق مرزی میان افغانستان و پاکستان و نیز حمله‌ی هوایی ناتو در اواخر نوامبر گذشته به پست‌های مرزی پاکستان که به کشته شدن ۲۶ سرباز پاکستانی انجامید، از دیگر مسائلی بود که به وخیم‌تر شدن مناسبات میان آمریکا و پاکستان دامن زد.

دریادار مایک مولن، فرمانده‌ی پیشین ستاد مشترک ارتش آمریکا و دوست احمد پاشا شجاع در ماه سپتامبر سال گذشته اعلام کرد که شبکه‌ی حقانی که یک گروه تروریستی مخوف به‌شمار می‌رود، در حقیقت بخشی از سازمان اطلاعات ارتش پاکستان است.

اگر پاشا با توجه به چنین مسائلی کنار گذاشته می‌شد، این امر گونه‌ای اعتراف به گناه از سوی دولت پاکستان به شمار می‌رفت. به گزارش مجله‌ی "تایم" وی یکی از صد شخصیت بانفوذ جهان به‌شمار می‌رفت. خود پاشا در روزهای گذشته بارها اعلام کرده بود که به صندلی خود نچسبیده است.

شمار زیادی از دولتمردان پاکستان و از جمله پرویز مشرف، دیکتاتور نظامی سابق این کشور که هم اکنون در تبعید به‌سر می‌برد، خواهان تمدید مسئولیت پاشا شجاع شده بودند. مشرف روز پنجشنبه در مصاحبه‌ای وی را "افسری شایسته" و "مردی نیک" خوانده بود.

ولی اپوزیسیون پاکستان در پارلمان این کشور خواهان برکناری پاشا و برگماری مردی تازه در راس مقتدرترین سازمان امنیتی این کشور شده بود. در دولت پاکستان هم محافلی هستند که با پاشا شجاع به دلیل رفع مسئولیت از خود در حوادث یک سال گذشته میانه‌ی خوبی نداشتند. محافل آگاه معتقدند که شکاف میان فرماندهان ارتش و سیاستمداران غیرنظامی پاکستان در ماه‌های گذشته عمیق‌تر شده است.

پاشا در تاریخ ۱۸ مارس رسما جای خود را به ظهیرالاسلام خواهد داد. گفته می‌شود که وی پس از برکناری احتمالا رئیس واحدی خواهد شد که کنترل سلاح‌های اتمی پاکستان را برعهده دارد.

BM/MM