محمدرضا معينى / جدول رده‌بندى جهانى آزادى مطبوعات سال ۲۰۰۶ و جايگاه ايران در آن
۱۳۸۵ آبان ۳, چهارشنبه
� و به بالاى جدول صعود كرده‌اند.
مخوفترين كشورها براى آزادى رسانه‌ها كره شمالى، اريتره، تركمنستان، كوبا، برمه و چين هستند. كره شمالى در آخرين رده، رده صد و شصت و هشتم است. و ايران چندان فاصله‌اى با آن ندارد، در رده صد و شصت و دوم است. براى آنكه بدانيم چه معيارهايى وجود دارد برای آنكه جايگاه كشورهاى جهان را در جدول رده بندى آزادى مطبوعات تعيين كنند و جاى ايران امسال در اين جدول در كجاست، از آقاى محمدرضا معينى، مسؤول بخش ايران سازمان گزارشگران بدون مرز دعوت به مصاحبه كرديم.
مصاحبه‌گر: کیواندخت قهاری
آقای معینی چه معیاری شما دارید و چگونه کشورها را در جدول آزادی مطبوعات رده‌بندی می‌کنید؟
محمدرضا معینی: برای رده‌بندی ما در حدود ۱۰۰ امتیاز را در نظر گرفتیم که به کشورهای مختلف بنابه نوع نگاهشان به آزادی مطبوعات، سرکوب، کشتار روزنامه نگاران، دستگیری، توقیف، در عرصه مطبوعات، و در عرصه اینترنت مسدودسازی، دستگیری وبلاگ‌نویسان و آزار و اذیت کاربران و چگونگی گردش اطلاعات در این کشورها مدنظر است. در حدود ۵۰ سوال است. این ۵۰ سوال را ما برای همکارانمان در همه کشورها ارسال می‌کنیم و البته با توجه به سطح کشورهای مختلف از نقاط مختلف آن کشورها این گزارشها تهیه می‌شود. من بطور مشخص در رابطه با ایران بخواهم بگویم، از بخش‌های مختلف ایران همکاران ما، روزنامه‌نگاران، بخشی از حقوقدانان و فعالان حقوق بشر در این رابطه به ما یاری کرده‌اند. بر مبنای امتیازاتی که کشورها بدست می‌آورند، یا بهتر است بگویم از دست می‌دهند، این رده‌بندی تهيه می‌شود.
می‌توانم خواهش کنم حالا بطور مشخص در مورد وضعیت آزادی مطبوعات در ایران در سال گذشته برای ما صحبت کنید؟
محمدرضا معینی: در سه کشوری که ما بطور جدی به آنها نگاه کردیم، سوریه، عربستان سعودی و ایران هیچ تغییری نسبت به سال گذشته دیده نشده است. یک تغییر معین است که ایران در سال گذشته در رده ۱۶۴ بوده که به ۱۶۲ ارتقاء پیدا کرده است. اما این تغییر با اضافه شدن یک کشور دیگر، یعنی یک وضعیت دیگری تغییر آنچنانی نیست. در کلیت خودش وضعیت نه تنها در ایران بهتر نشده است، كه بدتر شده است. یعنی من وقتی می‌گویم بهتر نشده است نسبت به کشورهایی‌ست که هم‌رده‌ی ایران بودند در چندسال گذشته. در طی پنج سالی که گزارشگران بدون مرز این رده‌بندی را آماده می‌کند، ایران به هیچ عنوان تغییری نکرده است. در صورتیکه افغانستان جلوتر از ایران رفته، غنا و خیلی از کشورهای دیگر که امروز تقریبا در رده‌بندی ما به مراحل بسيار بالاتری حتا در سطح کشورهای اروپایی صعود کرده‌اند. اوضاع در ایران در سال گذشته بازهم همراه بود با دستگیری، توقیف نشریات، تهدید و آزار و اذیت روزنامه‌نگاران. من در این مورد باید توضیح بدهم که یک واقعیت است ایران نسبت به سال گذشته تعداد کمتری روزنامه‌نگار در زندان دارد. اما اين تعداد کمتر دقیقا به نوعی یک شیوه و یک روش حکومت ایران است که در کنار اینکه زندانیان را بیرون از زندان نگه می‌دارد، اما در زندان بسیار بزرگتری. اغلب این روزنامه‌نگاران با سپردن وثیقه‌های بسیار سنگین آزاد شده‌اند، اغلب این روزنامه‌نگاران همچنان تحت فشارهای حکومتی، دولتی و مشخصا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار دارند و وزارت اطلاعات و وزارت کشور که در اصل همان نیروهای انتظامی باشند. بنابراین بیرون بودن روزنامه‌نگاران از زندان دلیلی بر بهبود وضعیت مطبوعات در ایران نیست.
در گزارش سالانه گزارشگران بدون مرز چند کشور هستند از آنها بعنوان ”تازه‌آمده‌گان به جمع کشورهای رعایت کننده آزادی بیان“ یاد شده است. چه تحولی در این کشورها می‌توانیم بگوییم مشترک است که در این زمینه هم پیشرفت داشته‌اند؟
محمدرضا معینی: زمینه اصلی، رعایت آزادی مطبوعات و گردش آزاد اطلاعات است. در این کشورهایی که لیست‌شان در اینجا آمده، بعنوان مثال من نپال را می‌توانم مثال بزنم، که در پی تحولاتی که در نپال بوجود آمده ما هیچ موردی در رابطه با دستگیری یا اعمال فشار به روزنامه‌نگاران نداریم. در این کشورها یک شاخص معینی که هست، همزمان با تحولات دمکراتیکى که در کشور پیش می‌رود، همزمان آزادی مطبوعات خودش تضمین همین تحولات دمکراتیک می‌شود. به همین خاطر هم در گزارش ما بر دو نکته اساسی تاکید شده است. یکی اینکه گسترش دمکراسی و پیشرفت دمکراسی در يك كشور مشخصا از کانال آزادی مطبوعات می‌گذرد و دوم عواملی مثل فقر و فقیر بودن یک کشور دلیل و توجیهی برای سرکوب مطبوعات نیست. ما در این رده‌بندی نشان دادیم که در کشورهای فقیر هم مثل غنا که با فقر و با مشکلات عدیده‌ای روبرو هستند، اما آزادی مطبوعات می‌تواند محترم شمرده بشود و تضمینی برای پیشبرد توسعه جامعه باشد.
آقای معینی، بسيار ممنونم.