عبدالكريم لاهيجى / عضويت كانون مدافعان حقوق بشر ايران در فدراسيون بين المللى حقوق بشر

سى و پنجمين كنگره فدراسيون بين المللى جامعه هاى حقوق بشر در روزهاى سوم تا ششم مارس ۲۰۰۴ در شهر كيتو پايتخت جمهورى اكوادور با شركت بيش از ۴۵۰ تن از مدافعان حقوق بشر به نمايندگى از ۱۴۰ سازمان حقوق بشرى كه در ۱۱۰ كشور فعاليت دارند، برگزار گرديد. از جمله شركت كنندگان در اين كنگره خانم دكتر شيرين عبادى، برنده جايزه صلح نوبل سال ۲۰۰۳ و رييس كانون مدافعان حقوق بشر ايران و دكتر عبدالكريم لاهيجى رييس جامعه دفاع از حقوق بشر در ايران و نايب رييس فدراسيون بين المللى جامعه هاى حقوق بشر بودند.

مصاحبه كننده: كيواندخت قهارى

صداى آلمان: آقاى لاهيجى، خواهش مى كنم نخست در باره كاركرد، تاثير و برد فدراسيون بين المللى جامعه هاى حقوق بشر براى شنوندگان ما توضيحى بدهيد.

عبدالكريم لاهيجى: به آگاهى تان مى رسانم كه فدراسيون بين المللى جامعه هاى حقوق بشر در سال ۱۹۲۲ تاسيس شده و قديمى ترين سازمان حقوق بشرى دنياست. فدراسيون دو هدف اساسى دارد. نخست اينكه چون فدراسيون بين المللى جامعه هاى حقوق بشر و مركز تجمع جامعه هاى حقوق بشر است، هميشه هدف اصلى آن اين است كه بازگوكننده خواسته ها و مشكلات جامعه هاى ملى حقوق بشر باشد.

مثلا پيش از انكه ما به كنگره برويم هيات عالى رتبه اى از طرف فدراسيون با شركت شيرين عبادى، رييس فدراسيون و من و يكى از اعضاى ديگر دفتر بين المللى به ديدار رييس جمهور كلمبيا رفت. اين رييس جمهور همانى بود كه سه ماه پيش در چند نطق، هم در كلمبيا و هم در اروپا، از مدافعان حقوق بشر كلمبيايى به عنوان تروريست ياد كرده بود. ما اعتراض كرده بوديم و به همين دليل هم محل كنگره را كه قرار بود در بوگوتا باشد عوض كرديم. ما حدود دو ساعت با اوريبه، رييس جمهور كلمبيا مذاكره كرديم و لااقل روابط سازمانهاى حقوق بشر كلمبيايى و رييس جمهور را بهبود داديم كه اينها بتوانند با هم گفتگو بكنند.

بنابراين يكى از هدفهاى فدراسيون اين است كه سازمانها و مدافعان حقوق بشر را در تمام دنيا، به ويژه در كشورهايى كه آنجا يك جامعه حقوق بشر عضو فدراسيون هست، حمايت بكند. اين كارى بوده كه ما به آن طى سالهاى گذشته هميشه درجه نخست اهميت را داده ايم.

دوم بازگو كردن درخواستهاى حقوق بشرى در سطح جهان است با توجه به اينكه فدراسيون بين المللى حقوق بشر در سازمان ملل و ارگانهاى آن، يونسكو، كميسيون حقوق بشر سازمان ملل، عنوان مشاور را دارد. يعنى اينكه وقتى در كميسيون حقوق بشر وضعيت حقوق بشر در كشورهاى مختلف مطرح مى شود و نمايندگان آن كشورها گزارش خود را مى دهند، ما نيز به عنوان فدراسيون بين المللى حقوق بشر گزارش خود را مى دهيم و مى گوييم آيا با آن گزارش موافقت داريم يا نداريم. بدين ترتيب سعى مى كنيم نقش مدافع حقوق ملتها را در نهادهاى جهانى داشته باشيم.

صداى آلمان: با گزارشى كه جامعه منتشر كرده مطلع شديم كه كانون مدافعان حقوق بشر ايران، كه جمعى از وكلا آن را در ايران حدود يك سال و نيم پيش تاسيس كردند، به عضويت فدراسيون بين المللى جامعه هاى حقوق بشر پذيرفته شد. عضويت كانون در اين فدراسيون به معناى چه دستاوردى است و چه تاثيراتى احيانا بر روى كانونى كه در ايران فعاليت مى كند دارد؟

عبدالكريم لاهيجى: به عقيده من دو ويژگى مهم بر اين عضويت بار است: نخست اينكه اين واقعه فرخنده براى نخستين بار است كه در ايران اتفاق مى افتد. حتى جمعيت دفاع از آزادى و حقوق بشر در ايران كه در سال ۱۳۵۶ تاسيس شده بود و خيلى زود گسترش بزرگى در جامعه آن روز ايران پيدا كرد، متاسفانه به خاطر انقلاب و وضعيت پس از انقلاب به يك چنين موفقيتى دست نيافته بود.

بالاخره اينكه يك سازمان حقوق بشرى در ايران مى تواند به عضويت فدراسيون بين المللى جامعه هاى حقوق بشر برسد، كه همان گونه كه گفتم بيش از هشتاد سال سابقه فعاليت دارد، اين كار بسيار بزرگى است.

دوم اينكه با وجود اينكه يك سال و نيم پيش اين كانون از دولت جمهورى اسلامى و وزارت كشور، كميسيون ماده ۱۰ ، درخواست ثبت كرده است، هنوز پاسخى به آن داده نشده است. و توجه داريد كه ما با دولت اصلاح گراى آقاى خاتمى طرف هستيم و مى دانيم كه در اين كميسيون دو تن از نمايندگان اصلاح گرا هستند، از جمله آقاى آرمين كه براى انتخابات جديد اجازه ورود از سوى شوراى نگهبان نگرفت. با وجود اين متاسفانه پاسخى به اين كانون ندادند.

وقتى كه مرجعى بين المللى به اين كانون جواز عضويت مى دهد، يعنى اينكه اين كانون مشروعيتى بين المللى پيدا مى كند. بخصوص كه همين كانون در ماه دسامبر سال گذشته ميلادى جايزه حقوق بشر فرانسه را هم برده است.

ما فكر مى كنيم به اين صورت اين كانون، كه اميدواريم روز به روز افراد تازه اى به آن بپيوندند _ نه تنها از وكلاى دادگسترى، بلكه از تمام سطوح جامعه ايران، دانشگاهيان، دانشجويان، خانمها و ديگر گروههاى اجتماعى اى كه مى خواهند براى حقوق بشر مبارزه كنند _ فكر مى كنيم كه عضويت اين كانون هم دليلى بر شايستگى آن است و هم يك حمايت بين المللى اى را به آنها داده است و اميدوارم كه در آينده بتوانند فعاليتشان را گسترش بيشترى بدهند.

صداى آلمان: امسال در كنگره فدراسيون بين المللى جامعه هاى حقوق بشر در باره دموكراسى بحث شد از زاويه هاى مختلف. از ميان نكته هايى كه شنيده ايد يا خود به بحث گذاشته ايد خواهش مى كنم يكى اش را كه جالب مى دانيد و به نظرتان توجه به آن مهم است، براى ما به اختصار شرح بدهيد.

عبدالكريم لاهيجى: بحث عمده سمينار كنگره راجع به جهان روايى و دموكراسى بود، يعنى در اين دنيايى كه روزبروز به طرف جهانى شدن مى رود، چگونه مى توان روابط را به نفع توده هاى مردم دموكراتيك تر كرد. اين ادامه بحثى بود كه ما در ماه ژانويه گذشته در بمبئى داشتيم. دهها هزار تن در آن نشست بزرگ شركت كرده بودند و اين پرسش مطرح بود كه آخر اين جهانى شدن چيست و چگونه مى توان اين را در اختيار قدرتهاى سياسى، نظامى، اقتصادى بزرگ ديد و چگونه مى شود اين را به خدمت مردم درآورد.

اينجا بود كه مسائلى عمده مطرح شد، از جمله اينكه اين حقوق، حقوقى كه ما از آن در چارچوب حقوق بشر صحبت مى كنيم، حقوق مدنى، سياسى، اقتصادى، اجتماعى و فرهنگى، اين حقوق هم بايد جهانى بشود. چگونه مى توان دنيا را به سوى وضعيتى سوق داد كه در سازمان ملل تنها پنج قدرت سياسى _ اقتصادى نتوانند حكومت بكنند و سازمان ملل واقعا سازمان ملل بشود؟ چگونه مى شود در بانك جهانى، در صندوق بين المللى پول مكانيسمهايى به وجود آورد كه در آنجا ملتها بتوانند حرف خود را بزنند و حقوق خود را مطالبه كنند؟ چگونه مى توان در چيزى كه از آن به عنوان دولت جهانى تعبير مى كنند مكانيسمهايى بوجود آورد كه مثلا بتواند بر توليد و فروش اسلحه كنترلى بگذارد، لااقل مالياتى را وضع كند، كه اين ماليات در خدمت گسترش رفاه و رهانيدن نيمى بزرگ از مردم دنيا از فقر، از گرسنگى، از نداشتن حداقل امكانات زندگى، نداشتن دارو، باشد بخصوص در رابطه با بيماريهاى مهلكى چون ايدز؟

در اين كنگره ما به ويژه در باره آن گروههاى اجتماعى اى بحث كرديم كه شكنندگى بيشترى دارند، مثل اطفال، در جنگها، در گرسنگى و فقر، مثل زنان، در ارتباط با همه مسائلى كه راجع به كودكان گفتم، باضافه خشونتى كه به زنها در اكثريت كشورها اعمال مى شود.

صداى آلمان: آيا بحثهاى انجام گرفته در سمينارها به صورت سند ثبت و منتشر مى شود؟

عبدالكريم لاهيجى: بله، مجموعه اين صحبتها به صورت كتابى درمى آيد. قطعنامه هايى هم كه گروههاى كار به عنوان نتيجه بحثها و گفتگوهاى خود صادر كرده اند، روى سايت فدراسيون بين المللى حقوق بشر منتشر خواهد شد.