سینمای افغانستان با پیشینه‌ی ایرانی
۱۳۹۰ خرداد ۲, دوشنبه
سینمای افغانستان، در رسانه‌های غربی کمتر مطرح می‌شود. این ولی به آن معنا نیست که تلاش‌هایی برای شکل‌دادن به سینمای مستقل در این کشور صورت نمی‌گیرد. یکی از این تلاش‌ها، تشکیل کلوپی با عنوان Jump Cut Films (JCF) است . این کلوپ، در حال حاضر ۱۵ عضو جوان بین ۲۰ تا ۳۰ ساله دارد. تنی چند از این جوانان، دوران کودکی خود را در ایران گذرانده‌اند و برخی در کابل دوره‌ی "مدرسه‌ی فیلم و تیاتر" را به پایان رسانده‌اند. این دانشجویان پیشین، از "معلوماتی" که در دوران تحصیل کسب کرده‌اند، چندان خرسند نیستند و معتقدند که سال‌های جنگ، سطح آموزش را تنزل داده است. این فیلم‌سازان، از این‌رو می‌کوشند با "خودآموزی" این کمبود را جبران کنند. علی حسینی، یکی از اعضای کلوپ می‌گوید: «ما می‌کوشیم با تازه‌های جهان سینما، هم از هالیوود و هم از اروپا، آشنا شویم.»
سینمای "دگما"
دیدارهای هفتگی و بحث بر سر طرح‌ها و ایده‌های جدید، یکی از برنامه‌‌های همیشگی این کلوپ است. "خط مشی سینمایی" JCF نیز در همین گفتوگوها و نشست‌ها شکل گرفته که متأثر از سبک "دگما" ست: پرهیز از قانونمندی‌های سینمای هالیوودی، اصالت و نزدیکی به واقعیت، از ویژگی‌های این سینماست. اعضای کلوپ JCF هم‌چنین از سبک کار کارگردان فرانسوی، ژان لوک گدار متأثرند. در کارهای اینان می‌توان رد پیروی از شیوه‌ی روایی و تکنیکی پیچیده‌ی کار او را دنبال کرد. با این‌حال علی حسینی در این رابطه می‌گوید: «ما می‌کوشیم، سبک خودمان را به‌طور تجربی تکامل بدهیم، حرفه‌ای کار کنیم و امکانات خود را گسترش دهیم.»
به دست‌آوردن این امکانات، ولی، در کشوری که با دشواری‌های حیاتی‌تری دست به گریبان است، امر ساده‌ای نیست. جلال حسینی که از سینماگران جوان افغانستان است، در این رابطه می‌گوید: «ما همه‌ی امکانات مالی خود را از خارج دریافت می‌کنیم و می‌کوشیم با کار در تلویزیون که چند سال پیش دایر شده، هزینه‌ی تهیه‌ی فیلم‌های خود را تأمین کنیم. برخی از ما، آن‌جا مونتاژ می‌کنند، بعضی دیگر سریال‌های تلویزیونی خارجی را ترجمه یا دوبله می‌کنند.»
تأمین هزینه‌ی تهیه‌ی فیلم
این سینماگران جوان، از همکاری با "شرکت‌های تولید فیلم خارجی" چندان راضی نیستند و معتقدند که کمک‌های مالی کشورهای خارجی ، "فردیت خلاق" هنری آنان را محدود می‌‌سازد. حسن فاضلی، یکی از کارگردانان کلوپ که چندی پیش فیلمی درباره‌ی حقوق زنان با سرمایه‌ی خارجی تهیه‌کرده است، می‌گوید: «فیلم‌نامه‌و گفتوگوها تعیین شده بود و امکان نداشت آن‌ها را تغییر داد.» گروه از این‌رو ترجیح می‌دهد، فیلم‌های خود را، تا آن‌جا که امکان دارد، بدون پشتیبانی مالی کشورهای خارجی تهیه کند. یکی از این سینماگران می‌گوید: «خارجی‌ها اغلب نمی‌دانند خواست افغان‌ها چیست؟»
علی حسینی، که هم فیلم‌نامه‌نویس و هم فیلم‌بردار است، در این راستا به موضوع‌های کلیشه‌ای که اغلب در فیلم‌ها در رابطه با افغانستان مطرح می‌شود، اشاره می‌کند ومی‌گوید: «بیشتر غربی‌ها خیال می‌کنند که افغان‌ها آدم‌هایی هستند که به نام اسلام همدیگر را می‌کشند. در این فیلم‌ها ما را اغلب به شکل تروریست‌های ریشو نشان می‌دهند.»
در برنامه‌ی سینماگران JCF ولی پرداختن به موضوع‌های "عادی" و روزمره، جای ویژه‌ای دارد. حسینی، از جمله می‌گوید: «این که یک خانواده در کابل چگونه زندگی می‌کند، چگونه پول در می‌‌آورد، چگونه بچه‌هایش را بزرگ می‌کند و چه تصوری از آینده دارد، هم می‌تواند موضوع یک فیلم باشد».
هویت‌یابی
فیلم‌های سینماگران کلوپ JCF تاکنون در جشنواره‌های بسیاری به نمایش در آمده‌اند: فیلم کوتاه "فرشته‌های زمین" که در سال ۲۰۰۱ ساخته شده، یکی از مطرح‌ترین‌فیلم‌های این کلوپ است. در این فیلم هنرپیشه‌های غیرحرفه‌ای بازی می‌کنند. فیلم "توالت"، یکی دیگر از ساخته‌های اعضای این کلوپ، با استفاده از امکانات فنی و صدا، جو فشار و احساس خفگی را منتقل می‌کند. جلال حسینی که چند سال پیش برای شرکت در بخش "استعدادها" به برلیناله دعوت شده بود، می‌گوید: «برای من مهم بود که ببینم ما اصلاً برای که فیلم می‌سازیم!» این کارگردانان جوان می‌کوشند از طریق سینما، مسائل اجتماعی جامعه‌ی خود را نیز مطرح کنند. حسن فاضلی می‌گوید: «سینماگران برای کشورهایی چون افغانستان اهمیت دارند. چون می‌توانند به این ملت هویت ببخشند.» او در این رابطه می‌افزاید: «خیلی‌ها در این کشور در جستجوی هویت خود هستند، ما به عنوان سینماگر مستقل، می‌توانیم در این زمینه سهمی داشته باشیم.»