راه پرسنگلاخ نویسنده‌شدن در آلمان
۱۳۹۱ تیر ۱۷, شنبه
نویسنده شدن در آلمان راه دور و دراز و پرسنگلاخی است که اغلب به مقصد نمی‌رسد. آمار نشان می‌دهند که تنها دو درصد از "دست‌نوشته‌ها"ی ارسالی به بنگاه‌های نشر آلمان به چاپ می‌رسند. مارکوس نگله (Markus Naegele) که در انتخاب آثار رسیده و تنظیم برنامههای کتاب‌های جیبی نشر هاینه دست دارد، در این باره می‌گوید: «هر ماه صدها "دست‌نوشته"، طرح اولیه رمان، حتی بخشی از آثار کسانی که مایلند نویسنده شوند، برای ما ارسال می‌شود. ولی ما متاسفانه نمی‌توانیم به همه‌ی این تقاضاها ترتیب اثر بدهیم.» به گفته‌ی برنامه‌ریز این بنگاه نشر که به انتشاراتی بزرگ راندوم هاوس تعلق دارد، از زمانی که پست الکتریکی رایج شده شمار آثاری که به این بنگاه فرستاده می‌شود، نیز افزایش یافته است.
مدیر بنگاه انتشاراتی بزرگ روولت که دفتر آن در هامبورگ است، نیز این نظر را تایید می‌کند. به گفته‌ی او، تنها به بخش رمان این انتشاراتی معتبر، هر ساله ۳ هزار "اثر نخست" ارسال می‌شود. ولی تنها شمار اندکی از این آثار ارسالی در ۱۵ سال گذشته به چاپ رسیده است.
ضیق وقت و سود مادی
رد آثار ارسالی به معنای نازل بودن سطح ادبی این "دست‌نوشته‌ها" نیست. به نظر دبیر اول اتحادیه‌ی نویسندگان آلمان، ایمره توروک (Imre Török)، انتشاراتی‌های بزرگ اغلب وقت کافی برای پرداختن به آثار رسیده را در اختیار ندارند. به گفته‌ی این نویسنده‌ی مجاری‌تبار که آثار خود را در انتشاراتی‌های کوچک به چاپ رسانده، این گونه ناشران بیشتر در پی کشف استعدادها و انتشار آثار نوگرایانه هستند. مارکوس نگله این برداشت را رد می‌کند و می‌گوید: «ناشران اغلب در پی نشر آثاری هستند که گذشته از دارا بودن ارزش‌های ادبی، از نظر مادی هم برای آن‌ها سودآور باشد.» این سیاست مورد تایید سایر مسئولان بنگاه‌های انتشاراتی نیز هست. آندرآ مولر (Andrea Müller) که برنامههای ادبی انتشاراتی معتبر درومر کنآر (Droemer Knaur) را تهیه و تنظیم می‌کند، از جمله می‌گوید: «ما می‌کوشیم هر ساله هم آثار نویسندگان معروف و هم تازه‌کارها را به بازار کتاب عرضه کنیم.»
به نظر این برنامه‌ریز باتجربه، دلیل اصلی عدم انتشار آثار نویسندگان کمتر مطرح، شرایط دشوار بازار کتاب است. او می‌گوید در حال حاضر فروش رمان‌های نویسندگان بنام هم ساده نیست: «بدون برنامه‌ریزی دقیق و تبلیغات هدفمند، فروش آثار نویسندگان صاحب‌نام هم با موفقیت همراه نیست، چه رسد به این که بخواهی اثری تازه از یک نویسنده‌ی گمنام را منتشر کنی و انتظار داشته باشی در فهرست کتاب‌های پرفروش هم قرار بگیرد.» انتشار رمان نخست یک نویسنده‌ی تازه کار، همواره با این خطر روبروست که «نه تنها سرمایه چاپ و تبلیغ برای آن هدر برود، بلکه سود ناشی از فروش آن هم که برای سرمایه‌گذاری‌های آتی در نظر گرفته‌ای، بدست نیاید».
"چاپ کتاب بر حسب تقاضا"
عدم انتشار آثار نویسندگان تازه‌کار از سوی انتشاراتی‌های مطرح سبب شده که برخی از آنان خود، در صدد انتشار کتاب‌های خود برآیند. ایمره توروک در این مورد می‌گوید: «بسیاری از ناشران فهرست آثاری را که دو بار در سال، در بهار و در پاییز، به چاپ می‌رسانند، از مدت‌ها پیش تهیه و تنظیم می‌کنند. این امر به عدم تحرک بنگاه‌های انتشاراتی منجر می‌شود. از این‌رو نویسندگان آثار خود را از طریق پایگاه اینترنتی "چاپ کتاب بر حسب تقاضا Books on Demand" به دست مصرف‌کننده می‌رسانند.» این پایگاه تارنمایی پس از دریافت سفارش علاقمند به اثر، آن را منتشر می‌کند و در اختیار خواننده قرار می‌دهد.
یکی از نویسندگان جوان آلمانی بنام ویبکه بوش (Wiebke Busch) نیز برای انتشار نخستین رمان خود با عنوان "مادر بی‌خیال" تصمیم گرفت از همین راه اقدام کند. او که برای نگارش این کتاب یک سال تمام وقت صرف کرده بود، پس از اتمام آن صدها تقاضای چاپ را به ناشران مختلف آلمان فرستاد و پاسخ منفی دریافت کرد. بوش در این باره می‌گوید: «دیگر ناامید شده بودم! انتشاراتی‌های درومر کنآر و نشر هاینه هم کارم را رد کردند. ارسال رمان‌ام به انتشاراتی (شوارتسکف و شوارتسکف Schwarzkopf&Schwarzkopf) آخرین تلاشم بود. خوشحالم از این که کتابم در یک انتشاراتی مستقل به چاپ رسیده است.»
"مادر بی‌خیال"، داستان زن جوان بارداری را بازگو می‌کند که در انتظار نوزاد خود، دغدغه‌ها و "بی‌خیالی‌های" خود را شرح می‌دهد. آنیکا کوهن (Annika Kühn)، برنامه‌ریز انتشاراتی شوارتسکف و شوارتسکف، دلیل گزینش رمان بوش را این گونه توضیح می‌دهد: «ما در حال تنظیم برنامه‌ی آتی خود درباره‌ی مادران جوان بودیم و کتاب بوش از نظر موضوعی با برنامه‌ی ما هم‌خوان بود.» به گفته‌ی آنیکا کوهن، این که بوش در زمان نگارش رمان خود باردار بوده، نکته‌ی مثبتی است که علاقه‌ی خوانندگان را جلب می‌کند.
این خوانندگان اکنون امکان دارند، کتاب ۳۰۰ صفحه‌ای بوش به زبان آلمانی را در میان کتاب‌های "راهنمای مادران جوان" و "تعلیم و تربیت فرزندان" در قفسه‌های کتاب کتابفروشی‌ها بیابند و در صورت تمایل آن را بخرند.