طرح­های ایران برای مدیریت بحران کمبود بنزین

معاون امور بین‌الملل شرکت ملی نفت روز شنبه (۱۲ اردیبهشت) از تمهیدهای ویژه­ای برای مدیریت بحران خبر داد و جزییات آن را کاملا محرمانه خواند. صبح یکشنبه (۱۳ اردیبهشت) یکی از خبرگزاری­های داخلی بخشی­های فنی این طرح را تشریح کرده است.

ظاهرا یکی از دلایل اجرای طرح سهمیه بندی بنزین در تابستان سال ۱۳۸۶ نیز کاهش وابستگی کشور به واردات بود. اوایل اردیبهشت ماه ۸۸ تعدادی از اعضای دو مجلس سنا و نمایندگان آمریکا طرحی تهیه کردند که در صورت تصویب، واردات بنزین به ایران را با مشکل روبرو خواهد کرد. وزیر نفت غلامحسین نوذری تیرماه سال ۸۷ گفته بود، طرحی در دستور کار است که با اجرای آن ظرف ۴۸ ساعت با قطع واردات محصولات پالایش شده مقابله خواهد شد.

تحریم واردات بنزین فعلا منتفی است

روز شنبه، دوازدهم اردیبهشت ماه، منابع خبری از قول هاورد برمان، رئیس کمیته امور خارجه مجلس نمایندگان ایالات متحده آمریکا خبر دادند، امضاکنندگان طرح تحریم­های جدید علیه جمهوری اسلامی قصد ندارند آن را در آینده­ی نزدیک به جریان بیندازند. او از تدوین کنندگان طرح یادشده است که به امضای نمایندگانی از جناح­های مختلف رسیده است.

مطابق پیش­نویس طرح، شرکت­هایی که در صادرات بنزین و گازوییل، و انتقال یا بیمه این محصولات به ایران فعال هستند مشمول مجازات­های دولت آمریکا خواهند شد. جمهوری اسلامی روزانه حدود ۲۰ میلیون لیتر از مصرف داخلی فرآورده‌های پالایش شده را از طریق واردات تامین می‌کند.

خودکفایی یا مدیریت بحران

برخی از مسئولان، ادعا کرده­اند که جمهوری اسلامی قادر است، طی دو روز با تغییراتی که نحوه­ی انجام آن بررسی و برنامه­ریزی شده کمبود بنزین و گازوئیل وارداتی را جبران کنند. به نظر می­رسد این تدبیرها با کاهش تولید دیگر محصولات نفتی همراه خواهد بود. ظاهرا مقام­های ارشد وزارت نفت احتمال بروز بحران­های ناشی از تشدید تحریم­ها را، لااقل در کوتاه مدت، منتفی نمی­دانند.

علی‌اصغر عرشی، معاون امور بین‌الملل شرکت ملی نفت، می­گوید: «اصلی­ترین اقدام ایران در صورت تحریم بنزین، مدیریت بحران است.» او روز شنبه به شبکه اطلاع رسانی نفت و گاز، شانا، گفت ایران این بحران را با قدرت حل و فصل و مدیریت خواهد کرد. عرشی­ چگونگی این مدیریت را «مسئله­ای کاملا محرمانه» عنوان کرد.

ظاهرا طرح­های موجود برای مقابله با تاثیرهای آنی و شدید تحریم واردات بنزین تدوین شده است. نورالدین شهنازی زاده، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، ۲۵ فروردین ماه ۸۸ اظهار داشت: «ایران دو سال دیگر در تولید بنزین خودکفا و از واردات آن بی نیاز می‌شود.» وی افزود: «با اجرای طرح‌های بهینه سازی و افزایش ظرفیت پالایشگاه‌ها، تولید داخلی در سال ۱۳۹۰ به روزانه ۸۲ میلیون لیتر افزایش خواهد یافت.»

تولید اضطراری بنزین

خبرگزاری مهر، صبح یکشنبه ۱۳ اردیبهشت، جزییاتی از طرح­های وزارت نفت برای تولید اضطراری بنزین و گازوئیل مورد نیاز کشور را منتشر کرد. در این گزارش که منبع آن ذکر نشده، به طرح­هایی اشاره شده که با اجرای آنها «ظرف مدت ۴۸ ساعت با انجام تغییرات فنی و نرم افزاری، بدون نیاز به واردات و یا برداشت از ذخایر استراتژیک» بنزین به میزان لازم تولید خواهد شد.

بنابر گزارش مزبور، این طرح­ها مراحل آزمایشی خود را پشت سر گذاشته و قابلیت اجرایی دارند. «تبدیل پسماندهای پالایشگاه­های نفت به بنزین قابل مصرف در خودروها»، و «تولید بنزین و حتی گازوئیل با ایجاد تغییرات در بخشی از تولیدات محصولات آروماتیکی در دو مجتمع پتروشیمی در عسلویه و ماهشهر» از جمله طرح­هایی هستند که در این گزارش تشریح شده­اند.

افزایش واقعی ظرفیت تولید

به اعتقاد کارشناسان صنایع نفت، طرح­هایی که در گزارش خبرگزاری مهر به آنها اشاره شده، می­تواند برای مدتی بخش بزرگی از نیاز داخلی را تامین کند. مشکل اغلب این طرح­ها به پرهزینه بودن آنها یا ایجاد محدودیت برای تامین انرژی صنایع دیگر مربوط می­شود.

تبدیل فرآورده­هایی به بنزین و گازوئیل که اکنون یا صادر می­شود یا به مصرف­های دیگر می­رسد، اگر اقتصادی بود تاکنون انجام می­شد. به همین دلیل مسئولان وزارت نفت نیز تاکید می­کنند، خودکفایی واقعی در تولید بنزین و گازوئیل مصرفی محتاج، افزایش ظرفیت پالایشگاه­های موجود و راه­اندازی واحدهای جدید است و این کار در صورتی که سرمایه‌ی لازم تامین شود، لااقل دو سال طول خواهد کشید. به این ترتیب در صورتی که تحریم­ها واقعا اعمال شود، صرفه‌جویی بیشتر نیز در دستور کار قرار خواهد گرفت.

علی مزروعی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس ششم، در گفت‌وگو با دویچه وله پیش‌بینی می­کند، در صورت به تصویب رسیدن تحریم­های جدید، دولت سهمیه‌ی کنونی بنزین را به نسبتی که واردات بنزین کاهش پیدا می‌کند، کاهش دهد. تازه­ترین آمار رسمی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران که ۱۳ اردیبهشت منتشر شد، نشان می­دهد میانگین مصرف روزانه بنزین در هفته­ی گذشته حدود ۶۳ میلیون لیتر بوده است. این شرکت برآورد می­کند، اگر طرح سهمیه‌بندی اجرا نمی­شد میانگین مصرف سوخت روزانه کشور در سال ۸۸ به بیش از ۸۵ میلیون لیتر می‌رسید.

BK/SA