زمینه‌سازی برای حذف صفرهای پول ملی
۱۳۸۷ شهریور ۱۰, یکشنبه
بحث اصلاح یا تغییر پول ملی بحث تازه‌ای نیست. با تورمی که اقتصاد ایران در سه دهه‌ی گذشته با آن روبرو بوده، مدت‌هاست که "ریال" فقط در اسم و اسناد رسمی، واحد پول کشور محسوب می‌شود. در عمل با ده اسکناس ده هزار ریالی نیز به زحمت می‌توان مایحتاج یک روز خانواده‌ای پنج نفره را تهیه کرد.
قائم مقام بانک مرکزی روز ششم شهریور ماه در گفت‌وگو با خبرگزاری ایسنا می‌گوید: «اقتصاد کشور ما از سال‌های گذشته همواره از تورم دو رقمی رنج برده و همین مسئله باعث شده که اسکناس ۱۰ هزار ریالی در حال حاضر [به نسبت سی سال پیش] فقط حدود ۲۵ ریال ارزش داشته باشد.»
حسین قضاوی می‌افزاید: «زمان آن رسیده که بانک مرکزی به یکی از وظایف اصلی خود عمل کند و با انتشار اسکناس‌هایی با رقم اسمی درشت‌تر، زمینه تسهیل در مبادلات پولی و مالی را فراهم آورد».
روز شنبه، نهم شهریور، وزیر امور اقتصاد و دارایی در مورد زمان و شیوه‌ی تغییر نظام ارزش‌گذاری پول ملی به خبرنگاران گفت: «اینها مواردی است که در کارگروه تحول اقتصادی مطرح است و کلیات آن در این کارگروه بررسی و به تصویب رسیده.»
به گفته‌ی شمس‌الدین حسینی، «زمان و شیوه انجام این تغییرات هنوز در دست بررسی است.»
چک‌پول‌های درشت
قائم‌مقام بانک مرکزی نیز خبر می‌دهد که در این بانک «ستاد ویژه‌ای به منظور تدوین مراحل مختلف اصلاحات پولی و حذف صفر از اسکناس تشکیل شده است.» بانک مرکزی به منظور ایجاد آمادگی و بسترسازی برای تغییرات احتمالی آینده اقدام به انتشار "چک‌پول"های ۵۰ و ۱۰۰ هزار تومانی کرده که بیش از آنکه ویژگی‌های چک را داشته باشند، از نظر کار کرد به اسنکناس شبیه هستند.
از این "چک‌پول"ها می‌توان بدون نیاز به پشت‌نویسی، یا مراجعه به بانک‌ها در معاملات روزانه استفاده کرد.
مسئولان بانک مرکزی انتشار چک‌پول‌های جدید را از راه‌کارهای کوتاه و میان مدتی می‌دانند که قرار است زمینه‌ها‌ی سازمانی و قانونی یک "رفرم بزرگ" را فراهم کند. در حقیقت تا زمانی که شرایط لازم برای انتشار اسکناس‌های درشت‌تر یا حذف صفرها فراهم نشده، این اقدام بانک مرکزی می‌تواند جنبه‌هایی از پیامد تغییر پول را آشکار کند.
مخالفان و موافقان تغییر پول ملی
در مورد سود و زیان تغییر یا اصلاح پول ملی همچنان بحث‌های مختلفی وجود دارد. تغییر پول از طریق حذف چند صفر تجربه‌ای است که در برخی از کشورها از جمله ترکیه با موفقیت به اجرا گذاشته شده. به رغم این، برخی از کارشناسان معتقدند، این اقدام به تنهایی نمی‌تواند اوضاع اقتصادی را بهبود بخشد. عصر روز شنبه، ۹ شهریور فرهاد خرمی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی به خبرگزاری اقتصادی ایران گفت: «حذف چند صفر تنها موجب تسهیل در پرداخت و حمل و نقل پول می‌شود اما در کاهش تورم نقشی ندارد.» او تصریح کرده است: «اگر نتوان سیاست‌های مناسبی را برای کنترل تورم و کاهش آن اتخاذ کرد، پس از مدتی پول ملی مجددا دچار کاهش شدید ارزش می گردد».
در مورد تعداد و چگونگی حذف صفرها از واحد پولی کشور کارشناسان نظرات مختلفی دارند. آنچه تقریبا همه بر آن اتفاق نظر دارند این است که بدون تجدید نظر در سیاست‌های اقتصادی‌ای که موجب افزایش تورم و کاهش ارزش پول شده، چنین اقدامی موثر نخواهد بود.
ظاهرا دشواری‌های تغییر پول ملی یا کاهش صفرهای آن بر کارشناسان بانک مرکزی نیز پوشیده نیست. قائم‌مقام این بانک می‌گوید اصلاحات پولی دو الزام اساسی دارد که یکی از آنها اجماع سیاسی در مجموعه‌ی دولت و مجلس و دیگری رو به‌کاهش رفتن روند تورم در کشور است.
ناظران معتقدند، با توجه به اختلاف‌های موجود میان کارشناسان اقتصادی و میزان تورم که در کوتاه مدت کاهش چشمگیری در آن انتظار نمی‌رود، الزامات اجرایی شدن حذف صفرها در آینده‌ی نزدیک فراهم نمی‌شود. معاون اقتصادی بانک مرکزی پیش بینی می‌کند: «اگر تا پایان امسال سطح عمومی قیمت‌ها به میزان فعلی باشد، تورم پایان سال نزدیک تورم فعلی یعنی ۲۰ درصد خواهد بود».