مذاکرات صلح سوریه: تفرقه بینداز و حکومت کن
۱۳۹۷ فروردین ۱۴, سه‌شنبه
حسن روحانی، ولادیمیر پوتین و رجب طیب اردوغان، روسای جمهور ایران، روسیه و ترکیه چهارشنبه (۱۵ فروردین/ ۴ آوریل) در آنکارا دیدار می‌کنند تا در نشستی سه جانبه اوضاع سوریه را بررسی کنند. دستور کار این نشست "یافتن راه‌حلی سیاسی برای بحران سوریه" عنوان شده است. این نشست دو ماه پس از نشست سوچی برگزار می‌شود؛ نشستی که قرار بود "کنگره گفت‌وگوی ملی سوریه" باشد اما به دلیل عدم حضور گروههای مخالف بشار اسد در این کنگره بی‌نتیجه ماند.
از نشست سوچی تا نشست آنکارا هر چند دو ماه بیشتر نگذشته است، اما معادلات سیاسی قدرت در منطقه تغییرات معناداری داشته است: تغییر به نفع رئیس‌جمهور سوریه بشار اسد. با حمله ترکیه به شمال سوریه و سرکوب شبه‌نظامیان کرد، عدم تمایل آمریکا به پرداخت هزینه بیشتر در سوریه و ناتوانی جامعه بین‌الملل برای توقف خشونت‌ها در غوطه شرقی جایگاه بشار اسد را به عنوان رئیس‌جمهور روسیه تحکیم کرده است.
میشاییل بک‌فیش، تحلیلگر مسائل خارجی کنسرن رسانه‌ای "فونکه مدین گروپه" در آلمان معتقد است که در بحران سوریه، اروپا قافیه را باخته و پوتین در غیاب آمریکا سوریه را تحت کنترل گرفته است. بک‌فیش در مقاله‌ای برای روزنامه "مورگن پست" چاپ برلین می‌نویسد: «اسد بدون اجازه پوتین تصمیم‌نمی‌گیرد.» به عقیده او پوتین با سیاست "تفرقه افکن و حکمرانی کن" بر بحران سوریه سوار شده است.
قربانی کردن عفرین برای ماندن در قدرت
نشست روسای جمهوری ایران، روسیه و ترکیه در آنکار برای یافتن راه‌حل سیاسی آن‌هم در حالیکه ارتش ترکیه شمال سوریه را تصرف کرده و تمامیت ارضی این کشور را نقض کرده است اندکی مضحک به نظر می‌رسد. اما از قرار این سه کشور مدت‌ها پیش در مورد عفرین توافق کرده بودند.
وب‌سایت تابناک تیر ماه سال ۱۳۹۶ در گزارشی در مورد عفرین به نقل از یک دیپلمات ترک که نخواسته بود نامش فاش شود، نوشته بود که ایران و روسیه به عنوان متحدان کلیدی بشار اسد اعلام آمادگی کردند که چنانچه ترکیه گروههای معارض در سوریه را راضی کند تا از بخش‌هایی از جنوب سوریه عقب‌نشینی کنند، این دو کشور چراغ سبز لازم را به آنکارا برای انجام عملیات نظامی در عفرینعملیات نظامی در عفرین خواهند داد.
دلیل این "چراغ سبز" هم خاتمه حضور شورشیان مسلح (اعم از میانه‌رو یا تندرو) در جنوب سوریه برای تضمین امنیت پایتخت این کشور و قطع ارتباط شورشیان با اردن قطع ذکر شده بود.
میشاییل بک‌فیش، تحلیلگر مسائل خارجی کنسرن رسانه‌ای "فونکه مدین گروپه" معتقد است که در صورت مخالف پوتین ترکیه هرگز نمی‌توانست عملیاتی بزرگ وارد خاک سوریه شود و اسد هم نمی‌توانست بدون مشورت با پوتین به جای دفاع از مرزهای کشورش از فرصت سوءاستفاده کند و غوطه‌شرقی را به جهنم روی زمین تبدیل کند.
یکی به نعل و یکی به میخ: راضی کردن همه طرف‌ها
در حالیکه اروپا از روز نخست تحلیل درستی از وضعیت سوریه نداشت و در چند سال گذشته بارها موضع خود را تغییر داد: از خواست برکناری اسد تا پذیرفتن راه‌حل سیاسی دولت گذار و حال در غیاب آمریکا بی‌رغبت به مداخله، پوتین خواستار حفظ ساختار حکومت سوریه و ماندن اسد در قدرت بود.
رئیس‌جمهور روسیه موفق شد اتحاد مضحکی از دوستان و دشمنان دیرینه اسد، یعنی ایران و ترکیه تشکیل دهد و حتی منافع کشورهای منطقه را هم مد نظر قرار دهد. ایران با نفوذ خود در سوریه در پی هلال شیعی از تهران تا بغداد و دمشق و بیروت است.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
تشکیل چنین محوری بدون همکاری پوتین برای ایران ممکن نبود و نیست. همزمان پوتین که با اسرائیل هم رابطه نزدیکی دارد، مخالفتی با بمباران مواضع شبه‌نظامیان شیعه حزب‌الله در خاک سوریه توسط جنگنده‌های اسرائیل ندارد.
همکاری پشت‌پرده آمریکا و ترکیه؟
رسانه‌های ایران در آستانه دیدار روسای جمهوری ایران، روسیه و ترکیه نوشته‌اند که در این دیدار "آخرین پیشرفت‌ها" بررسی خواهد شد. رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه که روز چهارشنبه میزبان نشست آنکاراست خواستار تسلط بر مناطق کردنشین سوریه در مرزهای شمال شرقی این کشور است. اردوغان تهدید کرده که ارتش ترکیه تا کوبانی هم پیشروی خواهد کرد.
به نظر می‌رسد عدم تمایل آمریکا برای پرداخت هزینه بیشتر در سوریه و سخنان اخیر دونالد ترامپ درمورد خروج نیروهای آمریکایی از سوریه رئیس‌جمهور ترکیه را دلگرم کرده است. ارتش آمریکا حدود ۲ هزار نیرو در سوریه دارد که بیشتر در مناطق شمال شرقی سوریه و در منطقه زیر کنترل کردهای سوریه در منبج مستقر هستند.
در ماه ژانویه رکس تیلرسون، وزیر خارجه برکنار شده آمریکا حضور نظامی و سیاسی آمریکا در سوریه را برای منافع ملی کشورش بسیار با اهمیت خواند. او معتقد بود که آمریکا در مورد سوریه نباید اشتباه سال ۲۰۱۱ و خروج "زودهنگام" ارتش آمریکا از عراق را در مورد سوریه تکرار کند. تیلرسون نگران گسترش نفوذ ایران در سوریه بود.اما از قرار رئیس‌جمهور آمریکا علاقه‌‌ای به بحران سوریه و پرداخت هزینه‌های آن ندارد.
وزیر خارجه ترکیه می‌گوید آمریکا با ترکیه در مورد منبج به "تفاهم" رسیده است. حال برخی این گمانه‌زنی را مطرح می‌کنند که آمریکا احتمالأ در ازای این توافق، خواستار واگذاری نقش خود به ترکیه یعنی مهار نفوذ ایران در سوریه است؛ توافقی که بدون دخالت پوتین دور از انتظار به نظر می‌رسد.