غیر از میمون فضانورد ایران چه حیواناتی به سفر فضایی رفته‌اند؟
۱۳۹۱ بهمن ۱۳, جمعه
ایران در هفته جاری اعلام کرد که به مناسبت میلاد پیامبر اسلام و در آستانه دهه فجر، کاوشگر «پیشگام» حامل میمون را با موفقیت به فضا پرتاب کرده است، اگرچه تصاویر میمونی که به زمین بازگشته اختلافاتی اساسی با تصاویر میمون ارسالی به فضا دارد و شک و تردیدهایی اساسی درباره این عملیات فضایی جمهوری اسلامی پدید آمده است.
ببینید: آیا این همان میمونی است که به فضا پرتاب شد؟
گفته می‌شود سفر ۱۲۰ کیلومتری این میمون ۲۰ دقیقه به طول انجامید. ایران می‌گوید با هدف توسعه فن‌آوری فضایی و نیز تحقیقات زیست‌پزشکی فضایی این عملیات را انجام داده است. پیش‌تر هم ایران از ارسال موفقیت‌آمیز چند گونه جاندار دیگر، از جمله سوسک و کرم و موش به مدار زمین خبر داده بود.
با این همه، این موجودات تنها حیواناتی نیستند که سفر فضایی را تجربه کرده‌اند. مجله «پاپیولار ساینس» نگاهی داشته به دیگر «حیوانات فضانورد»؛ گونه‌های متنوعی که پیش‌تر راهی سفر فضایی شده‌اند. برخی از آنها قربانی پژوهش‌های فضایی شدند و در جریان این سفر جان خود را از دست دادند و بعضی از آنها سالم به زمین بازگشتند.
سفر ۳۶۰ مایلی دو میمون، ۶۴ سال پیش
در اولین عملیات ارسال حیوانات به سفر فضایی، دو میمون در سال ۱۹۵۹ با موشک موسوم به "ژوپیتر" و با حداکثر سرعت ۱۰ هزار مایل در ساعت به سفری ۳۶۰ مایلی رفتند. آنها ۹ دقیقه را در شرایط بی‌وزنی خارج از جو گذراندند و سپس سالم به زمین بازگشتند.
یکی از این میمون‌ها چهار روز بعد و در جریان عمل جراحی برای خارج کردن سنسورها از بدنش درگذشت. اما میمون دیگر توانست ۲۵ سال پس از سفر فضایی خود زنده بماند، تا اینکه سرانجام در نوامبر ۱۹۸۴ در مرکز فضایی ایالات متحده از دنیا رفت.
سگ فضانورد روس، اولین قربانی سفرهای فضایی
یک سال پس از سفر فضایی دو میمون آمریکایی، اتحاد جماهیر شوروی دست به کار شد و در ماه اوت ۱۹۶۰ سگ ولگردی موسوم به «لایکا» را راهی فضا کرد. لایکا در این سفر جان خود را از دست داد، اما نامش به عنوان یک قهرمان ثبت شده است.
پس از آن شوروی سگ‌های بیشتری را به سفر فضایی فرستاد و بیشتر آنها سالم به زمین بازگشتند. شوروی همچنین در جریان پژوهش‌های فضایی خود ۴۴ موش و ۱۵ بسته پر از حشرات و گیاهان را هم روانه سفرهای فضایی کرد.
دومین سفر فضایی میمون‌ها در سال ۱۹۶۱
در ژانویه سال ۱۹۶۱ آمریکا بار دیگر یک میمون را روانه فضا کرد. این میمون، موسوم به «هام» در آن زمان چهار ساله بود و در این سفر ۱۵۷ مایلی که با حداکثر سرعت ۵۸۵۷ مایل در ساعت انجام شد، زنده ماند و سالم به زمین برگشت.
این یکی از مهم‌ترین سفرهای فضایی حیوانات بود، چون پس از آن بود که راه برای اولین سفر فضایی انسان‌ها باز شد. اولین فضانورد آمریکایی در ماه مه ۱۹۶۱ رهسپار فضا شد. هام پس از این سفر به باغ‌وحش واشنگتن منتقل شد و تا سال ۱۹۸۰ در همان‌جا زندگی کرد. سپس به باغ‌وحش کارولینای شمالی رفت و سه سال بعد درگذشت.
فلیکس، گربه فضانورد فرانسوی
فرانسوی‌ها در اکتبر سال ۱۹۶۳ در اولین تلاش پژوهشی خود گربه‌ای موسوم به «فلیکس» را به فضا فرستادند. فلیکس هم از این سفر فضایی جان سالم به در برد. روی جمجمه این گربه الکترودی نصب شده بود که وضعیت مغز او در جریان سفر را به زمین مخابره می‌کرد.
در فرانسه برای یادبود فلیکس تمبری طراحی شده که عکس او و موشکی که حاملش بوده بر آن نقش بسته است. تجربه گربه، مختص فرانسوی‌ها است و ناسا هم هرگز گربه‌ای را به سفر فضایی نفرستاد.
عنکبوت فضانورد؛ صد روز زندگی در ایستگاه فضایی
پس از فرود موفقیت‌آمیز «آپولو ۱۱» روی کره ماه، پژوهش‌های فضایی آمریکا روی حیوانات، با تغییری اساسی، به محموله‌های بیولوژیکی خلاصه شد که برای ایستگاه فضایی بین‌المللی می‌فرستادند: خرگوش، لاک‌پشت، ماهی، عروس دریایی، میمون و بسیاری از گونه‌های جانوری دیگر راهی این ایستگاه فضایی می‌شدند تا آزمایش‌های لازم را پشت‌سر بگذارند.
ایستگاه فضایی بین‌المللی هنوز هم بسیاری از حیوانات را مورد بررسی و آزمایش قرار می‌دهد، اما طرح پیشنهادی یک دانش‌آموز در سال گذشته توجه بسیاری از متخصصان این حوزه را جلب کرد. این طرح قرار بود بررسی کند که آیا یک عنکبوت می‌تواند پس از تجربه طولانی شرایط بی‌وزنی، همچنان مهارت‌های خود را در شکار حشرات حفظ کند؟
عنکبوتی موسوم به "نفرتیتی" که پس از صد روز زندگی در ایستگاه فضایی بین‌المللی به زمین بازگشته بود، نشان داد که این مهارت‌های غریزی حتی پس از سفر فضایی و تجربه بی‌وزنی هم از دست نمی‌روند. این عنکبوت در طول سفر طولانی فضایی خود مسافتی بیش از ۴۱ میلیون مایل را طی کرد و مدت کوتاهی پس از بازگشت به زمین، در یک موزه تاریخ طبیعی در آمریکا درگذشت.