سرشماری سال ۸۵ و دغدغه‌ی افزایش جمعیت
۱۳۸۵ آذر ۲, پنجشنبه
موضوع‌های روز تبدیل کرد.
نتایج اولیه‌ی سرشماری سال ۱۳۸۵ منتشر شد و نشان داد جمعیت ایران از مرز ۷۰ میلیون نفر گذشته است. مطابق اطلاعات مرکز آمار ایران و با توجه به سرشماریهایی که هر ده سال یکبار انجام شده جمعیت ایران در سال ۱۳۵۵، حدود ۳۴ میلیون، سال ۱۳۶۵، ۴۹ میلیون و ۵۰۰ هزار و سال ۱۳۷۵ حدود ۶۰ میلیون نفر بوده است.
آماری که روز گذشته رئیس مرکز امار ایران، حسین مدد منتشر کرد تنها دربرگیرنده‌ی رئوس کلی نتایج اولیه سرشماری اخیر است. در این آمار شاخص‌هایی از جمله ترکیب جنسی جمعیت و تراکم آن در نقاط مختلف مورد توجه قرار گرفته، اما بنا به گفته‌ی حسین مدد «استخراج اطلاعات موجود در پرسشنامه‌ها، ويرايش موضوعي، كدگذارى و كنترل رايانه‌اى حداكثر تا پايان ارديبهشت سال آينده انجام مى شود.»
آمار منتشر شده نشان می‌دهد که تعداد مردان اندکی کمتر از ۵۱ درصد و جمعیت زنان ۴۹ و یک دهم درصد است. بررسی ترکیب جمعیت در گروههای مختلف سنی محتاج آمار تفکیک شده است. آمار سرشماری سال ۷۵ نشان می‌دهد که در میان جوانان و نوجوانان تعداد زنان از مردان بسیار بیشتر است و تحلیلگران بر این اعتقادند که این اختلاف گرچه کاهش یافته اما برابر نسبت تعداد زنان و مردان در کل جمعیت نخواهد بود.
همزمان با سرشماری امسال که از ۶ تا ۲۶ ابانماه انجام شد بحثهای داغی نیز پیرامون افزایش جمعیت در ایران درگرفت که سخنان غیرمنتظره‌ی رئیس جمهور محمود احمدی‌نژاد در نشست مشترک دولت و مجلس آغازگر آن بود. احمدی‌نزاد در آن نشست اظهار داشت «اين‌كه مي‌گويند دو بچه كافى است، من با اين امر مخالف هستم.» او همچنین افزود «كشور ما ظرفيت دارد كه فرزندان زيادى در آن رشد پيدا كنند، حتى ظرفيت حضور ۱۲۰ ميليون نفر را نيز داراست.» [ایسنا، ۳۰ مهرماه ۸۵]
به اعتقاد احمدی‌نژاد این سخنان که با مخالفتهای شدیدی روبرو شد به درستی نقل و فهم نشده است. رئیس جمهور هفته‌ی گذشته در چهارمین کنفرانس خبری خود بار دیگر با تاکید بر غلط بودن شعار «دو بچه کافی است» گفت «اين خبر به نوع ديگرى منعكس شد و بعضى اصلا اين حرف را نفهميدند و خبر را به تمسخر گرفته و آن را جعل كردند، اين در صورتى بود كه سوال يك سوال دقيق و عالمانه بود.»
او در توضیح منظور خود گفت «سوال اينجاست كه چرا كشورهايى كه در دنيا رقيب ما هستند، براى افزايش جمعيت جايزه مي‌دهند، اما به ما مي‌گويند رشد جمعيت را كنترل كنيد؟» [سایت ریاست جمهوری، ۲۳ آبان] احمدی‌نژاد از «کشورهایی که در دنیا رقیب ما هستند» نامی نبرد اما رشد منفی جمعیت و بالا رفتن میانگین سنی در بعضی کشورهای پیشرفته از جمله فرانسه و آلمان در سالهای اخیر یکی از مسائل مورد بحث جمعیت شناسان شده است.
محمود احمدی‌نژاد در ادامه‌ی سخنانش با بیان این که «جمعيت فاكتور قدرت در دنياست»، گفت «با روند رشد جمعيت كه حدود يك درصد است سه، چهار سال ديگر مدارس ما خالى خواهد شد و البته هفت، هشت سال ديگر دانشگاهايمان خالى خواهند شد، ما امروز بايد به فكر بيست سال ديگر باشيم.» احمدی‌نژاد معتقد است حرف او در جهت اثبات توانمدیهای کشور بوده است و تاکید دارد «نبايد در اداره كردن ۶۷ و ۶۸ ميليون درجا بزنيم، كشورى كه مي‌تواند ۱۲۰ ميليون نفر را اداره كند، حتما ۶۸ يا ۷۰ ميليون را بسيار عالى مي‌تواند اداره كند.»
آمار و ارقامی که اخیرا درمورد وضعیت مدارس کشور منتشر شده نشان می‌دهد که حتا اگر رشد جمعیت متوقف هم بشود نه تنها مدارس تا سه چهار سال دیگر خالی نخواهند شد که سالها طول خواهد کشید تا کودکان تازه متولد شده‌ی امروز بتوانند زیر سقفی مطمئن تحصیل کنند. بنابه گزارش ایلنا مرتضی شمسایی معاون برنامه‌ریزی و مشارکتهای سازمان نوسازی مدارس، روز گذشته با تایید آخرین آمار وضعیت مدارس تاکید کرده که «در حال حاضر ۶۰ درصد مدارس کشور تخریبی هستند.» مطابق آخرین آمار موجود از حدود ۸۶ هزار مدرسه ۵۹ هزارتای آنها ناامن محسوب می‌شوند.
امسال ۱ میلیون و ۲۰۰ هزار نوآموز پا به دبستان گذاشتند. اگر روند افزایش جمعیت همین هم بماند تعداد نوآموزان سه سال دیگر از مرز یک و نیم میلیون نفر خواهد گذشت. با توجه به این که بیش از سی درصد مدارس کشور دو نوبتی هستند و با در نظر گرفتن روند ساخت مدرسه در ایران، با همین آهنگ رشد جمعیت نیز سالها وقت لازم است تا کمبود فضای آموزشی در کشور جبران شود.
شاید همین واقعیتها باعث شده که غلامعلی حداد عادل، رئیس مجلس هفتم، روز گذشته در ششمین کنفرانس مطبوعاتی خود ضمن اشاره به این که توضیحات اخیر رئیس جمهور اظهارات قبلی او را تعدیل می‌کند گفت «در عين‌حال نظر عمومى در ايران همين است كه دو تا بچه در ايران كافى است.»
بهزاد کشمیری‌پور، گزارشگر صدای آلمان در تهران