راز عمر طولانى: خوش شانسى!
۱۳۸۵ بهمن ۱۸, چهارشنبه
با تغيير شرايط زندگى، متوسط طول عمر آدم‌ها بخصوص در جوامع پيشرفته افزايش پيدا كرده است. تغييرى كه در كشورهاى در حال توسعه هم تا حدى محسوس است. تعداد ميانسالان و يا سالمندان هر سال بيشتر مى‌شود. براى حفظ سلامتى در سنين بالا دستورهاى متفاوتى وجود دارد: مصرف داروهاى تقويتى مثل قرص‌هاى ويتامين يا املاح معدنى، هورمون درمانى، رژيم غذايى مناسب يا ورزش.
در ميان پروژه‌هاى تحقيقاتى هم شايد كمتر موضوعى به اندازه ” افزايش طول عمر“ مورد توجه باشد. البته بسيارى از اين پروژه‌ها در مرحله عمل چندان موفق و موثر نيستند. پروفسور رودى وستن‌دروپ Rudi Westendrop از دانشگاه لايدن Leiden در هلند مى‌گويد:” اغلب تحقيقاتى كه روى طول عمر متمركزند كمى عجيبند. مثلأ ما آدمهاى متفاوت را با هم مقايسه مى‌كنيم، آدمهاى كه روى صندلى نشسته‌اند و ضريب مرگ بالايى دارند با آدم‌هايى كه دونده ماراتن هستند و عمر طولانى دارند. ساده‌ترين برداشتى كه مى‌توان از اين اطلاعات كرد اين است كه دو ماراتن براى سلامتى خوب است! البته طور ديگرى هم مى‌توان تفسير كرد اينكه آنهايى كه بعد از هفتاد سالگى هنوز مى‌توانند ماراتن بدوند در مقايسه با آنهايى كه روى صندلى مى‌نشينند اندام بهترى دارند.“
پروفسور وستن‌دروپ متخصص ژنتيك از محققانى است كه بر روى پروسه طول عمر كار مى‌كند. او نيز به دنبال يافتن پاسخ چنين سوالاتى است: چه دليل برخى با رسيدن به هفتاد سالگى عمرشان به پايان مى‌رسد در حالى كه برخى ديگر صدوبيست سال عمر مى‌كنند؟ يا اينكه چرا برخى از سالمندان با وجود كهولت سن ظرفيت بدنى بالايى دارند و قادرند كارهاى روزمره‌شان را خودشان انجام دهند در حالى كه عده ديگر ناتوان گوشه‌اى مى‌افتند و افسرده مى‌شوند؟ وستن‌دروپ معتقد است براى تمامى اين سوالات پاسخ‌هاى قانع كننده‌اى وجود دارد. يكى از مهمترين نكات اين است كه اگر مىخواهيد عمر طولانى داشته باشيد بايد والدين‌تان را خوب انتخاب كرده باشيد بخصوص مادرتان را!
وستن‌دروپ:” اگر مادرتان عمر طولانى داشته باشد بزرگترين خوش شانسى است كه آورده‌ايد.“
تفسير ساده‌تر اينكه طول عمر و سلامت به طور مشخص به مجموعه ژنوم ما بستگى دارد. البته اطلاعات متخصصان ژنتيك در اين زمينه هنوز كامل نيست مثلأ با توجه به ژنتيك يك فرد نمى‌‌‌‌‌‌‌‌توان طول عمرش را مشخص كرد. تا به حال تنها تعداد محدودى ژن شناسايى شده‌اند كه اثرشان بر طول عمر و سلامتى ثابت شده است.
وستن‌دروپ:” ما به طور كلى مى‌دانيم كه همه ژنهاى مسئول در اين زمينه ژنهاى تعمير كننده هستند. ژنهايى كه در بازسازى ماده ژنتيكى يا ترميم بافت‌ها فعالند و يا ژنهايى كه تغييرات متابوليسم سلولى را كنترل مى‌كنند، مثلأ ژنهايى كه در پروسه‌هاى تغيير و تبديل گلوكز يا چربى‌ها دخيلند. اينها بدن را در حالت تعادل نگاه مى‌دارند. مثل روغن ماشين!“
اگر بدن انسان را با ماشين مقايسه كنيم ژنهاى ياد شده اين ماشين را به طور مرتب روغن‌كارى مى‌كنند. اما نكته مهم بعدى نحوه استفاده از اين ماشين است. وستن‌دروپ:” دومين نكته مهم اين است كه به بدن توجه شود. وقتى كارهاى مى‌كنيد كه به بدن آسيب مى‌زنند مدت طولانى دوام نخواهد آورد. مصرف سيگار يا مشروبات الكى و يا وزن بالا احتمال عمر طولانى را كاهش مى‌دهند.“
البته كم نيستند آدم‌هايى كه هيچ كدام از اين نكات را رعايت نمى‌كنند اما در سلامت كامل نود ساله مى‌شوند. پروفسور وستن‌دروپ هلندى مى‌گويد هنوز به نكته سوم اشاره نكرده‌ام!
وستن‌دروپ:” آدم‌ها خيلى ساده يادشان مى‌رود. در كنار ژنهاى خوب و فاكتورهاى محيطى؛ خوش شانسى مهمترين نكته است. مثلأ اگر هنگام خريد تصادف كنيد، ژنهاى خوب، پيش‌گيرى و سيگار نكشيدن و تمام اينها بى‌فايده است. بد آورده‌ايد. همين !“