طبیعت تخریب‌شده در چهارده‌به‌در
۱۳۹۱ فروردین ۱۴, دوشنبه
سیزدهبهدر آیینی است برجامانده از ایران باستان. بیهوده نیست که سیزدهمین روز فروردین را "روز طبیعت" نام نهاده‌اند، زیرا این آیین برای تقویت پیوند انسان و طبیعت پا گرفته است.
سپهر سلیمی، کوشنده محیط زیست و مسئول بخش محیط زیست بنیاد جهانی میراث پاسارگاد در مورد فلسفه سیزدهبهدر به دویچه‌وله می‌گوید: «نوروز جشن آغاز طبیعت است. در سفره هفت‌سین ایرانیان نمادهای طبیعت از سبزه و ماهی قرمز را می‌توان یافت و سیزده نوروز که در واقع پایانی بر جشن نوروز ایرانیان است نیز، با حضور در طبیعت همراه است و از آنجا که سیزدهبهدر روز بزرگداشت طبيعت در ايران و از کهن‌ترين روزهای گرامی‌داشت طبيعت در جهان است، بنیاد جهانی پاسارگاد سال ۲۰۱۰ با ارسال درخواستی به یونسکو خواستار ثبت جهانی سيزده‌به‌در به عنوان کهن‌ترين روز جهانی بزرگداشت طبيعت شد.»
با این حال گزارش‌ها حاکی از آن است که در سیزدهبهدر بیشترین تعرض به طبیعت صورت می‌گیرد.
سپهر سلیمی ریشه این مشکل را "بی اطلاعی مردم از فلسفه سیزده به‌در" می‌داند و می‌گوید: «بی مهری با طبیعت و محیط زیست در سیزده به‌در ناشی از ضعف فرهنگ زیست محیطی و بی توجهی به فرهنگ ایرانی است.»
اطلاعیه‌ها: طبیعت را تخریب نکنید
در طول سال‌های گذشته گروه‌ها‌ی زیست‌محیطی با انتشار اطلاعیه‌هایی از مردم خواسته‌اند، در سیزدهبهدر به حیات وحش و محیط طبیعی ایران احترام بگذارند و این فرهنگ را به کودکان خود نیز بیاموزند. با وجود این، تعرض به طبیعت همچنان ادامه دارد.
سپهر سلیمی در این باره می‌افزاید: «این به تنهایی کافی نیست و این تبلیغات باید در طول سال صورت بگیرد و نکته مهم‌تر این‌که فرهنگ حفاظت از محیط زیست باید در همه عرصه‌ها و مناطق کشور وجود داشته باشد، نمی‌شود نسبت به سرنوشت دریاچه ارومیه بی تفاوت بود، در میانکاله پالایشگاه احداث کرد، جنگل‌های شمال را نابود کرد، گاو خونی را خشک کرد ولی از مردم انتظار داشت که در روز سیزده نوروز، پاسبان محیط زیست باشند. شوربختانه رفتار ما با طبیعت و محیط زیست دوستانه نیست و آسیب های وارد شده از سوی مردم به طبیعت، آینه‌ای از رفتاری است که در طول سال با محیط زیست و طبیعت انجام می شود.»
"روز عزای طبیعت"
هومن خاکپور، نویسنده وبلاگ "دیده‌بان طبیعت بختیاری" سیزدهبهدر را به این دلیل که در آن "تخریب رویشگاه‌های گیاهی و آلودگی‌های آبی و هوایی و خسارت محیط‌زیست به شدت افزایش می‌یابد" روز "عزای طبیعت" نامیده است.
خاکپور، از فعالان محیط زیست ایران دوشنبه (۱۴ فروردین) در مقاله‌ای که در ایلنا چاپ شد نوشته است:«زیبنده مردمان این سرزمین نیست که در این روز به جای صلح و آشتی، جنگ و قهر خود با طبیعت را به نمایش بگذارند. زباله‌های پلاستیکی، شیشه، بطری‌های نوشابه، قوطی‌های کنسروی و... را در طبیعت‌‌رها می‌کنیم، آب‌ها و رودخانه‌ها را آلوده می‌کنیم و محل زندگی زیست‌مندان طبیعت اطرافمان را ناامن می‌کنیم.»
وی با اشاره به انباشت زباله‌ها در سیزدهمین روز فروردین می‌افزاید: «برای روشن کردن آتش، شاخه درختان شکسته و بوته‌ها کنده می‌شوند و بر اثر سهل‌انگاری، جنگل‌ها و مراتع و زیست‌گاه‌های جانوری به آتش کشیده می‌شوند، اندوخته‌های طبیعی‌مان کاهش می‌یابد و پایداری طبیعت و سرزمین‌مان به شدت تهدید می‌شود.»
روز انباشت زباله‌ها
در گزارش‌های رسانه‌های ایران آمده که در بعضی استان‌ها تخریب طبیعت در سیزدهبهدر ۱۰ برابر می‌شود.
امیر رضامند متخصص بیوتکنولوژی محیط زیست دوشنبه (۱۴ فروردین) در گفت‌وگو با ایرنا با اشاره به رها کردن بطری‌های پلاستیکی در این روز در طبیعت گفته است: «زمانی که مواد پلاستیکی در هوای باز و آزاد رها شده و یا حتی در محل دفن زباله‌ها ریخته می‌شود صدها سال طول می‌کشد تا این گونه مواد تجزیه شود.»
برخی از مدافعان محیط زیست ایران از انداختن سبزه نوروز به رودخانه‌ها در روز سیزده‌به‌درانتقاد کرده و نوشته‌اند، معلوم نیست که این فرهنگ از کجا پیدا شده و چه رابطه‌ای با جوهر آیین کهن سیزدهبهدر و آشتی انسان و طبیعت دارد؟
بعضی با اشاره به تخریب شدید طبیعت، آزار رساندن به حیوانات و عدم رعایت قوانین مناطق حفا‌ظت‌شده در سیزدهبهدر بر این عقیده‌اند که جوهر بنای چنین آیینی به فراموشی سپرده شده و از آن تنها شعاری باقی مانده است.
در غرب ده‌ها سال است که پژوهشگران بر روی پدیده‌ای به نام Earthing یا اتصال به زمین کار می‌کنند. پژوهشگران احتمال آن می‌دهند که تماس پا یا دست برهنه انسان با خاک برای انسان مفید بوده و حتی روند درمان برخی بیماری‌ها از طریق آن تسریع شود.
اهمیت طبیعت و لزوم حفظ آن روز‌به روز بیشتر بر بشر روشن می‌شود. حتی درمان‌گران بسیاری برای مقابله با مشکل استرس به مراجعان خود توصیه می‌کنند که ساعت‌هایی را در طبیعت بگذرانند. گویی که مفهوم این بیت مولانا همواره مصداق بیشتری می‌یابد:
هر کسی کو دور ماند از اصل خویش باز جوید روزگار وصل خویش
فریبا والیات
تحریریه: جواد طالعی