«سیستم کنترل بر آسمان ایران از دست مسئولان در رفته»!
۱۳۹۰ خرداد ۱۰, سه‌شنبه
بیش‌تر از دوماه از سخنان علیرضا شیخ عطار، سفیر جمهوری اسلامی در آلمان نمیٰ‌گذرد که گفته بود رابطه ایران و آلمان، رابطه خوبی است و ایران در دیالوگ و تعامل با آلمان نسبت به سایر کشورهای اروپایی راحت‌تر است. این «دیالوگ راحت» امروز دچار لکنت شد و هواپیمای آنگلا مرکل صدراعظم آلمان که همراه با گروهی از اعضای بلندپایه کشورش راهی هند بود، با ممانعت ایران از عبور از مرز هوایی این کشور روبرو شد و با تاخیری دوساعته به مقصد رسید.
مناسبات ایران و آلمان، روابطی پیچیده است. هردو کشور سابقه دوستی تاریخی دارند. این کشور یکی از شرکای تجاری مهم ایران پس از چین و کشورهای منطقه خاورمیانه است. ایران محلی برای فروش صنایع آلمان است و تجار دو طرف به شدت از گسترش تحریم‌ها علیه ایران ناراضی‌اند.
اخبار اتاق بازرگانی ایران و آلمان حکایت از رشد مناسبات تجاری در سال ۲۰۱۰ دارند، ولی دولت آلمان با نفی چنین «رشدی» تاکید می‌کند که به شدت به تحریم‌ها پایبند است.
آنگلا مرکل از جمله کسانی است که خواهان تشدید تحریم‌ها علیه ایران در اتحادیه اروپا شده و با این همه بانک مرکزی آلمان با کمک مخفیانه به یک معامله نفتی میان ایران و هند هدف شدیدترین انتقادها قرار می‌گیرد.
دولت آلمان همواره تاکید کرده که در رابطه‌اش با ایران «بدون قید و شرط از این تصمیم‌ها‌ی بین‌المللی پشتیبانی می‌کند.» آیا این است دلیل ایجاد اخلال در پرواز خانم مرکل به هند؟
«شلختگی سیاسی»
علی محجوبی، رئیس دفتر کلاودیا روت نماینده حزب سبزها در پارلمان آلمان از این اقدام دولت ایران به عنوان نوعی «شلختگی سیاسی» یاد می‌کند و می‌گوید: «اساسا در این کشور هیچ نظارت کلی وجود ندارد و این که در آسمان این کشور چه اتفاقی می‌افتد. سیستم کنترل بر آسمان این کشور به گونه‌ای از دست حکومت و از دست نهادهای اجرایی در رفته است.»
به نظر علی محجوبی روشی که مقام‌های ایرانی برای نشان دادن نارضایتی خود از سیاست‌های اخیر آلمان و توقف کار بانک تجاری ایران و اروپا به کار بسته‌اند، نهایت "بی‌درایتی" است که تنها به ایران ضربه می‌زند. او می‌گوید:« با این شلخته‌کاری و با این شیوه‌ی کار صدماتی که سیاست خارجی و دولت فعلی جمهوری اسلامی به ایران و منافع ایران در سالها و ماههای اخیر زده است، با چنین برخوردی با صدراعظم یکی از بزرگترین کشورهای صنعتی دنیا که در واقع هیچ انتظار فوق‌العاده‌ای هم از ایران و دولت آن کشور نداشته و در چارچوب قوانین بین‌المللی از آسمان این کشور می‌خواسته است عبور کند، اگر پشت سر این قضیه صرفاً این انگیزه بوده باشد که صدراعظم آلمان به خاطر مواضع اخیرش در محدودکردن بانک ایرانی و شرکت آلمان در تحریم‌های وسیع علیه ایران، به گونه‌ای زور بازو نشان داده باشند، به گونه‌ای بازی با قدرت خودشان کرده باشند، این بیش‌تر به وجهه و منافع ایران صدمه می‌زند و اساساً توانایی دیپلماسی کشوری به بزرگی ایران را زیر سئوال می‌برد.»
قوانین بین‌المللی چه می‌گویند؟
تا به حال کمتر پیش آمده است که لحظه‌ای کوتاه قبل از ورود هواپیمای رئيس یک دولت به آسمان کشوری دیگر، اعلام کنند که این هواپیما اجازه‌ی عبور ندارد. به ویژه که مقام‌های آلمانی می‌گویند از طرف آن‌ها همه چیز قبلاً بررسی و تأیید شده بود. ایران هم در چارچوب قوانین بین‌المللی خطوط هوایی این نکته را پذیرفته است که هواپیماهای مسافربری می‌توانند از آسمان این کشور عبور کنند.
براساس قوانین بین‌المللی، آسمان و آب‌های هرکشور به آن کشور تعلق دارد و می‌تواند نحوه استفاده از آن را خود تعیین کند، با این حال قوانین نقل و انتقال هوایی بین‌المللی در رابطه با هواپیماهای غیرنظامی که در سال ۱۹۴۴ تصویب و از سوی ۱۹۰ کشور نیز پذیرفته شده است، به این هواپیماها اجازه عبور ترانزیتی یا نشستن در فرودگاهی به دلیل مسائل تکنیکی را می‌دهد و این کار نیازی به اجازه ویژه ندارد.
این قوانین تنها برای هواپیماهای خصوصی، مسافربری و باربری است و شامل هواپیماهای ارتشی، پروازهای نظامی و هواپیماهای دولتی نمیشود. افزون بر این، مرز هوایی هرکشوری در ارتفاع آن مشخص نمیشود و حدودا با مرزهای زمینی آن انطباق داده میشود.
واکنش آلمان
وزارت خارجه آلمان گفته است که نسبت به این اقدام دولت ایران واکنش نشان می‌دهد. ولی علی محجوبی می‌گوید: «فکر نکنم از این موضوع، در درازمدت یک بحران سیاسی بزرگ بیرون بیاید. ولی در هرحال، الان بحرانی در فضای دیپلماتیک دو کشور به‌وجود آمده که شرایط را نامناسب‌تر از قبل کرده است.»
NK/MDM