حضور علی خامنه‌ای اگرچه به شایعات پیرامون وخامت حال جسمانی رهبر جمهوری اسلامی و مرگ قریب‌الوقوع پایان داد اما در عین حال تایید کرد که او مشکلاتی دارد و حداقل دیگر به مانند سابق توان سخنرانی و خطابه را ندارد. به لحاظ قدرت حافظه و تمرکز ذهنی نیز دچار ضعف ملموس شده‌است.
امسال مراسم روز قدس به دلیل موج چهارم کرونا برگزار نشد. مانند سال گذشته بر خلاف رویه سنتی اتصال آن به نماز جمعه، به سخنرانی آنلاین خامنه‌ای تغییر پیدا کرد.
سخنان خامنه‌ای که در دو بخش فارسی و عربی ایراد شد عمدتا حرف‌هایی تکراری و کلیشه‌ای بود. کلیدواژه‌هایی چون «اشغالگری اسرائیل»، «ماهیت تروریستی دولت اسرائیل»، «زوال قطعی تمدن غرب»، «تغییر موازنه قوا به نفع جهان اسلام» و «نابودی حتمی دولت اسرائیل» و تکرار پیشنهاد برگزاری همه‌پرسی با حضور همه اتباع فلسطینی اعم از ساکنان فعلی و مهاجران برای تعیین تکلیف پیرامون آینده منازعه فلسطینیان و اسرائیل بخش عمده سخنان او را تشکیل می‌داد.
اما حرف‌های وی بخصوص در بخش عربی که با برجسته کردن بر روی ارزش مولفه‌هایی چون "تداوم مقاومت"، "مبارزه سازش‌ناپذیر با اسرائیل" و "رد پیشنهاد صلح مبنی بر تشکیل دو دولت" و "اسرائیل‌ستیزی" همراه بود به نحو ملموسی با سخنان محمدجواد ظریف در فایل صوتی افشاشده ارتباط داشت و در واقع واکنشی به آن بود.
به نظر می‌رسد رهبری جمهوری‌اسلامی سخنان قبلی خود را کافی ندانسته و می‌خواست که اراده جمهوری اسلامی بر حفظ و تقویت حرکت نظامی – ایدئولوژیک در قالب «مقاومت اسلامی» را در سطح داخلی، منطقه‌ای و جهان اسلام یادآور شده و اعلام کند که سیاست خارجی نظام مشمول هیچ تغییری نمی‌شود.
او سخنانش در بخش عربی را با تمجید از چهره‌های متعلق به شبکه نیروهای بنیادگرایی اسلامی شیعه‌محور آغاز کرد و چنین گفت: «سلام بر شهدای مقاومت و خِیل عظیم مجاهدانی که در این راه جان خود را تقدیم کرده‌اند؛ بویژه شهید شیخ احمد یاسین و شهید سیّدعباس موسوی، و شهید فتحی‌شقاقی و شهید عماد مغنیه و شهید عبدالعزیز رنتیسی و شهید ابومهدی المهندس و سرانجام چهره‌ی برجسته‌ی شهیدان مقاومت، شهید قاسم سلیمانی که هر یک پس از حیات پُربار و پُربرکت، با شهادت خود نیز تاثیرات مهمّی در محیط مقاومت بر جا گذاشتند»
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
برجسته کردن قاسم سلیمانی در این خصوص روشنگر است. خامنه‌ای کوشید تا خسارت‌ها و تاثیر منفی سخنان کارشناسی ظریف در انتقاد به حاکمیت «میدان» (سپاه قدس) در سیاست خارجی و سیاست‌گذاری منطقه‌ای را مدیریت کرده و ترمیم نماید. مخاطب خاص سخنان خامنه‌ای نیروهای باورمند به سنت‌گرایی ایدئولوژیک و «جهادی» بودند که به آنها اطمینان داد تا به حرکت خود بدون هیچ نگرانی از تغییر سیاست‌ها در کشور مرکز ادامه بدهند.
در فرازی دیگر از پیامش به اهمیت تداوم تلاش‌ها در«جبهه مقاومت» و ادعای افزایش توانایی‌های جبهه‌ی مقاومت» اشاره کرد و مولفه‌هایی چون «افزایش قدرت دفاعی و نظامی، خودکفایی در ساخت سلاحهای مؤثّر، اعتماد به نفس مجاهدان، خودآگاهی روزافزون جوانان، گسترش دایره‌ی مقاومت به سراسر کشور فلسطین و به بیرون از آن، خیزش اخیر جوانان در دفاع از مسجدالاقصی، و انعکاس توأمانِ مجاهدت و مظلومیّت ملّت فلسطین در افکار عمومیِ بسیاری از مناطق جهان» را نشانه‌هایی دال بر قدرت گرفتن بنیادگرایی اسلامی برشمرد.
بخش دیگر سخنان خامنه‌ای چون سال قبل هشدار نسبت به عادی‌سازی اسرائیل در کشورهای اسلامی بود که به کوچک کردن برقراری روابط رسمی بین برخی از کشورهای عربی با اسرائیل پرداخت و «معامله قرن» را شکست‌خورده معرفی کرد. اما رصدکردن واقعیت‌ها نشان می دهد که سخنان خامنه‌ای انفعالی بوده و اتفاقات را واژگونه بازتاب داد.
آنچه در سال گذشته تغییر پیدا کرده موازنه قوا در خاورمیانه به ضرر نیروهای معتقد به نابودی اسرائیل است. در حال حاضر علاوه بر بحرین، امارات متحده عربی و سودان که در چارچوب «توافق ابراهیم» روابط رسمی با اسرائیل برقرار کردند و به دولت مصر پیوستند دیگر کشورهای عربی از جمله عربستان سعودی نیز در این مسیر قرار دارند.
همچنین جایگاه جمهوری اسلامی به دلیل مداخله‌های استعماری در کشورهای عربی در افکار عمومی جهان اسلام آسیب دیده و نسبت به قبل ضعیف شده‌است. در داخل سرزمین‌های فلسطینی نیز کماکان شکاف‌ها وجود دارد.
شروع کار دولت بایدن فرصتی برای تشکیلات خودگران فلسطین به رهبری محمود عباس فراهم ساخته تا طرح دو دولتی که در زمان ریاست جمهوری ترامپ تضعیف شده بود را دوباره فعال کرده و خواسته‌هایش را با همراهی دولت‌های غربی جلو ببرد. در این فضا خامنه‌ای به مثابه موضع‌گیری‌های داخلی به این امر واقع توجه ندارد و مطلوب‌های ذهنی خود را در نظر می‌گیرد.
عامل مهمی که باعث تقویت رابطه بین اسرائیل و برخی از کشورهای عربی شده مخالفت با جمهوری اسلامی ایران و مهار برنامه توسعه‌طلبانه منطقه‌ای آن است. سیاست‌ها و اقدامات نظام تحت رهبری خامنه‌ای در عمل نتیجه معکوس به بار آورده و موقعیت اسرائیل را در خاورمیانه تقویت کرده است.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
تاکید مکرر خامنه‌ای بر همه‌پرسی که با توجه به سخنان دیگر او نتیجه‌اش از قبل معلوم بوده که قرار است به حیات نظام سیاسی اسرائیل پایان دهد، بار دیگر "رفتار دوگانه" که طبیعت رفتاری او شده است را آشکار می‌سازد.
در برخورد ابزاری او با همه‌پرسی، مردم حق انتخاب نامشروط ندارند بلکه باید به «حیات رژیم صهیونیستی» خاتمه دهند! خامنه‌ای این واقعیت را در نظر نمی گیرد که هفت دهه از تشکیل دولت اسرائیل می‌گذرد و نسل‌های متعددی از اتباع اسرائیل در این منطقه به دنیا آمده‌اند. این مساله را نمی‌توان نادیده گرفت؛ آنها جزو مردم آن منطقه هستند. ازاین رو دیگر بازگشت مناسبات منطقه به شرایط قبل از سال ١٩٤٨ ممکن نیست.
از سوی دیگر او همه‌پرسی را برای فلسطینیان مجاز می‌داند اما نه تنها در طول رهبری ٣٢ ساله او هیچ همه‌پرسی در ایران برگزار نشده بلکه در برابر پیشنهاداتی که در داخل و بیرون از حکومت در این خصوص و بعضا در سطوح محدود طرح شده، مخالفت کرده‌است. این "ریاکاری سیاسی" در موزیک ویدئویی که در شبکه خبر جمهوری اسلامی پخش شد و خامنه‌ای در آن «رهبر ارتش خداوند» نامیده شد، بیشتر آشکار شد.
در ویدئوی فوق دختران بی‌حجاب و ساز به دست در حال استقبال از او هستند! در حالیکه اگر دختران ایرانی بخواهند بی‌حجاب به خیابان‌ها بیایند و یا در مجامع رسمی ساز موسیقی بدست گرفته و اجرا کنند گرفتار گشت ارشاد و پرداخت جریمه ویا زندان می‌شوند.
در مجموع سخنرانی خامنه‌ای در مراسم قدس امسال چون سال دارای پیش‌جنبه شعاری و تبلیغاتی صرف بود و با واقعیت‌های حاکم بر میدان تفاوت‌های بارزی داشت. همچنین تاثیرات سخنان افشاشده ظریف بر آن محسوس بود.
* مطالب منتشر شده در صفحه "دیدگاه" الزاما بازتاب‌دهنده نظر دویچه‌وله فارسی نیست.