روحانی از "اتخاذ تصمیمات حاد" برای بازگشت ارز صادرات خبر داد
۱۳۹۹ تیر ۱۹, پنجشنبه
صرافی بانک ملی و سامانه نظارت ارز (سنا) روز پنجشنبه ۱۹ تیر بهای فروش هر دلار آمریکا را ۲۲ هزار و ۲۰۰ تومان اعلام کرده‌اند. روز گذشته نیز قیمت دلار از مرز ۲۲ هزار تومان فراتر رفته بود.
همزمان، حسن روحانی در مراسم بهره‌برداری از طرح‌های ملی وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) درباره علت‌های افزایش سرسام‌آور بهای ارزهای معتبر خارجی در بازار آزاد ایران سخنانی گفت که دست‌کم بخشی از آن متناقض به نظر می‌رسد.
اغلب خبرگزاری‌های داخلی اظهارات رئیس دولت دوازدهم در این زمینه را کمابیش یک‌سان نقل کرده‌اند، و از جمله خبرگزاری‌های ایلنا و فارس از قول او نوشته‌اند: «امروز فشار آمریکا و دشمنان بر این است که در زمینه ارز دچار مشکل شویم.»
تناقض‌گویی روحانی درباره علت جهش قیمت دلار
حسن روحانی از طرفی افزایش افسارگسیخته قیمت دلار را نتیجه "توطئه آمریکا" عنوان می‌کند، از طرف دیگر یکی از دو علت اصلی این وضعیت را شیوع ویروس کرونا و تاثیر آن در کاهش تولید داخلی و صادرات خارجی می‌داند که با آمریکا ارتباط مستقیمی ندارد.
روحانی درباره نقش بحران کرونا در کاهش صادرات گفت: «در اسفند، فروردین و اردیبهشت همه مرزهای ما با همسایگان بسته و صادرات ما دچار مشکل شد، اما مرزها به تدریج بازگشایی شدند. با این حال در صادرات وقفه ایجاد شد که امروز آثار آن را می‌‌بینیم.»
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
رئیس دولت دوازدهم دومین دلیل مهم تلاطم در بازار ارز آزاد در ایران و افزایش قیمت دلار را عدم بازگرداندن ارز حاصل از صادرات توسط برخی از صادرکنندگان اعلام کرد.
این موضوعی است که رئیس کل بانک مرکزی، عبدالناصر همتی هم اخیرا چند بار به آن اشاره کرده و تا حدود زیادی متاثر از تحریم‌های بانکی و مالی آمریکا است. با این حال تحریم‌های ایالات متحده از اردیبهشت ۹۷ و پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای دوباره اعمال شد و وضع بازار ارز در چند ماه اخیر بحرانی شده است.
۲۰ میلیارد دلار ارزی که بازنگشته
حسن روحانی به نقل از رئیس کل بانک مرکزی حجم ارز بازگردانده نشده را ۲۰ میلیارد دلار و مربوط به صادرات غیرنفتی ماه‌های آخر سال ۸۹ عنوان کرد.
او در این باره گفت: «علی‌رغم اینکه هیچ‌وقت دلمان نمی‌خواست یک صادرکننده را از طریق اعمال فشار و یا اقدامات قوه قضائیه تحت فشار قرار دهیم، به ناچار تصمیمات حادی را باید اتخاذ کنیم.»
به گفته روحانی، ایران می‌تواند در سال جاری ۴۱ میلیارد دلار صادرات غیرنفتی داشته باشد که "اگر ارز آن سر موقع وارد کشور شود" همه ارز مورد نیاز برای واردات کالا تامین می‌شود.
بخشی بزرگی از آنچه صادرات غیرنفتی خوانده می‌شود محصولات پتروشیمی است که تولیدکنندگان آن اغلب شرکت‌های "خصولتی" و وابسته به نهادهای حکومتی و ارگان‌هایی مانند سپاه پاسداران هستند.
"تصمیمات حاد"، که چندان حاد و موثر نیستند
رئیس جمهوری درباره "تصمیمات حاد" برای برخورد با صادرکنندگانی که ارز صادرات را به موقع بازنگردانده‌اند به جز "اعمال فشار و اقدامات قضائی" توضیح بیشتری نداد.
رئیس کل بانک مرکزی پیش از این چند بار، از جمله در یادداشتی که روز دوشنبه در صفحه شخصی خود در اینستاگرام منتشر کرد اعلام کرده که صادرکنندگان حداکثر تا پایان تیرماه برای بازگرداندن "میلیاردها دلار ارز صادراتی" مهلت دارند.
همتی نوشته بود این مهلت تمدید نمی‌شود و این صادرکنندگان با هماهنگی بانک مرکزی، قوه قضائیه، وزارت صمت و نهادهای نظارتی از روز سه‌شنبه در گروه‌های ۱۰ نفره "برای ادای توضیح" درباره نحوه اجرای تعهدات ارزی خود دعوت می‌شوند.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
تا کنون مشخص نشده که بانک مرکزی و نهادهای نظارتی تا چه حد می‌توانند صادرکنندگان را برای بازگرداندن ارز صادراتی تحت فشار قرار دهند.
عادل آذر، رییس دیوان محاسبات روز دوشنبه در این باره به پایگاه اطلاع‌رسانی مجلس گفت: «از آنجا که حوزه‌های صادراتی را عمدتا بخش خصوصی و پتروشیمی‌ها پوشش می‌دهند، به طور مستقیم در حوزه رسیدگی و نظارت دیوان محاسبات نیستند، چرا که دیوان بر عملکرد مالی دستگاه‌هایی نظارت دارد که از بودجه کل کشور استفاده می‌کنند.»
وعده‌های دولت و آینده مبهم ارز
برخی تحلیلگران معتقدند احتمال موفقیت دولت و بانک مرکزی برای ایجاد آرامش در بازار ارز از طریق تحت فشار دادن صادرکنندگان زیاد نیست و این تلاش‌ها در صورت کارآمد بودن هم درصورتی که صادرات افزایش نیابد چندان پایدار نخواهند بود.
محسن زنگنه، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس ۱۵ تیر به ایلنا گفته بود اگر در کوتاه مدت و به موقع برای کنترل بازار ارز اقدامی نشود، بنگاه‌های تولیدی خود را با ارز ۲۰ هزار تومان هماهنگ می‌کنند و نمی‌توان انتظار داشت بهای ارز در آینده به کمتر از این رقم کاهش یابد.
عبدالناصر همتی در یادداشت روز دوشنبه خود از "افزایش قابل توجه صادرات نفت و فرآورده‌های نفتی و صادرات غیرنفتی" سخن گفته و نوشته خبرهایی هم مبنی بر آزاد شدن منابع بانک مرکزی دریافت کرده که این تحولات روند تامین ارز را "متحول" خواهند کرد.
حسن روحانی می‌گوید مهم‌ترین راه برای خنثی کردن "توطئه آمریکا" این است که "همه ما در بخش تولید و صادرات فعال شویم". او افزود وزارت صمت قول داده امسال ۲۰۰ طرح بزرگ صنعتی و معدنی به ارزش ۱۷۰ هزار میلیارد تومان افتتاح شود.