مادرسالاری؛ جوامعی که در آن زنان حرف اول را می‌زنند

در جوامع مادرسالار خانواده‌ها توسط زنان اداره می‌شوند و اصل و نسب از مادران به فرزندان منتقل می‌شود. در این جوامع اموال متعلق به زنان هستند و از مادر به دختر به ارث می‌رسند. پس از ازدواج هم این شوهر است که به خانه همسرش می‌رود و زیر یک سقف با او زندگی می‌کند. در این جوامع اما مسئولیت تصمیم‌گیری درباره مسائل سیاسی و اجتماعی با مردان است. در این جوامع این روش توزیع برابر قدرت کاملا پذیرفته شده‌ است.

جامعه مینانگ‌کابائو با چهار میلیون نفر جمعیت امروزه بزرگترین جامعه مادرسالار در جهان شناخته می‌شود. مردم مینانگ‌کابائو در ابتدا پیرو مذهب آنیمیسم (روح‌باوری) بودند اما بعدها از هندوئیسم و بودیسم نیز تأثیر پذیرفتند و حتی بسیاری از آنان اینک مسلمان هستند.

به اعتقاد مردمان مینانگ‌کابائو مادرسالاری هماهنگ با آموزه‌های قرآن است و قرآن زنان را از داشتن اموال و همچنین حق مشارکت در تصمیم‌گیری‌های جامعه منع نکرده است.

قوم موسو در جامعه‌ای به رهبری یک زن زندگی می‌کند. در این قوم مفهوم "پدر" یا "شوهر" وجود ندارد. موسوها به سنت "ازدواج رَوَنده" پای‌بند هستند که طبق آن مردان می‌توانند به دیدار زنان بروند و شب را با آنان بگذارند، اما زن و مرد با هم زندگی نمی‌کنند. فرزندانی که به دنیا می‌آیند در خانه مادرانشان بزرگ می‌شوند. پدران به ندرت نقشی در پرورش آنان دارند، زیرا این مردان خود در خانه‌ای مادرسالار زندگی می‌کنند.

تولد یک دختر برای خاسی‌ها اتفاقی مبارک است، در حالی که برای تولد یک نوزاد پسر جشنی گرفته نمی‌شود. معمولا جوان‌ترین دختر تمام اموال را به ارث می‌برد. اگر زوجی صاحب فرزند دختر نشوند، یک دختر را به فرزندی قبول کرده و اموال‌شان را برای او به ارث می‌گذارند. این قوانین زن‌سالارانه البته گله‌مندی مردان را به همراه داشته و آنها برای حفاظت از حقوق‌شان ساز و کارهایی را ایجاد کرده‌اند.

در قوم گارو هم اسم و رسم از مادر به ارث می‌رسد و جوان‌ترین دختر اموال مادر را به ارث می‌برد. پیش‌تر پسران به هنگام رسیدن به سن بلوغ، خانه والدین‌شان را ترک کرده و به یک خوابگاه پسرانه در روستا نقل مکان می‌کردند. اما پس از آنکه دین مسیحیت وارد این قوم شد، چنین رسومی دیگر رنگ باختند. والدین قوم گارو امروزه تلاش می‌کنند تا حق و حقوقی برابر برای فرزندشان در خانواده قائل شوند.

مردم چام در بخش‌هایی از کامبوج، ویتنام و تایلند زندگی می‌کنند. چامی‌ها نیز از الگوی مادرسالاری پیروی می‌کنند. اسم و رسم و دارایی خانواده به فرزندان مؤنث به ارث می‌رسد. دختر‌ها همچنین از آزادی انتخاب همسر برخوردارند. اغلب والدین دختر به خواستگاری پسر می‌روند و مردان تازه ازدواج کرده به خانه همسر اسباب‌کشی کرده و همراه با خانواده او زیر یک سقف زندگی می‌کنند.

اما با ورود سبک‌های دیگر زندگی به این اقوام و همچنین آغاز رو به رشد مخالفت برخی مردان، این رسوم و هنجارهای سنتی و کهن و نیز دیدگاه مادرسالارانه در این جوامع رفته رفته در حال رنگ باختن هستند.