زرينه خوشوقت/ زنان تاجيك

زنان تاجیک در سال های اخیر بیش از ۱۰۰ سازمان غیر دولتی تاسیس کردند که برای بهبودی وضعیت آنان در جامعه فعالیت می کنند. مشارکت زنان درسیاست و انتخابات اخیر پارلمانی کشورشان ( در ۲۷ فوریه)، مسئله حجاب، اینکه زنان تاجیک درباره ما ایرانی ها و زنان ایرانی چه فکر می کنند، موضوع مصاحبه ست در شهر دوشنبه با خانم خبرنگار تاجیک، زرینه خوشوقت انجام گرفته است.

مصاحبه گر: طاهر شيرمحمدى

دويچه وله: خانم خوشوقت با تشكر از اينكه وقت در اختيار ما قرار گذاشتيد. سوال اول من درباره حجاب است.آيا زنان تاجيک موافق حجاب هستند و از حجاب خوششان می آيد؟

زرينه ی خوشوقت: بعد از فروپاشی شوروی پيدا شدند دختران جوانی که شايد برخی شان با فرمايش يا سفارش پدر و مادر و عده ای خيلی کم شان با نظر خود از پوشش استفاده مى كنند. از وقتی دانشگاه اسلامی هم اينجا باز شد، هستند آنهايی که حجابی هستند. قبل از شوروی اينجا کسی را با حجاب نمی ديديد. شايد تعدادی اندکی بود آنهم در ميان زنهای مسلم، ولی هستند زنهايی که تا فروپاشی شوروی شغل هایی هم داشتند. ولی بعد از فروپاشی شوروی آنها هم گرويدند به اسلام. اما، کسی مجبور نيست. منتها، زنهايی که در دهات می نشينند، اغلب آنها روسری بسر مى كنند. اين موضوع اختياری ست، اگر کسی خواست می تواند حجابی شود. نه کسی او را اذيت می کند و نه کسی می گويد که تو کار بدی کردی. هرکسی هر چه جوری است که خواست.

دويچه وله: آيا به نظر شما زنان تاجيک با مردان تاجيک برابر حقوق اند؟

زرينه ی خوشوقت: از روی قانون بله، در قوانين اعلام شده که زن با مرد برابر حقوق اند، ولی در اصل نه. تعدادی زنهای روشنفکری هستند که اين برابری حقوقی را دارند، ولی بويژه زنهايی که تحصيلات دانشگاههای عاليه را نديده اند آنها اين برابری را ندارند. نه در خانواده، نه در جمعيت. و بويژه وقتی درباره ی حقوق زنهايی که فعاليت و شغل دارند، بويژه در موسسات دولتی، حقوق آنها را بر نظر گيريم، در مقايسه با مردان حقوق خيلی ناچيزی می گيرند. اين خود يكي از موارد نقض حقوق زنها در تاجيکستان است.

دويچه وله: آيا زنان تاجيک بعد از استقلال تاجيکستان، يعنی بعد از فروپاشی شوروی سابق، گروههای مستقلی بوجود آورده اند، گروههای زنان، که بتوانند از حقوق زنان دفاع بکنند؟

زرينه ی خوشوقت: گروههای ويژه ای نه، ولی اينجا حدود ۵۰۰ سازمان غيردولتی هست و ۱۰۰تای از آنها، من الان بطور مشخص نمی توانم به شما بگويم چرا، زيرا که هر روز عوض می شود، يعنی هر روز يک سازمان جديد سازمان داده می شود، تقريبا ۱۰۰تای آنها سازمانهايی هستند که چندسال است فعاليت دارند و رياست آنها را زنها برعهده دارند. و اين سازمانها، سازمانهای ويژه ی زنان هستند. مثلا سازمان مادر را بگيريم، رييس اش هم يک زن حقوقدان است و آنها برای آنکه زنها تاجيک را بيدارتر کنند، آنها می روند بيشتر نواحی مختلف و با زنها سمينارهايی دائر می کنند. اين خيلی موثر است برای زنهای تاجيک.

دويچه وله: چون الان انتخابات بود در تاجيکستان. سوال من اين است که الان چندنفر از طرف زنان در اين انتخابات خودشان را کانديد کرده بودند و شانس انتخاب شدن چندتا از اينها در مجلس يا در پارلمان تاجيکستان زياد هست.

زرينه ی خوشوقت: با توجه به آنکه ٪۵۱ نفوس تاجيکستان زنان تشکيل می دهند آن عده از زنانی که در دولت داری و در سياست الان هستند، يعنی در در وزارت خانه بسيار كمند. براى مثال ما وزير زن نداريم. می دانيد زنهای باسواد سياستمدار خيلی زيادند. منتها نمی دانم يا اجازه ندارند يا خودشان ترس دارند، وليکن در اين انتخابات اخير نامزد هاى زن هم پيشنهاد شده اند، ولی طوری که من با کارشناسان صحبت کردم، آنها حدس می زدند که شايد تعداد زنها با توجه به آنکه تفکر مردم ما هنوز آماده نيست که زن را انتخاب کند و با توجه به آنکه امکان دارد که در انتخابات زنها زياد شركت نكنند و همچنين اينكه بيشتر كانديدهاى زن برای زنهايی که در مناطق مختلف بسر می برند ناآشنا است، اين امكان وجود دارد كه به نامزدهاى زن رای ندهند. کارشناسان گفتند که شايد تعداد زنان در پارلمان جديد کمتر از آن باشد که در پارلمان قبلی بود.

دويچه وله: زنان تاجيکستان درباره ی زنان ايران چه فکر می کنند؟

زرينه ی خوشوقت: جامعه ايران برای ما ناشناخته بود. يعنی در دوران شوروی زنهای ايرانی برای زنهای تاجيک از طريق سينما، آوازخوانها شناخته شده بودند و آنها را هنوز هم خيلی دوست دارند. برای نمونه براى ما زن ايرانی گوگوش است. گوگوش براى زنان تاجيك هم يك خواننده محبوب بود. ولی بعد از فروپاشی شوروی، ما زنان تاجرى را هم داريم که برای تجارت به ايران رفت و آمد مى كنند. خيلی از آن ها می گويند که زنهای ايرانى بيدارتر از زنهای تاجيک هستند. آنها شيرين عبادی را از خود می دانند، می دانيد! يعنی فرق ندارد كه او در ايران زندگى مي كند. ولی شيرين عبادی همزبان آنها هست، هم عقيده ی آنها هست و زنی است که برای حقوق زنها،‌ حقوق کودکان بيشتر دفاع می کند. زنهای تاجيک، آنهايی که او را می شناسند خيلی دوستش دارند.

دويچه وله: خانم خوشوقت خيلى متشكرم.