رقابت شطرنج بازان بزرگ: سرعت در مصاف زیبائی

برگزاری این دور از قهرمانی جهان در شهر بن آلمان از چند جهت دارای اهمیت است. نخست این‌که پس از هفتاد سال این نخستین بار است که رقابت های قهرمانی جهان در آلمان برگزار می‌شود. برگزاری این رقابت ها همواره با موضوع جایزه آن در پیوند تنگاتنگ بوده است. این‌بار کنسرن «ایوونیک» که از پیوند کنسرن گازپروم روسی و چند شرکت دیگر آلمانی تشکیل شده، پرداخت جایزه یک میلیون و پانصد هزار یوروئی این رقابت را برعهده گرفته است. گاز پروم اسپانسر تیم فوتبال شالکه در بوندس لیگا نیز هست.

دوم این‌که برگزاری این رقابت در شهر بن به معنای پایان گرفتن جدائی‌ها در جهان شطرنج نیز هست. چند سال پیش، بهترین شطرنج بازان جهان از فدراسیون بین المللی شطرنج (فید) جدا شدند و خود سازمان‌دهی بازی‌ها را در دست گرفتند. برنده بازی‌های بن، به تنهائی قهرمان جهان است و قهرمان فید نیز محسوب می‌شود.

در دهه هفتاد و در سال ۱۹۷۲ میلادی بازیهای بابی فیشر و بوریس اسپاسکی در سایه جنگ سرد قرار گرفتند و این دو شطرنج باز به نوعی نماینده بلوک های شرق و غرب شدند.

دهه هشتاد میلادی اما با دو نام پیوند خورده است: گاری کاسپاروف و آناتولی کارپوف. گاری گاسپارف منتقد و مخالف سیستم اتحاد جماهیر شوروی محسوب می‌شد و کارپوف طرفدار سیستم به حساب می‌آمد. اما حال آنچه که در بازیهای قهرمانی شطرنج جهان در بن بیش از همه خود را به نمایش خواهد گذارد، استیل شطرنج است. سرعت به مصاف زیبائی می‌رود.

آناند: ببر مدرس و سریع ترین مغز جهان

آناند که در سال ۱۹۶۹ میلادی در شهر مدرس هند متولد شده نخست در بین شطرنج بازان هندوستان به ببر مدرس مشهور شد، اما دیری نبپائید که در عرصه بین‌المللی به سریع ترین مغز جهان شهرت یافت. آناند در سن شش سالگی شطرنج را از مادرش آموخت. او هنگامی که در سال ۱۹۷۸ به نزد پدرش در شهر مانیل فیلیپین که در آنجا کار می‌کرد رفت، تحت تاثیر رقابت قهرمانی جهان قرار گرفت که بین آناتولی کارپوف و ویکتور کورچنوی برگزار می‌شد. آناند در سن چهارده سالگی به تیم ملی شطرنج هند راه یافت و اولین آسیائی بود که به او در سن شانزده سالگی از سوی فدراسیون بین المللی عنوان استاد بین المللی شطرنج داده شد. آناند در سن هجده سالگی به عنوان استاد بزرگ دست یافت. او سال گذشته در رقابت مکزیکو در مقابل کرامنیک عنوان پانزدهمین قهرمان جهان را تصاحب کرد.

اهمیت زیبائی در کنار پیروزی

کرامنیک در سال ۱۹۷۵ در شهر توپاز در سواحل دریای سیاه متولد شد. پدر او نقاش و مجسمه ساز است و مادرش نیز معلم موسیقی. از پنج سالگی به شطرنج روی آورد و در هشت سالگی در رقابت های بزرگسالان شهر توپاز قهرمان شد. کرامنیک در تیم شطرنج اتحاد جماهیر شوروی سابق مدال طلای المپیک را بر گردن آویخت. وی در سال ۲۰۰۰ قهرمان جهان شد و با پیروزی در مقابل گاری کاسپاروف به دوارن اقتدار پانزده ساله او نقطه پایان گذارد. کرامنیک در این رقابت‌ها، بدون حتی یک شکست، با مهره‌های سیاه از سیستم دفاع برلینی استفاده کرد که در قرن نوزدهم بسیارعمومیت داشت. او، با تغیراتی که در این سیستم ایجاد کرد، نشان داد که چه درک عمیقی نسبت به مکان و منطقه در روی تخته شطرنج دارد. درکی که بقول خودش در آن زمان برنامه های کامپیوتری نداشتند. کرامنیک هفت سال بعد در همین سالنی که قرار است قهرمانی جهان در آن برگزار شود، بازی را به برنامه کامپیوتری «دپ فریتز» واگذار کرد. کرامنیک در میان شطرنج بازان به هنرمند شهرت دارد و بازی زیبا برایش همانقدر اهمیت دارد که پیروزی در مقابل حریف.

محمود صالحی