روسیه و آلمان: سردی مناسبات سیاسی، گسترش روابط اقتصادی

آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان، برای شرکت در دهمین اجلاس مشورتی با رئیس جمهور روسیه در سنت پترزبورگ به سر می‌برد. به دلیل سردی ناشی از بحران قفقاز در مناسبات مسکو و برلین، بر خلاف دفعات گذشته‌ هیئت همراه خانم مرکل چندان بزرگ نیست و تنها شمار اندکی از وزیران و همکاران او در این سفر همراهی‌اش می‌کنند. زمان ملاقات هم به جای دو روز به چند ساعت محدود شده و ولادیمیر پوتین، نخست‌وزیر روسیه هم در آن حضور نخواهد داشت.

سایه‌ی بحران قفقاز

بحران قفقاز یکی از موضوع‌های مذاکرات خواهد بود. تأکید خانم مرکل این است که روسیه باید نیروهای خود را از دو ایالت جداخواه گرجستان، یعنی اوستیای جنوبی و آبخاز فراخواند و اجازه دهد که ناظران اتحادیه‌ی اروپا در همه‌ی این مناطق به انجام مأموریت دیده‌بانی مشغول شوند. اتحادیه‌ی اروپا به روسیه ۱۰ روز فرصت داده است که نیروهای خود را از منطقه‌ی حائلی که در خاک گرجستان با اوستیای جنوبی ایجاد کرده، عقب نشاند. این عقب‌نشینی جزیی از قرارداد آتش بسی است که در ماه اوت با تلاش اتحادیه‌ی اروپا میان روسیه و گرجستان برقرار شد. اتحادیه‌ی اروپا اینک می‌گوید که تحقق مواد این قرارداد و از جمله عقب‌نشینی روسیه از منطقه‌ی حائل، شرط ادامه‌ی مذاکرات با این کشور در زمینه‌ی قرارداد جامع همکاری است.

اهمیت اجلاس مشورتی

ظرف ۵ ماهی که از راه‌یافتن دیمتری مدودیف به کاخ ریاست جمهوری روسیه می‌گذرد، مرکل ۴ بار با وی دیدار کرده است. آخرین دیدار این دو، در میانه‌ی ماه اوت و در ارتباط با بالاگرفتن جنگ میان روسیه و گرجستان صورت گرفت.

بخش اصلی دیدار‌ها و مذاکرات رسمی رهبران روسیه و آلمان در روز پنجشنبه، پیش از ظهر انجام خواهد شد و در ساعات عصر آنها سوار بر یک کشتی تفریحی در آب‌های ساحلی سنت‌پترزبورگ به صرف شام خواهند پرداخت.

بهداشت و انرژی، زمینه‌هایی برای همکاری

اجلاس مشورتی رهبران آلمان و روسیه که سالی یک بار به تناوب در یکی از دو کشور برگزار می‌شود، ابزار مهمی در تنظیم و هماهنگی سیاست‌های دو کشور است.

در اجلاس سال گذشته در ویسبادن آلمان ۱۳ وزیر از ۱۵وزیر کابینه‌ی آلمان حضور داشتند. در دیدار این بار اما، تنها وزرای خارجه، دارایی، کشور، اقتصاد، فرهنگ و آموزش خانم مرکل را همراهی می‌کنند.

توسعه‌ی امکانات پزشکی و بهداشتی و نیز افزایش بهره‌وری از انرژی در روسیه از موضوع‌های اصلی مذاکرات روز پنجشنبه هستند و انتظار می‌رود که توافقاتی در این زمینه‌ها به دست آید. حضور مقامات ارشد اقتصادی آلمان، از جمله روسای شرکت بزرگ زیمنس و کنسرن انرژی ا اون (E. on) در هیئت همراه خانم مرکل در ارتباط تنگاتنگ با موضوع‌های یادشده است.

یک روز پیش از سفر خانم مرکل به سنت پترزبورگ، کلاوس من‌گولد، رئیس کمیسیون شرق اقتصاد آلمان بار دیگر خواهان آن شد که ادغام روسیه در ساختارهای اروپایی و بین‌المللی شتاب و گسترش بیشتری پیدا کند. او گفت که آلمان در این زمینه باید نقش یک شریک فعال را داشته باشد.

تلاش روسیه برای سهم‌گرفتن در اقتصاد آلمان

آلمان بزرگترین شریک اقتصادی روسیه است و بخش اصلی انرژی خود را نیز از این کشور تأمین می‌‌کند. افزایش ۲۰درصدی صادرات آلمان به روسیه در سال جاری به سهم خود سبب شده که چرخ صنایع آلمان همچنان بچرخد و اثر منفی بحران اقتصادی جهان که باعث کاهش تقاضا از دیگر کشورها شده است را جبران کند. این ظرفیت‌های اقتصادی و انرژیایی در روابط دو کشور باعث شده که محافل اقتصادی آلمان توجه و تمرکز ویژه‌ای بر روی بسط روابط داشته باشند. در همین راستا، آنها به شدت حساس بوده‌اند که بروز تنش در روابط روسیه و غرب بر سر بحران قفقاز، بر مناسبات اقتصادی این کشور با آلمان تأثیر منفی نگذارد.

تا کنون البته نه تنها چنین تأثیری موضوعیت نداشته، بلکه روابط اقتصادی فی‌مابین بیش از پیش رو به گسترش رفته است. برای مثال، روسیه علاقه‌ی بارزی به سهیم‌شدن در مالکیت راه ‌آهن آلمان نشان می‌دهد. قرار است اوراق سهام بخشی از این رشته از صنعت حمل و نقل آلمان، در هفته‌‌های آتی وارد بازار بورس شود. حضور رئیس راه آهن آلمان در هیئت همراه خانم مرکل، نشانه‌ای از استقبال از تمایل روسیه به خرید این سهام است. روسیه با حجم انبوه درآمد گاز و نفت خود در سال‌های اخیر به خرید سهام شرکت‌ها و کنسرن‌های غربی تمایل زیادی نشان می‌دهد. این کشور هم اینک در در بخش‌های انرژی و کشتیرانی آلمان صاحب سهام است و در صدد حضور در رشته‌های دیگر است. از همین رو محدودیت‌هایی که اخیراَ دولت آلمان برای سرمایه‌گذاری‌های خارجی در این کشور وضع کرده با انتقاد مسکو روبرو شده است.

بحران مالی و دیدگاه مشترک دو کشور

موضوع دیگر مذاکرات سنت پترزبورگ، بحران مالی جهان خواهد بود. روسیه نیز از بحران مصون نمانده است و دولت این کشور نیز برای نجات بانک‌ها چاره‌ای جز دخالت و اعطای کمک مالی نیافته است. متأثر از بحران یادشده و نیز بحران قفقاز، ارزش سهام در بازارهای بورس روسیه از اواسط ماه مه تا کنون ۵۰ درصد کاهش یافته است. از همین رو رهبران روسیه نیز مانند آلمان خواهان شفافیت بیشتر در نقل و انتقال‌ها مالی و فعالیت‌های بانکی در عرصه‌ی بین‌المللی هستند. در همین راستا، آنها اعلام کرده‌اند که از طرح ابتکاری دولت مرکل برای تحقق چنین شفافیتی حمایت می‌کنند. این طرح قرار است به اجلاس رهبران ۸ کشور صنعتی جهان ارائه شود.