محاسبات اشتباه، ایران و آمریکا را درآستانه جنگ قرار داده است

اواخر تابستان داغ ۲۰۱۹ و در کشاکش تنش و خشونت در خاورمیانه، هواپیمایی حامل مقامات ارشد ایرانی در ابوظبی، پایتخت امارات متحده عربی به زمین نشست تا رهبران امارات شانس خود را برای "آرام کردن منطقه از طریق گفت‌وگو با نمایندگان ایران" و جایگزینی صلح و سازش به جای خشونت، امتحان کنند.

کاخ سفید از این دیدارها اطلاع نداشت و مسئولان و مشاوران کاخ سفید تنها بعد از مطالعه گزارش دستگاه‌های جاسوسی خود  به تکاپو افتادند. کاخ سفید انتظار نداشت که دولت امارات به عنوان یک متحد، ملاقات‌های "مخفیانه" با مقامات ایرانی را ترتیب دهد.

نشریه نیویورک تایمز، پنج‌شنبه ۲۴ بهمن ۹۸ (۱۳ فوریه ۲۰۲۰) در یک گزارش تحلیلی نوشت که موضوع این دیدارها به شورای امنیت ملی آمریکا هم کشیده شد و این پرسش در آنجا مطرح شد که آیا "جبهه متحد علیه ایران که با دقت و بیش از دو سال توسط دولت ترامپ، طراحی و ساخته شده بود" در حال فروپاشی است؟

پیش از دیدار مخفیانه در ابوظبی، روابط تهران و واشینگتن به دلیل تشدید تحریم‌های آمریکا، در اوج تنش بود و چه بسا جرقه‌ای می‌توانست جدال دو طرف را به رویارویی مستقیم نظامی ‌و جنگ خونین تبدیل کند.

اما سیاست آمریکا، با وجود هشدارهای بسیار به ایران، رویارویی مستقیم نظامی ‌با این کشور نبوده است؛ به طوریکه مجلس سنا، قطعنامه‌ای را تصویب کرد بر اساس آن "اقدام نظامی ‌علیه ایران نیازمند تایید کنگره" است. این مصوبه خوشایند آقای ترامپ نیست و  گفته است که آن را وتو خواهد کرد.

محاسبات اشتباه آمریکا و ایران

نیویورک تایمز با مرور حوادث و تنش‌های چند ماه گذشته و استناد به سخنان مقامات ایالات متحده، ایران و سایر کشورهای خاورمیانه و مصاحبه با تحلیل‌گران، به "محاسبات نادرست" هر دو طرف اشاره می‌کند و از خشونت‌هایی می‌گوید که سراسر خاورمیانه را دربر گرفته است؛ از سوریه گرفته تا عربستان سعودی و عراق.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

سیاست فشار حداکثری دولت ترامپ هم گویا بیشتر از آنچه که ایران را مجبور کند پای میز مذاکره با آمریکا بنشیند، به فعالیت‌های "هسته‌ای" در داخل و "عملیات نظامی" این کشور در منطقه دامن زده است.

به عنوان مثال ایران به شکل حملات بی‌محابا به تاسیسات نفتی عربستان و هدف‌گیری منافع آمریکا و متحدانش در منطقه و از جمله در عراق  به سیاست فشار اقتصادی حداکثری آمریکا واکنش نشان داد.

مشاوره‌های پنهانی ظریف با قاسم سلیمانی

در میانه این تنش‌ها، کشته شدن قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران هم بر آتش خشونت‌ها افزود. نیویورک تایمز نوشته با کشته شدن این فرمانده ارشد ایرانی، به نظر نمی‌رسد  آمریکا بتواند مانع از آن شود که ایران در آینده جنگی به راه بیاندازد.

به نوشته نیویورک تایمز، محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران ارتباط نزدیکی با آقای سلیمانی داشته به طوریکه "قبل و بعد از هر سفر به پایتخت استراتژیکی مانند مسکو" ، او با فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران "ملاقات و مشاوره" می‌کرده است.

هنوز از محتوای این دیدارها گزارشی منتشر نشده ولی احمد دستمالچیان، دیپلمات ایرانی و سفیر سابق ایران در لبنان و اردن، سیاست تهران در مورد ایالات متحده آمریکا را  "ترکیبی از سیاست نظامی ‌سخت با استراتژی نرم از طریق وزارت امور خارجه" ارزیابی و اعلام کرده است.

بازی دو‌طرفه

نیویورک تایمز از کیرستن فونتنروز، یکی از مشاوران و کارشناسان شورای امنیت ملی آمریکا نقل می‌کند که گفته است: «ما اطلاعات و شناخت زیادی در مورد ساختار تصمیم‌گیری در ایران نداریم».

به نظر می‌رسد در نتیجه همین کم‌اطلاعی باشد که سازمان سیا (CIA) به تازگی در گزارشی تحلیلی اعلام کرد، ایران همچنان تلاش می‌کند که فعالیت‌های نظامی‌ خود را با وجود تحریم‌های آمریکایی ادامه دهد و به دنبال "مذاکره مستقیم درباره برنامه هسته‌ای" خود نیست.

مقامات اطلاعاتی اسرائیل نیز معتقدند افزایش تنش‌ها تنها باعث شده تا ایران برای دستیابی به سلاح هسته‌ای"مصمم‌تر" شود. به نوشته نیویورک تایمز، مقامات اسرائیل باور دارند که ایران گام‌های مشخصی برای تدارک سوخت هسته‌ای کافی برداشته است.

شکاف در ائتلاف علیه ایران!

تاکید مقامات آمریکایی بر سیاست "فشار حداکثری" در برابر ایران اما ادامه دارد. مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا می‌گوید که آمریکا "به منظور مقابله با اقدامات نظامی‌ایران"، بودجه نظامی‌خود را در خاور میانه افزایش داده است.

آقای پومپئو همچنین می‌افزاید: «این آغاز گزینه‌های واقعی در مقابل رژیم ایران است».

این اظهارات مقامات آمریکایی در حالی است که به گزارش نیویورک تایمز، "شکاف‌هایی در ائتلاف ضدایرانی تحت رهبری آمریکا" ایجاد شده است. مذاکرات مخفی در امارات، نمونه‌ای از این شکاف است که "چشم‌انداز تغییرات در خاورمیانه" را هم کم‌رنگ کرده است.

این روزنامه در بخش دیگری از گزارش تحلیلی خود آورده است که مقامات ایرانی اعتقاد داشتند پس از یکسری عملیات نظامی ‌و تهاجمی ‌علیه نفتکش‌ها، شلیک به هواپیمای بدون سرنشین آمریکایی، حملات به تاسیسات نفتی عربستان و حمله موشکی به پایگاه‌های آمریکا در خاک عراق توسط شبه‌نظامیان تحت حمایت خود، رئیس جمهوری آمریکا واکنش نشان نمی‌دهد. اما کشته شدن قاسم سلیمانی توسط پهبادهای آمریکایی، "تصمیم ناباورانه" دونالد ترامپ بوده است.

کریم سجادپور، کارشناس موسسه صلح بین‌المللی کارنگی، در این باره گفت که گویا درک و تصور مقامات در تهران و واشنگتن، متعلق به زمانی است که "طرف مقابل یک ببر کاغذی" قرار گرفته است.

شواهد و مدارک علیه ایران

نیویورک تایمز حملات ایران و شبه نظامیان تحت حمایت این کشور علیه منافع آمریکا و متحدانش در مناطقی از خاورمیانه را "تنشی مداوم" دانسته و ضمن مرور برخی از آنها، به انکارهای ایران و ادعاهای آمریکا، اسرائیل و کشورهای اروپایی مبنی بر دست داشتن ایران اشاره می‌کند و اینکه دست آخر، مدارکی به دست آمد دال بر مقصر بودن ایران.

سرویس اطلاعاتی موساد همواره نسبت به "حملات احتمالی ایران یا گروه‌های شبه‌نظامی ‌شیعه تحت حمایت ایران" علیه منافع و نیروهای آمریکایی مستقر در خاورمیانه و عراق و همچنین منافع کشورهای عربی از جمله عربستان و امارات هشدار داده است.

در بحبوحه هشدارهای ایران به آمریکا که حضور آن را در خلیج فارس "غیرمشروع" خوانده، آمریکا نیز ناوهواپیمابر "یو اس اس" خود را وارد خلیج فارس کرد. به گفته تحلیلگران و مقامات اطلاعاتی غرب، حملات ایران بدون شک یک پیام داشت: «اگر ما نتوانیم نفت صادر کنیم، به شما هم اجازه نخواهیم داد».

جدیدترین حضور نظامی‌آمریکا در خلیج فارس ۲۳ بهمن (۱۲ فوریه) صورت گرفت و ناو هواپیمابر "یو‌‌اس‌‌اس باتان" با ۲۵۰۰ تفنگدار بعد از عبور از تنگه هرمز، وارد خلیج فارس شد. این ناو هواپیمابر به عنوان بخشی از ناوگروه "آمفیبیوس" با ماموریت "تامین امنیت و تضمین ثبات در منطقه" وارد خلیج فارس شده است.

افزایش حملات سایبری

به نوشته نیویورک تایمز، یکی دیگر از نتایج صف‌آرایی نظامی، تشدید حملات سایبری علیه ایالات متحده و متحدان آن در خاورمیانه بوده است. به گفته لوتم فینکلشتاین، مسئول بخش کنترل اطلاعات حملات سایبری در شرکتی واقع در اسرائیل، درست پس از آنکه ایالات متحده تحریم‌های جدید نفتی را علیه ایران اعلام کرد، حملات سایبری ایران به اهداف آمریکایی نسبت به اوایل سال ۲۰۱۹ دو برابر شد.

یک جلسه پنهانی

نیویورک تایمز در گزارش خود از تشکیل یک جلسه غیرعلنی خبر می‌دهد که اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور ایران با حضور مشاوران خود درباره "استراتژی جدید برای معامله با آمریکا" صحبت کرده است. یکی از حاضران در این جلسه و یک منبع آگاه، درباره این جلسه پنهانی به نیویورک تایمز خبر داده‌اند.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

هنوز اطلاعات بیشتری درباره محتوای این جلسه به بیرون درز نکرده است. مقامات ارشد ایران همچون علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ‌ایران و تندروها در مجلس "هر گونه مذاکره" با آمریکا را غیرممکن می‌دانند.

حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران پیش‌تر و بعد از اعتراضات سراسری مردم ایران در آبان ماه ۹۸ از این سخن گفت که برای آسایش مردم و نجات کشور، حاضر است با هرکسی مذاکره کند. بعد از این سخنان، تندروها و اصولگرایان به شدت به او تاختند.

واسطه‌گری مذاکره

در همین حال نیویورک تایمز از تلاش برخی از کشورهای خاورمیانه از جمله عربستان برای پیشبرد تنش‌زدایی آرام با ایران خبر داده و نوشت که "عربستان با استفاده از واسطه‌های عراقی و پاکستانی"، به "موفقیت دیپلماتیک با ایران" نزدیک شد.

به گفته چند دیپلمات ایرانی و برخی اعضای سپاه پاسداران، قاسم سلیمانی"نقش پشت صحنه" نزدیک شدن به این موفقیت دیپلماتیک را برعهده داشته و سعی می‌کرده تا تهران و ریاض را به هم نزدیک کند.

این موضوع از نظر نیویورک تایمز، باعث شد تا ائتلاف و اتحاد "ضدایرانی" دولت ترامپ که سعی در ساختن آن داشت، بی‌اعتبار شود.

حالا با نبود قاسم سلیمانی، برخی ناظران نسبت به بروز خشونت‌های بیشتر میان تهران و آمریکا هشدار می‌دهند.

حضور ناو هواپیمابر "یو‌اس‌اس باتان" و یگان بیست‌و‌شش نیروی دریایی ایالات متحده، که یک گروه متحد را تشکیل می‌دهند، می‌تواند به این نگرانی دامن بزند.