رمضان حاجى مشهدى / آزادى در انتخاب شرط انتخابات آزاد

مصاحبه گر: کیواندخت قهاری

دویچه وله: آقای رمضان حاجی مشهدی، الان در ایران بحث انتخابات و انتخابات آزاد جاری ست و ما می خواستیم از شما بعنوان حقوقدان بپرسیم چه شرایطی باید موجود باشد در یک کشور تا بتوانیم بگوییم انتخابات در آن آزاد انجام می گیرد؟

رمضان حاجی مشهدی: از بررسی، توجه و امعان نظر در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و اعلامیه ی جهانی حقوق بشر و چند میثاق بین المللی، که رژیم ایران نیز در گذشته به آن ملحق شده است، مشخص می گردد که وجود شهروندان آزاد و شرایط آزاد انتخابات شرط اصلی آزادی انتخاب است. در حالیکه فی المثل در قانون جمهوری اسلامی گفته است که رییس جمهور باید مرد و از مذهب شیعه باشد. این به این مفهوم است که، در ایران که کشوری کثیرالملة و دارای قومیت ها و مذاهب گوناگون است، عملا آزادی انتخاب از شهروندان کشور گرفته شده است. شهروند آزاد یعنی اینکه انسان شهروند جهان باشد و بدون هیچ معیار مذهب و دین و قومیت و نژاد بتواند بر سرنوشت حاکمیت خود مسلط شود. یا فی المثل تفسیر و تعبیری که شورای نگهبان از واژه ی رجال در قانون جمهوری اسلامی، در قانون اساسی، می نماید عملا زنان که نیمی از جمعیت کشور را تشکیل می دهند را از انتخاب شدن محروم می‌سازد. در صورتیکه احزاب و گروههای گوناگون آزاد باشند، مطبوعات آزاد باشند و زندانیان سیاسی کلا آزاد بشوند، در آنصورت می شود از آزادی انتخاب صحبت کرد. در حال حاضر انتخاب و مسابقه بین گروههای محافظه کار و راست گرایانی ست که سالها در حاکمیت شرکت داشته‌اند و خود مسئول نابسامانی اخیر هستند. منحصرا در صورتیکه گروههای سکولار، عرفی و غیرمذهبی و خصوصا غایب بزرگ، يعنى چپ سوسیالیستی، چپ مستقل رادیکال ایران، بتواند در انتخابات شرکت کند، می توان از آزادی انتخاب صحبت کرد. به همین دلیل است که مردم، به نظر می رسد، علاقه ای به شرکت در انتخابات ندارند. زیرا این شرکت را اینطور تعبیر می کنند که تاثیری در سرنوشت و معیشت و آینده ی آنها ندارد.

دویچه وله: چگونه این وضعیت بنابراین در عمل باید تغییر کند؟ از جمله مسئله ی عفو عمومی که آقای معین اعلام کرده اند، که اگر سر کار بیایند می خواهند اجرا بکنند، آیا در این جهت هست؟

رمضان حاجی مشهدی: بالطبع، اگر دولتی دست به آزادی زندانیان سیاسی و آزادی مذهب و گروهها بزند، مسلما یک قدم اساسی در راه احیای حقوق ملت برداشته است. ایشان هم در صورتیکه انتخاب بشوند و بتوانند با وجود مکانیسم ويژه ی قانون اساسی دست به این عمل بزنند، قدمی به پیش خواهد بود.

دویچه وله: البته عفو عمومی در رابطه با ایرانیان خارج از کشور هم هست.

رمضان حاجی مشهدی: بله، طبیعتا بایستی کلیه ی زندانیان سیاسی آزاد شوند، مخالفین و اپوزیسیون و کسانی که سالها در خارج مانده اند هم بتوانند آزادانه به کشور خودشان برگردند و از تعقیب و مجازات معاف باشند.

دویچه وله: آقای حاجی مشهدی، در تماس تان با مردم، وقتی در مورد انتخابات صحبت می کنند تا چه حد از گفتمان حقوق استفاده می کنند، یعنی تا چه حد مفاهیمی حقوقی مثل حق انتخاب، یا تلاش برای احقاق حق، یا حق همگان برای انتخاب شدن استفاده می کنند؟ یا اینکه مفاهیم حقوقی و حقوق بشری آنطوری که باید و شاید وارد گفتمان روزمره ی مردم نشده است؟

رمضان حاجی مشهدی: به نظر می رسد که، پس از تجربه ی ۸ سال دوران حاکمیت آقای خاتمی که موسوم به دوران اصلاحات هست، در مردم نوعی سرخوردگی، بدبینی و انفعال بوجود آمده است. با توجه به بدبینی تاریخی مردم ایران و آن نظر منفی ای که نسبت به حاکمیت و قدرت دارند، در اینجا هم به نظر می رسد که، آنها شرکت در انتخابات را عملی موثر و سرنوشت ساز در تغییر سرنوشت خودشان تلقی نمی کنند و کلا نظری منفی و تردیدآمیز به قضیه دارند. البته در بخشهایی از مردم از قبیل کارگران و جوانان و زنان گفتمان حقوق بشر، حق انتخاب و آزادی انتخاب موجود هست و بر آن تاکید می کنند، ولی شرایط را برای اعمال آن مساعد نمی دانند.

دویچه وله: آقای رمضان حاجی مشهدی، از اینکه دعوت ما را به مصاحبه پذیرفتيد از شما بسیار سپاسگزارم.