محبوبه عباسقلى‌زاده / كمپين جنبش زنان براى لغو مجازات سنگسار در ايران
۱۳۸۵ آبان ۱۰, چهارشنبه
عال جنبش زنان و از سازمان‌دهندگان ”كمپين قانونى بى‌سنگسار“ به پرسش‌هايى در مورد اين كمپين پاسخ گفته است.
مصاحبه‌گر: کیواندخت قهاری
خانم عباسقلی‌زاده، ایده «کمپین قانونی بی‌سنگسار» چگونه شکل گرفته است؟
محبوبه عباسقلی‌زاده: در اصل این ایده توسط گروهی از فعالان جنبش زنان در ایران و بخشی از فعالان جنبش فراملیتی زنان و عده‌ای از وکلایی که مدافعان حقوق بشر بوده‌اند شکل گرفت. وقتی كه ما خبر سنگسار دو نفر را در مشهد دریافت کردیم و یکی از خبرنگاران هم حضورا به آنجا رفت و مطمئن شد که چنین چیزی صحت دارد، عده‌ای از وکلایی که مدافع حقوق بشر بودند و شبكه وکلای داوطلب هستند، دنبال پرونده‌هایی در شهرستانهای مختلف گشتند که حکم سنگسار به آن ابلاغ شده باشد. و در این مسیر مواجه شدند با اينكه حداقل ۱۰ زن و دو مرد متهم با حکم سنگسار در حال حاضر در زندان هستند و وکالت اینها را وکیل مستقلی به‌عهده نگرفته و فقط بعضی‌هايشان وکیل‌های تسخیری داشتند. به همین دلیل این وکلا وکالت اینها را به‌عهده گرفتند و خود همین فعالان جنبش زنانى که در ایران بودند و از جنبش فراملیتی بودند نیز، به فکر این افتادند که جمع شوند و کمپینی را سازمان دهند برای آنکه از قوه قضاییه و از مجلس ایران بخواهند که این مجازات را غیرقانونی اعلام بکند و در واقع منع قانونی به آن بدهد.
خانم عباسقلی‌زاده، خانم الهام امین‌زاده، نماینده مجلس، گفته‌اند که این واقعیت ندارد که هنوز هم مجازات سنگسار در ایران اعمال می‌شود. پاسخ شما به این ادعا چيست؟
محبوبه عباسقلی‌زاده: من می‌توانم ایشان را ارجاع بدهم به پرونده ۱۰ نفر زن و ۲ نفر مرد با اسامی مشخص و وکیل‌هایی که این افراد دارند که اسم‌هایشان کاملا در اعلامیه‌ی خود کمپین وجود دارد و در عین حال نامه‌ای که تمام این وکلا برای آقای شاهرودی فرستاده‌اند در مورد اینکه این حکم سنگسار را در مورد موکلین‌شان عوض بکنند و به‌طور کلی هم خواستار تغییر قوانین باشند. این افراد در ایران وجود دارند. اگر خواستید، ما می‌توانیم این اسامی را مشخص اعلام بکنیم و در درخواستنامه ما اسامی هم وکیل‌ها هست و هم این افراد، و این نشان می‌دهد که این مسأله در ایران وجود دارد.
فعالیت‌هایی که تاکنون برای حذف مجازات سنگسار صورت گرفته، به نظر می‌آید که موفق نبوده است. شما دلیل این عدم موفقیت را چه می‌دانید؟
محبوبه عباسقلی‌زاده: مهمترین دلیلش این است که هنوز به‌عنوان یک قانون سنگسار در ایران مشروعیت دارد و تا زمانیکه به‌عنوان یک قانون مشروعیت دارد، هر قاضی‌ای این حق را دارد که براساس تشخیص خودش این حکم را صادر بکند. ولو اینکه در سال ۱۳۸۱ آقای شاهرودی حکمی را داده باشند مبتنی بر اینکه این حکم سنگسار تبدیل بشود به حکم‌های مشابه خودش یا تعزیراتی دیگر. ولی تا زمانى که این قضیه به طور قانونی مطرح است، همچنان سنگسار در ایران ادامه خواهد داشت.
وقتی رییس قوه قضاییه یک حکمی را می‌دهد، آیا قضات شهرها و شهرستانهای مختلف موظف نیستند به آن عمل کنند؟
محبوبه عباسقلی‌زاده: در قانون ایران قضات و کلیه کسانیکه قضاوت می‌کنند در موضوعات جزایی و کیفری مستقل هستند از حتا رییس قوه قضاییه. در نتیجه این احکامی که رییس قوه قضاییه می‌دهد جنبه سلیقه‌ای دارد و بعضی موقع‌ها فقط تاثیر ارشادی می‌تواند روی قاضی داشته باشد، ولی تاثیر قانونی ندارد. یعنی قاضی را ملزم نمی‌کند به این موضوع. نخیر!
دلایل مخالفان حکم سنگسار برای اینکه این نوع مجازات حذف بشود از قوانین ایران چيست؟
محبوبه عباسقلی‌زاده: اولین موضوع سر این است که مجازات عشق‌ورزی، حتا اگر كه نامشروع باشد، آنقدر نیست. در برابر اینکه ما درمقابل مرگ و قتل دیه داریم و خانواده قاتل می‌تواند با دیه حتا زندانی خودش را از زندان بیرون بیاورد، در شرایطی که قتل در ایران از طریق پول حل می‌شود، در شرایطی که رشوه در ادارات دولتی و در فضای اقتصادی ما به‌صورت یک مجازات معمولی و به‌عنوان یک جرم عادی تلقى مي‌شود، در این شرایط برای عشق نامشروع حکم سنگسار را گذاشتن کاملا غیرانسانی و وحشیانه است. در مورد هر جرم دیگری هم انسان امروز نمی‌تواند سنگسار را بپذیرد.
با شناختی که از جامعه و از فرهنگ ایران دارید و در این برهه از زمان، فکر می‌کنید مردم تا چه حد پشتیبان این خواست شما هستند؟
محبوبه عباسقلی‌زاده: من فکر می‌کنم این موضوعی است که کلیه مردم، حتا کسانیکه قانونگذار هستند و اسلام‌گرا هستند و حکومتگر هستند هم طرفدار این باشند که بهرحال به نحوى جامعه ایران از قضیه سنگسار خلاص بشود. به این دلیل که هم آیت‌الله شاهرودی حکم اینکه تبدیل بشود این مجازات را صادر کرده‌اند ۴ سال پیش، هم برای اینکه هیچ قانونگذاری الان نمی‌پذیرد که در ایران دارد سنگسار می‌شود. وقتی ما چیزی را قبول نداریم و از آن شرم داریم، در نتیجه تکذیب‌اش می‌کنیم یا ردش می‌کنیم، وگرنه الان سالهاست که ما در مورد خیلی از چیزهای دیگر، مثلا نظیر حجاب یا بعضی از قوانین دیگر اسلامی هم در ایران ممکن است اعتراضاتی وجود داشته باشد، ولی همچنان سیاستگذاران و حکومتگران از آن به‌عنوان یک حکم اسلامی دفاع می‌کنند. تنها چیزی که از آن دفاع نمی‌کنند سنگسار است. بنابراین من فکر می‌کنم این قضیه هم خواست مردم است، هم خواست قانونگذاران. فقط اجازه می‌خواهم که بگویم كه در یک شرط ممکن است مردم به این قضیه واکنش نشان بدهند و آنهم این است که فکر کنند، خب کسی که سنگسار می‌شود احتمالا به شوهرش خیانت کرده یا مثلا با همدستی معشوق‌اش شوهرش را به قتل رسانده است. مورد اينكه کسی به قتل رسیده باشد و طبق قوانین با او برخورد بشود، آن را یک موضوع دیگری می‌دانیم. کمااینکه اعدام خودش هم غیرانسانی‌ست. ولی حکم سنگسار بعنوان غیرانسانی‌ترین حرکت است که ما براساس اختیار خودمان سنگ را بگیریم و بکوبیم بر سر یکنفر دیگر که بی‌دفاع در مقابلمان در خاک رفته و فقط یک بخشی از سرش، آنهم از کفن، بیرون است. من فکر نمی‌کنم که هیچ انسانی اصلا دلش بیاید که چنین کاری بکند و با آن موافق باشد.
خانم عباسقلی‌زاده، فکر می‌کنید چه ويژگی کمپین شما ممکن است بتواند به شرکت‌کنندگان در آن این امید را بدهد که به موفقیت دست پیدا کنند؟
محبوبه عباسقلی‌زاده: من فکر می‌کنم كه با توجه به اینکه این نخستین‌بار است طرفداران حقوق بشر زنان در خود ایران و طرفداران جنبش زنان درخود ایران به‌دنبال این قضیه هستند و این مطالبه را در گفتمان و فضای حقوق بشری دارند مطرح می‌کنند و نه در فضای براندازی و فضایی که مصطلح در واقع گروههای سیاسی خارج از کشور است، من امید این را دارم که از این طریق موفق بشویم.
و انتظار مقاومت از جانب چه افرادی را دارید؟
محبوبه عباسقلی‌زاده: ما فقط امیدواریم که از طریق این کمپین این گفتگو در مجلس، در ميان قانونگذاران و در ميان مردم اتفاق بیفتد که سنگسار را به‌عنوان حکمی غیرقانونی بخواهند در دستور کار ببرند و روی آن کار بکنند. ما به این امیدواریم. ولی در عین‌حال امیدواریم به اینکه مردم بپرسند اساسا چه می‌شود یا خود حکومتگران بپرسند چه می‌شود که یک زنی بهرحال دچار عشق نامشروع می‌شود. آیا بخاطر قوانین یکطرفه طلاق نیست؟ آیا بخاطر تعدد زوجات نیست؟ آیا بخاطر دهها قانون دیگر ضدزنی که الان در جامعه ایران هست، نیست؟ آیا این یک بیماری نیست که بخاطر قوانین نامتوازن و تبعیض‌آمیز ديگر در ایران دارد بوجود می‌آید؟ من فکر می‌کنم این گفتگو اگر راه بیفتد، بیشترین چیزی‌ست که ما طالب‌اش هستیم.
خانم محبوبه عباسقلی‌زاده، بسیار سپاسگزارم که در مصاحبه با ما شرکت کردید.