شهری با معماری سنتی کنار تهران
۱۳۸۹ شهریور ۷, یکشنبه
شهر جدید در هشتاد کیلومتری مرکز تهران
قرار است در فاصله هشتاد کیلومتری از مرکز شهر تهران، یک شهر جدید ساخته شود. در درجه نخست بایستی طرحی برای استفاده بهینه از انرژی در این شهر تهیه شود. یکی از محورهای اصلی این طرح، حمل‌ونقل درون شهری است. سباستین زلینگ می‌گوید:«هدف نخست تغییر عادات شهرنشینان است. به عنوال دست کشیدن از اتومیبل‌های شخصی و استفاده از سرویس حمل و نقل عمومی و دوچرخه.»
مهندس زلینگ البته اعتراف می‌کند برای این کار یعنی متقاعد کردن شهرنشینانی که به استفاده از اتومبیل شخصی‌شان عادت کرده‌اند، چالش نخست است. به عقیده مهندسان شهرسازی، این شهر بایستی طوری طراحی شود که ساکنان آن نیازی به استفاده از خودروی شخصی نداشته باشند. در درجه نخست بایستی فاصله محل کار و سکونت کم باشد. در نتیجه اگر در محدوده محل سکونت تأمین مایحتاج زندگی و انجام کارهای اداری مقدور باشد، استفاده از خودروی شخصی بسیار کمتر خواهد بود.
کپی برداری ناآگاهانه از معماری غربی
در بسیاری از کلان‌شهرهای کنونی دنیا وضعیت برعکس است. به عنوان مثال در شانگهای. الکساندر اشمیت یکی دیگر از مهندسان شهرسازی می‌گوید:«در دو دهه گذشته مسافت‌هایی که ساکنان شانگهای روزانه طی می‌کنند، دو تا سه برابر شده است. نخست به این دلیل که محل کار شهرنشینان اغلب تغییری نکرده اما محل سکونت‌شان جابه‌جا شده است.»
یکی دیگر از مشکلات بزرگ کلان‌شهرها در بسیاری از نقاط دنیا، کپی‌برداری ناآگاهانه معماری غربی است. در این شهرها بدون توجه به فرهنگ و رسوم منطقه و حتی در نظر گرفتن آب‌وهوا، ساختمان‌های بلند به سبک معماری آمریکایی و اروپایی ساخته شدند. حتی در ساخت بزرگراه‌ها و اتوبان‌ها هم به زیرساخت‌های بومی- منطقه‌ای توجه نشده است. سباستین زلینگ می‌گوید:«پروسه رشد چنین کلان‌شهرهایی به جای پیشرفت، پس‌رفت کرده است.»
زنده کردن دانش بومی
دیتر هازن‌فلوگ استاد جامعه‌شناسی از دانشگاه وایمر در این مورد می‌گوید:«ساختار محلی که اغلب به دلیل مدرنیزه شدن شهر آسیب‌دیده، ساختاری است که در طول قرن‌ها با توجه به شرایط بومی شکل گرفته است.»
دکتر هازن‌فلوگ کشورهای عربی را مثال می‌زند. در کشورهای گرمسیر عربی، تا صد سال پیش دستگاه‌های تهویه مطبوع وجود نداشت اما مردم برای خنک نگا‌ه داشتن خانه‌ها و شهر محل سکونت‌شان راهکارهایی عملی داشتند. مثلأ استفاده از مصالح ساختمانی مشخص یا معماری هوشمند در زاویه معینی نسبت به خورشید، در نظر گرفتن حیاط درونی و کوچه‌های باریک و سایه .این دانش بومی- محلی با مدرنیزه شدن این شهرها آسیب دیده است. مسئله مهم اما برای مهندسان شهرسازی این است که بازگرداندن این‌راه‌کارها به برنامه‌های ساخت‌وساز شهری به دلیل آشفتگی کنونی کلان شهرها، هزینه بسیار هنگفتی خواهد داشت. این کارشناسان اما امیدوارند از این دانش فراموش‌شده در ساخت شهرهای جدید استفاده شود.
SB/FW