زاکانی با "شبهات" قانونی و حاشیه‌های جنجالی شهردار تهران شد
۱۴۰۰ شهریور ۱۱, پنجشنبه
علیرضا زاکانی روز پنجشنبه ۱۱ شهریور با حکم وزیر کشور به عنوان شهردار تهران منصوب شد. به گفته مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران او از روز یکشنبه آینده «در صحن شورا حاضر و رسما فعالیت خود را در شهرداری آغاز می‌کند.»
تکیه زدن زاکانی بر منصب شهرداری پایتخت، کلان شهری با امکانات عظیم و منابع مالی نجومی، با حاشیه‌های بسیار همراه بود. حتی گفته شده بود، هیات دولت و وزیر کشور با این انتخاب "مخالف" هستند. اما علیرضا نادعلی، سخنگوی شورای شهر تهران این خبرها را "شایعه" خواند و گفت: «این ادعا به هیچ عنوان درست نیست و موضوع در هیئت دولت مطرح و اختیار کل کار به وزارت کشور سپرده شده است».
زاکانی روز ۱۷ مرداد با ۱۸ رای اعضای شورای شهر تهران به عنوان هجدهمین شهردار پایتخت انتخاب شد. اما آنچه پیش از آن خبرساز شد، انتشار فایل‌های صوتی از گفت‌وگوی مهدی چمران، رئيس شورای شهر تهران و نرجس سلیمانی، از اعضای آن بود. چمران از «فشار و تهدید»هایی برای رای دادن به زاکانی سخن گفته بود که باعث شده او «از شدت ناراحتی درباره این موضوع تا صبح نخوابد».
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
گذشته از این، ابهامات قانونی بسیاری نیز این انتخاب را زیر سوال بردند. از جمله این که او فاقد سابقه در حوزه مدیریت شهری است و مدرک تحصیلی او یعنی پزشکی هسته‌ای نیز هیچ ربطی به آن ندارد.
پرویز سروری، نایب‌رئیس شورای شهر تهران برای دفاع از او در یک برنامه تلویزیونی گفته بود، مدرک پزشکی هسته‌ای زاکانی با «سلامت سروکار دارد و طبیعی است که یکی ا نیازهای جامعه ما موضوع سلامت است» و بنابراین با مدیریت شهری هم ارتباط دارد. حتی از "هماهنگی با مجلس و دولت" برای "اصلاح" قوانین به نفع او اخباری منتشر شد.
زاکانی رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی و نماینده قم در دوره یازدهم مجلس، برای رسیدن به پست شهرداری تهران از نمایندگی استعفا داد. از دیگر سوابق زاکانی مسئولیت سازمان بسیج دانشجویی و دبیرکلی جمعیت رهپویان انقلاب اسلامی است. او جزو معدود نامزدهای انتخابات دور آخر ریاست جمهوری بود که به نفع رئیسی از انتخابات ۱۴۰۰ کنار کشید و به این گمان دامن زد که تنها کاندیدایی "پوششی" بوده است.
راه پاستور از خیابان بهشت می‌گذرد
روزنامه فرهیختگان با اشاره به انتخاب زاکانی در شورای شهر تهران و حواشی آن در گزارشی به تاریخ ۱۸ مرداد نوشت: «زاکانی درحالی قرار است به خیابان بهشت برود که به گفته خودش پیشنهادهایی برای حضور در دولت رئیسی نیز داشته است».
بنابر همین گزارش زاکانی "به جمعی از اساتید، نخبگان و فضلای حوزه علمیه قم" گفته بود که به او پیشنهاد وزارت رفاه، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و ریاست دفتر ریاست‌جمهوری شده ولی شهرداری تهران را به همه این گزینه‌ها ترجیح داده و می‌خواهد "در شرایط کنونی و افزایش نارضایتی‌های مردم از شهرداری تهران و نیاز تهران به تحول فرهنگی و اجتماعی در شهرداری تهران" حاضر شود.
به کانال اینستاگرام دویچه وله فارسی بپیوندید
او در توییر خود نیز نوشت: «در دیدار آقای قالیباف، ایشان گفت وزارت رفاه، وزارت بهداشت و دفتر رئیس‌جمهور برای شما مطرح است، بنده گفتم برای آنها افراد بهتری وجود دارد و تحول شهرداری ارجح است.»
چرا شهرداری تهران به پست وزارت ترجیح دارد؟
به این سوال که چرا زاکانی شهرداری تهران را ترجیح داده، بسیاری پاسخ می‌دهند: چون هیچ شهری در ایران اهمیت تهران را ندارد. شهری با ۸،۶ میلیون جمعیت و تمرکز تمام وزارتخانه‌ها و بسیاری از سازمان‌ها و ادارات مهم و دارای ثروتی کلان.
علاوه بر این راه بسیاری مناصب قدرت، از جمله ریاست قوه اجرایی و مقننه نیز در گذشته از شهرداری تهران عبور کرده است. مانند محمدباقر قالیباف شهردار تهران در سال‌های ۹۲ و ۹۶ که اکنون رئيس مجلس است و محمود احمدی‌نژاد که دو دوره به ریاست قوه مجریه رسید.
روند غیرعادی انتخاب زاکانی
آنچه در رسانه‌های داخلی و شبکه‌های اجتماعی سوال برانگیز شد این بود که شورای شهر ششم در روندی که پیش از این بی‌سابقه بود فرآیند تصمیم و رای‌گیری برای انتخاب شهردار را از چند هفته قبل از آغاز به کار رسمی خود شروع کرد و «شروط پنج‌گانه‌ای برای انتخاب شهردار تعیین شد و پس از آن هریک از اعضا موظف به معرفی دو یا سه گزینه به هیات‌رئیسه موقت شورا شدند». در شبکه‌های اجتماعی گفته شد این شروط را برای قد و قواره خاصی تعیین کردند.
پرویز سروری در این باره گفته بود که شورا «مدلی طراحی خواهد کرد تا در آن شاخص‌های مطلوب شهردار مورد بررسی قرار گیرد.» به گفته او، چند روز بعد فهرستی ۴۱ نفره از گزینه‌های پیشنهادی اعضای شورای شهر تهران در رسانه‌ها منتشر شده که بنا بر گزارش فرهیختگان، «از این لیست ۱۵ نفر انصراف دادند تا در مرحله بعدی، ۲۶ گزینه باقی‌مانده در ۱۰ شاخص کلان تدوین‌شده توسط منتخبان شورا مورد ارزیابی قرار گیرند».
به این ترتیب ۱۵ گزینه از دور رقابت‌ها خارج شدند و تنها ۱۱ نفر باقی‌ماندند. از این عده نیز سه نفر انصراف دادند و میدان را به این گروه واگذار کردند:
علیرضا زاکانی، رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس، رستم قاسمی وزیر نفت دولت دهم، مازیار حسینی معاون فنی عمرانی شهرداری تهران در دوران محمدباقر قالیباف، معصومه‌آباد عضو اسبق شورای اسلامی شهر تهران، اسماعیل احمدی‌مقدم فرمانده سابق نیروی انتظامی، مهرداد بذرپاش رئیس دیوان محاسبات، محسن پیرهادی عضو کنونی هیات‌رئیسه مجلس شورای اسلامی و هابیل درویشی مدیرعامل سابق متروی تهران. از این عده مهرداد بذرپاش و رستم قاسمی نیز برنامه‌‌ای ارائه نکردند و جمع بازهم کوچک‌تر شد.
نتیجه این که «اگرچه برای انتخاب شهردار چند گزینه وجود داشت اما همه نگاه‌ها به علیرضا زاکانی و مازیار حسینی دوخته» شد و «زاکانی به واسطه نقش‌آفرینی‌اش در انتخابات ریاست‌جمهوری» به یکی از اصلی‌ترین گزینه‌ها برای تصدی شهرداری تهران تبدیل شد.
بدهی‌های شهری که خوان یغماست
اگرچه سابقه اختلاس و فساد شهرداری تهران و شهردارش بارها به موضوع رسانه‌‌ای شده، و اگرچه به باور بسیاری این پست خوان یغماست، اما زاکانی پس از انتخاب شدن در شورای شهر در جمع خبرنگاران گفت: «شهرداری تهران حدود ۶۶ هزار میلیارد تومان بدهی دارد و در نقطه مقابل ۵۷ هزار میلیارد تومان مطالبه دارد؛ لذا زمانی که صحبت از بدهی‌های شهرداری تهران می‌شود باید مطالبات این مجموعه نیز در نظر گرفته شود.»
خبرگزاری ایسنا از قول او نوشت که شهرداری قصد دارد با دریافت مطالبات و انتشار اوراق مشارکت « در کنار اداره شهر سالیانه بخشی از بدهی‌های خود را هم پرداخت کند».
شهردار منتخب شورای شهر تهران همسویی خود با رئیس دولت سیزدهم و رئیس مجلس، محمد باقر قالیباف را یک "فرصت طلایی" برای پیشبرد برنامه‌هایش خوانده و گفته بود: «به این ترتیب بخش زیادی از مجوزها می‌تواند در جهت جهش شهر با وجود این ارتباط و تعامل صادر شود.»