كتابهای تعاملی، انتشاراتی‌های دولتی و رسانههای شنيداری
۱۳۹۸ مهر ۲۹, دوشنبه
امسال هفت هزار و ۵۰۲ نمايشگر از ۱۰۴ كشور، ميزبان جويندگان كتاب و رسانههای ديگر بودند كه بسياری از آنها نسبت به سالهای گذشته به كتابهای تخصصی، سببی، شغلی و فوق‌العاده مانند آشپزی، عكس، آموزشی و تبليغی رو آوردهاند.
تالار شماره ۳ نمايشگاه به دو بخش بزرگ تقسيم شده بود كه افزون بر كتابهای تخصصی يادشده يک بخش آن به كتابها و رسانههای شنيداری اختصاص داشت. در غرفه "آديامو" از آلمان بيش از كتاب و دفتر، سی‌دی، تبلت و دستگاه‌های شنيداری ديده می‌شد.
در جای جای اين تالار نويسندگان و گويندگان حرفه‌‌ای كتابهايی برای شنوندگان می‌خواندند و جايزه‌هايی به كودكان خوش‌صدا و خوش‌خوان می‌دادند.
توجه به كودكان و جوانان امسال از سالهای گذشته بيشتر جلوه می‌كرد.
بخش بزرگی از چند تالار نمايشگاه به كتابهای كودكان اختصاص داشت و چندين انتشاراتی كتابهايی عرضه كرده بودند كه ميتوان آنها را "تعاملی" ناميد.
نشر آرژانتينی "اِل گاتو اوخالاتا" (گربه حلبی) در كتاب "گاو سفيد" كه برای كودكان پيش‌‌دبستانی تهيه شده، در كنار نوشته‌‌هايی كه بزرگسال برای كودک می‌‌خواند، يك اسباب‌‌بازی يا كار گذاشته كه كودک می‌تواند با آن بازی و گاو سفيد را ملموس‌تر تجربه كند.
ويژگی ديگر نمايشگاه حضور چشمگير ناشرهايی بود كه زير پوشش بخش فرهنگی سفارت‌خانه‌ها يا وزارت فرهنگ و هنر كشورهای متبوعشان شركت كرده بودند.
اگر در سالهای گذشته تنها بخش بزرگی از ناشران درون‌‌‌‌‌مرزی ايران در غرفه رسمی جمهوری اسلامی گرد آمده بودند، امسال گويی كشورهای ديگر هم از اين روش پيروی كرده بودند.
خانم يانا وُلف از غرفه لهستان اطمينان داد كه تجمع در غرفه دولتی معنای سياسی نداشته است و "ما از انتشاراتی‌های منتقد و چپ مانند "كريتيكا پيلی‌تيچنا" (انتقاد سياسی) كه كتابهای بسيار انتقادآميز به دولت و حكومت چاپ می‌‌‌كند هم دعوت كرده‌ايم".
تالار كمينه‌‌‌خواه ميهمان افتخاری
امسال كشور نروژ طبيعت پرجنگل و كوه و آبدره‌ها، فرهنگ آرام‌خواه و ادبيات غنی‌اش را در تالاری ويژه با تكيه بر دو عنصر سفيدی و سردی، توسط آينه‌های رودررو و ميزهای فلزی به نمايش گذاشت.
در پاسخ اين پرسش كه چرا از چوب كه يكی از نمادهای نروژ است خبری نيست، يكی از سخنگويان تالار ويژه به بخش فارسی دويچه وله گفت: «می‌خواستيم كارمان كليشه‌‌ای نباشد. اول اينكه فلز سردی را بهتر از چوب نشان می‌دهد. دوم اينكه فكر كرديم اين ميزها با شكل‌های گوناگون و پايه‌هايی كه گاه اريب و گاه صاف تا نزديكی سقف می‌روند، تخيل را روشنتر نشان می‌‌‌‌دهند.»
تالار ويژه با آينه‌های روبروی هم فضا را بزرگتر از سالهای پيش نشان می‌داد به ويژه كه طراحان اين بار سالن را پر از ميز و صندلی و كتاب و چيزهای ديگر نكرده بودند. هر ميزی نمايانگر يک بخش از ادبيات مانند كودكان، فانتزی، جنايی يا تاريخی بود.
ميز ويژه‌ای هم در ميان تالار بود كه روی آن شمع‌‌هايی با بوهای گوناگون فضای زندگی روزانه و عادی در نروژ را به مشام ميرساند: بوی جنگل، خاك، آسفالت، كودک، نخستين بوسه و ... به ميهمان تالار ميگفت كه همه حواسش را به حس بينايی محدود نكند، نروژ را ببويد و به نويسندگان سرشناسی مانند مايا لونده و يونِس بول كه در تالار از كتاب‌‌هايشان می‌خوانند گوش فرا دهد.
كتابهای "محتاط"
غرفه رسمی ايران امسال هم زير نظر وزارت ارشاد اسلامی با ۳۰ ناشر و تشكل ديگر حضور داشت كه در آن بيشتر كتابهای تصويری، هنری و تاريخی و كودک به نمايش گذاشته بودند كه ايراد سياسی نداشته باشند. توصيف شهر يزد و بناهای تاريخی ايران از جمله اين كتابها بودند.
جامعه ناشران كودك ۲۶۵ كتاب آورده بود كه بيشترشان سال گذشته هم در غرفه ديده ميشدند. آقای حقبين كتاب "من يک گوزن بودم" را برجسته كرد كه با تصويرگری نرگس محمدی تا كنون سه جايزه بين المللی را نصيب خود کرده است.
در بخش‌های ديگر غرفه ناشران دولتی و خصوصی حضور داشتند ولی نسبت به سال گذشته كاهش چشمگيری داشت.
انتشاراتی عصر گويش كتاب نفيس "نام‌‌آوران ايران" را آورده بود كه خدمات بلندآوازگان ايرانی به جهانيان را از روزگار باستان تا امروز به زبانهای فارسی و انگليسی معرفی كرده است.
در پاسخ اين پرسش كه آيا اگر مسئولان فرهنگی كشور به جای برپايی يک غرفه دولتی بودجه در اختيار ناشران علاقهمند می‌گذاشتند، استقلال ناشر بيشتر حفظ نمی‌‌شد، مسئولان غرفه عنوان كردند كه "آنوقت بايد همينقدر بودجه برای نظارت بر اين كار می‌گذاشتيم".
مسئول نشر شباويز كه مستقلا شركت كرده بود در پاسخ اين پرسش كه چرا جدا از غرفه رسمی ايران حضور دارد گفت: «چون از تالار ويژه كودكان دور می‌‌‌‌شدم و از ناشران بين المللی جدا می‌‌‌‌افتادم.»
سخن پايانی
نمايشگاه امسال با شعار "رويای درون ما" برگزار شد و امكان‌های بسياری برای خيال‌‌پردازی بازديدكننده فراهم كرد.
بر اساس آمار موسسه آمار كشور آلمان، سال گذشته ۳۰۰ هزار تن به كتابخوانان این كشور افزوده شده‌اند كه از سال ۲۰۱۲ بی‌سابقه بوده است.
اين نمايشگاه با برگزاری بيش از ۶۰ نشست سخنرانی، فيلم، گفتگو، برنامه‌های تلويزيونی، اهدای جايزه‌ها و جز اينها نقش موثری در ترغيب و تشويق به كتاب و كتابخوانی داشته است به طوری كه بيش از ۹ درصد به ديداركنندگان نمايشگاه نسبت به سال گذشته افزوده شده است.
نمايشگاه جهانی كتاب در روز ۲۰ اكتبر پس از پنج روز پايان يافت.