لغو تحریم برخی از سرویسهای گوگل برای ایرانیان
۱۳۸۹ دی ۲۹, چهارشنبه
کمپانی گوگل روز گذشته (سه‌شنبه ۲۹ دی /۱۹ ژانویه) در وبلاگ رسمی خود از لغو تحریم برخی از سرویسهای آنلاین خود برای کاربران ایرانی خبر داد. با اجرای این تصمیم گوگل، دانلود نرم‌‌افزارها و سرویس‌هایی نظیر پیکاسا (برای مدیریت و ویرایش عکس) گوگل کروم (مرورگر کاربرپسند گوگل) و گوگل ارث، از این پس برای کاربران ایرانی میسر خواهد بود.
پیش از این کاربرانی که قصد داشتند از این سرویسهای گوگل بهره‌مند شوند چاره‌ای جز تغییر آی‌پی با استفاده از پراکسی، فیلترشکن یا وی‌پی‌ان نداشتند، چون گوگل به‌صورت اتوماتیک با تشخیص محدوده آی‌پی کاربرانی که از ایران درخواست دانلود می‌دادند، این پیغام ناامیدکننده را نشان می‌داد: «استفاده از این محصول برای کشور شما ممنوع است.»
اسکات روبین، مدیر دیپلماسی عمومی گوگل، در گفت‌وگو با رویترز گفت: «برای کاربران کشوری که دولت آن تلاش بسیاری می‌کند تا فعالیت‌های آنها را رصد کند، استفاده از مرورگری هم‌چون کروم که نفوذ به آن چندان آسان نیست می‌تواند بسیار مفید باشد.» او به این نکته هم اشاره کرد که «هیچ تضمینی وجود ندارد که دولت ایران این سرویس‌ها را مسدود نکند.» دولت ایران سال گذشته و در بحبوحه اعتراضات پساانتخاباتی، در مقاطعی حتی دسترسی به سرویس ایمیل گوگل (جی‌میل) را برای کاربران این کشور مسدود کرد.
البته هم‌چنان دسترسی به سرویسهای مهمی نظیر گوگل کُد (Google Code) که به برنامه‌نویسان امکان توسعه و عرضه نرم‌افزار در فضای مجازی را می‌دهد و اندروید مارکت (Android Market) که مرکز اصلی دانلود و نصب اپلیکیشن‌های موبایل با سیستم‌عامل طراحی‌شده توسط کمپانی گوگل است، برای کاربران ایرانی ممنوع است و در اطلاعیه گوگل به این نکته اشاره‌ای نشده که آیا در آینده ممنوعیت استفاده از چنین سرویس‌هایی لغو خواهد شد یا نه.
در شرایط کنونی، کاربران ایرانی برای استفاده از این خدمات به ناچار از ابزارهایی برای تغییر آی‌پی خود استفاده می‌کنند. نایل مارتین، مدیر صادرات گوگل می‌گوید این کمپانی «کاملا تابع قوانین کنترل صادرات و تحریم‌های ایالات متحده علیه ایران است و به‌همین خاطر دسترسی به این سرویس‌ها با آی‌پی‌های دولتی، هم‌چنان غیرممکن خواهد بود.»
اقدام مشترک برای تحقق آزادی اینترنت
نزدیک به ۱۰ ماه پیش، اواخر اسفند ماه سال گذشته و در پی بهره‌گیری کاربران ایرانی از امکانات آنلاین برای رساندن صدای اعتراض خود به جهانیان، یکی از مقامات ارشد دولت آمریکا در گفت‌وگو با نیویورک‌تایمز اعلام کرده بود که دولت اوباما به کمپانی‌های تکنولوژیک اجازه خواهد داد تا سرویسهای آنلاینی هم‌چون چت، اشتراک تصاویر و خدمات مرتبط با ایمیل و اطلاع‌رسانی را در اختیار کشورهایی هم‌چون ایران، کوبا و سودان قرار دهند. «بهره‌گیری از پتانسیل اینترنت برای ایجاد تحول و گشایشی در جوامع بسته» هدف از اتخاذ این تصمیم عنوان شده بود.
این مقام ارشد دولت آمریکا، در گفت‌وگو با نیویورک‌تایمز گفته بود: «هرچه تعداد بیشتری از مردم به خدمات اینترنتی و سرویسهای آنلاین دسترسی داشته باشند، محدود کردن و نقض آزادی بیان و اندیشه برای دولت‌های سرکوبگری هم‌چون دولت ایران سخت‌تر خواهد شد.»
پیرو همین سخنان، وزارت خزانه‌داری ایالات متحده مجوز صادرات سرویس‌ها و نرم‌افزارهای رایگان و شخصی اینترنتی به مردم این سه کشور را صادر کرد تا کمپانی‌هایی نظیر گوگل، یاهو و مایکروسافت برای ارائه خدمات به کاربران این کشورها با دشواری‌ها و محدودیت‌های شدید مواجه نشوند. در همان زمان اعلام شده بود که «لغو محدودیت‌ها و برداشتن تحریم‌ها توسط دولت آمریکا، شامل نرم‌افزارهای رمزگذاری و سایر ابزارهایی که مانیتورینگ و رهگیری فعالیت‌های کاربران اینترنتی را برای مقامات دشوارتر خواهد کرد، نخواهد شد و فقط بخشی از نرم‌افزارهای رایگان اینترنتی را در بر خواهد گرفت.»
پیش‌تر باب بورستین، مدیر ارتباطات سیاسی گوگل، در گفت‌وگو با دویچه‌وله اعلام کرده بود که مساله اساسی این است که گوگل هم از طرف دولت آمریکا و هم از سوی دولت ایران اجازه فعالیت رسمی در آن کشور را ندارد: «ما می‌خواهیم پلت‌فرمی فراهم کنیم که از طریق آن همه عقاید و اندیشه‌ها مجال ظهور و بروز بیابند. دولت ایران در زمینه رسانه، کاملا انحصارگرانه عمل می‌کند و ما از انحصارطلبی بیزاریم. بنابراین همه تلاش خود را خواهیم کرد تا ایرانی‌ها برای آگاه شدن و نیز گسترش آگاهی، ابزارها و امکانات بیشتری در اختیار داشته باشند.»
با این همه، او معتقد است: «تلاش برای تحقق آزادی اینترنت و مقابله با سانسور آنلاین، به تنهایی نمی‌تواند نتیجه‌بخش باشد و تغییر شگرفی پدید آورد. ابزارهای تکنولوژیک می‌توانند فرایند تغییر را تسهیل یا تسریع کنند، اما اگر در کنار آن اقدامات لازم در فضای آفلاین صورت نگیرد، دستاورد چشمگیری نخواهد داشت و منجر به تغییر بنیادین نخواهد شد.»
احسان نوروزی
تحریریه: مصطفی ملکان