سهم "زنان شهید"، تنها یک بن‌بست و چهار خیابان
۱۳۹۸ مهر ۱, دوشنبه
در یک ماه گذشته رسانه‌های ایران از حذف واژه شهید از برخی تابلوها در خیابان‌های تهران نوشتند؛ اتفاقی که جنجال زیادی بر پا کرد و از جمله باعث انتقادهای شدیدی از شهرداری تهران شد. حذف واژه شهید که گفته می‌شد از منطقه یک تهران شروع شده، واکنش شهرداری این منطقه را به دنبال داشت و "اشتباه پیمانکار در تهیه تابلوهای ترافیکی" به عنوان عامل بروز این مشکل معرفی شد. روابط عمومی این شهرداری در توضیحاتش آورده بود: «تنها چند تابلو از ۱۵۰ تابلوی دیوارکوب مزین به نام شهدا فاقد عنوان شهید بوده که این تابلو نیز جزو تابلوهای ترافیکی بوده و جهت راهنمایی رهگذران نصب شده و به دستور شهردار همه تابلوها پایش و رفع نقص شده است.»
غلامحسین محمدی، معاون شهردار و رئیس مرکز ارتباطات و بین‌الملل شهرداری تهران هم از "رفع اشکالات احتمالی" در برخورد با "پیمانکاران خاطی" گفت و پیگیری شهرداری برای "حفظ و اعتلای نام شهدای گرانقدر".
۳۱ شهریور سال ۱۳۵۹ یعنی ۳۹ سال پیش، جنگ عراق با ایران با حمله عراق به چندین نقطه در ایران آغاز شد. بر اساس آمار رسمی ایران که از سوی بنیاد حفظ و نشر ارزش‌های دفاع مقدس منتشر شده، پنج میلیون ایرانی در این جنگ شرکت داشتند که ۱۹۰ هزار تن از آنها کشته شدند. به این شمار باید دو هزار تبعه غیر ایرانی را هم افزود.
یک بن‌بست و چهار خیابان
اما سهم زنان در این میان چه قدر است؟ بر اساس آمارهای منتشر شده در ایران، در فهرست شهدای جنگ ایران و عراق نام بیش از شش هزار زن ایرانی دیده می‌شود که بیشتر آنها با استناد به این گزارش‌ها در بمباران و موشک‌باران شهرهای ایران جان باخته‌اند. البته همین گزارش‌ها از اعزام بیش از دو هزار پزشک زن به جبهه‌ها در طول جنگ هشت ساله خبر می‌دهند.
حالا موضوع حذف عنوان شهید از تابلوی برخی خیابان‌ها در چند هفته گذشته که سر و صدای زیادی به راه انداخت، بهانه‌ای شده برای طرح این پرسش که سهم زنان از تابلوهایی که با نام شهید به در و دیوار شهر آویخته شده و سهم زنان از "حفظ و اعتلای نام شهدای گرانقدر" چه قدر است؟
در گزارشی که خبرگزاری ایرنا درمورد نقش زنان در هشت سال "دفاع مقدس" منتشر کرده است، نویسنده "قرار گرفتن نام پنج شهید زن انقلاب و جنگ" را سهم زنان از ۱۸ هزار خیابان، کوچه و بن‌بست قابل نامگذاری در تهران می‌داند. با استناد به این گزارش، تنها چهار خیابان و یک بن‌بست به نام زنان شهید است.
"زنان مدتهاست از شهر حذف شده‌اند"
محبوبه رضایی فعال حوزه زنان هم در گزارش شرق با اشاره به بحث‌هایی که در شورای شهر تهران در این باره وجود دارد و اشاره به اینکه "تبعیض در ناخودآگاه مردان شکل گرفته است"، می‌گوید: «آنها بدون اینکه بخواهند به صورت اتوماتیک تلاشی برای آوردن نام زنان به سطح شهر نمی‌کنند، چون اصلا برایشان مهم نیست و فکر می‌کنند طبیعی است که خبری از شعرای زن، ورزشکاران زن و شهدای جنگ و انقلاب روی تابلوهای شهری نیست.»
به کانال تلگرام دویچه وله بپیوندید
در زمان برگزاری جام جهانی فوتبال در تابستان سال ۱۳۹۷ در میدان ولیعصر تهران، بیلبوردی با موضوع همراهی با تیم ملی برپا شد که اثری از زنان در آن نبود. طراحان این بیلبورد حمایتی برای نشان دادن "یک ملت، یک ضربان" نیازی ندیده بودند که تصویری از زن در کنار مردان بنشانند. برپایی این تابلو که متعلق به موسسه اوج بود، در آن روزها اعتراض‌های فراوانی را از جمله در شبکه‌های اجتماعی به دنبال داشت. سازمان هنری رسانه‌ای اوج وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران است.
محبوبه رضایی در گفت‌وگو با شرق، به این بنر تبلیغاتی جنجال آفرین اشاره می‌کند و می‌گوید: «با مسئولان این تابلو حرف زدم. آنها حتی به ذهنشان نرسیده بود که زنان هم می‌توانند در این تصویر نقشی داشته باشند. چرا چنین چیزی به ذهنشان نرسیده بود؟ چون زنان مدتهاست از شهر حذف شده‌اند. آنها به دلایلی نامعلوم به پستوها رانده می‌شوند و هر نوع فعالیت‌هایشان و هر نوع حرکت‌شان می‌تواند زشت و سوال برانگیز باشد.»
عضو کمیته نامگذاری شورای شهر تهران اما می‌گوید: «ما نمی‌توانیم زنان را که نیمی از جامعه هستند، نادیده بگیریم.» حجت نظری معتقد است "برای نادیده نگرفتن زنان باید در همه حوزه‌ها تلاش شود، نامگذاری خیابان‌های شهر نیز از این قاعده مستثنی نیست." نظری می‌گوید این مسئله هم درمورد شهدای زن و هم زنان نام‌آور در دیگر حوزه‌ها از ادبا گرفته تا ورزشکاران صدق می‌کند.