"مردان تعددی" به کمک زنان مجرد می‌آیند؛ چندهمسری یا فحشا؟
۱۳۹۸ آبان ۱۳, دوشنبه
«اسم: سید محمد، قد: ۱۷۰، وزن: ۷۶، متولد: ۶۷، شغل: روحانی و مدرس زبان عربی، سابقه ازدواج: همسر اول دارم، فرزند: دو فرزند شش و چهار ساله، ساکن: قم، درآمد: حدود سه میلیون در ماه، وضعیت دینی: مذهبی و غیرتی، خواهان تعدد زوجات در آینده: احتمالا هستم، خانه: یک خانه دارم و توانایی بعدی را خدا عنایت می‌کند، بیماری: الحمدلله سالمم»، سید محمد ۳۱ ساله تنها نمونه‌ای از کسانی است که در یک کانال تلگرامی که به منظور "تبیین چندهمسری اسلامی" به راه افتاده، به کاربران معرفی می‌شود و خواهان "چندهمسری" است.
به تازگی صحبت‌های غلامرضا قاسمیان، عضو بنیاد ملی خانواده درباره "چندهمسری" در یک برنامه تلویزیونی سیمای جمهوری اسلامی ایران، سر و صدای زیادی به راه انداخت. او در دفاع از "چند همسری"، ازدواج مجدد را "نه خیانت که مسئولیت‌پذیری" نامیده بود. سخنان او واکنش‌های زیادی را در میان کارشناسان، مسئولان و کاربران در پی داشت. واکنش‌هایی که انتظار می‌رفت با گذشت چند روز مانند دیگر بمب‌های خبری فروکش کند، با انتشار پوستری که از برگزاری "کارگاه آموزشی مهارت‌های ارتباطی در خانواده‌های چند همسری" خبر می‌داد، دوباره شعله‌ور شد.
در این پوستر تبلیغاتی که در آن برای کارگاهی تبلیغ می‌شود که قرار است موضوع‌هایی چون "ضرورت احیای فرهنگ چندهمسری، الزامات تشکیل خانواده چندهمسری و مهارت‌های ارتباطی خانواده چند همسری" را در ۷ تا ۱۱ ساعت آموزش دهد، مردی خندان در میانه چهارزن محجبه و چادری خوشحال، به تصویر کشیده شده‌است.
کارگاه با مسئولیت مؤسسه‌ای به نام "حیات حسنی" برگزار می‌شود که مقر آن در قم است. مسوولان این مؤسسه، آنرا مؤسسه‌ای "آموزشی، تبلیغی و طلبگی در حوزه آموزش تعدد زوجات و فرهنگ‌سازی در این زمینه می‌داند که کارگاهی هم برای زنان و مردان در اعضای خانواده‌های تعددی برگزار می‌کنند."
"فحشای چند همسری"
تصویر این پوستر در شبکه‌های مجازی دست به دست می‌شود. انتشار این پوستر باردیگر به بحث شدیدی در مورد "چندهمسری" یا "تعدد زوجات" یا "خانواده‌های تعددی" یا "چند زنی" دامن زده است.
یکی از کاربران توییتر که ترویج چند همسری را "فحشای چندهمسری" نامیده است، از تجربه‌های خود می‌نویسد و "این تبلیغات را بیش از آنکه دستاورد عملی داشته باشد، عملیات روانی و حمله به بنیان‌های اخلاقی جامعه" می‌داند.
ترویج چند همسری برابر است با "ناامنی برای زنان در خانواده"
طیبه سیاوشی، عضو فراکسیون زنان مجلس در مصاحبه با روزنامه ایران می‌گوید:« بعضی‌ها دنبال دردسر‌های جدید هستند، چند همسری درعرف و فرهنگ ایرانی جایی ندارد و نمی‌دانم این کار و حرکت، توطئه چه کسانی است؟» سیاوشی می‌گوید:«طرح این بحث در جامعه موجب نگرانی مادران است و همچنین خانواده را با بحران‌هایی مواجه می کند که هزینه اجتماعی زیادی را به جامعه تحمیل می کند.»
به نوشته روزنامه ایران، فریده اولاد قباد، رئیس فراکسیون زنان مجلس نیز درخصوص آگهی برگزاری این کارگاه گفته است که موضوع در حال پیگیری است.
حجت نظری عضو شورای شهر تهران هم در واکنشی به انتشار این پوستر، ترویج "چندهمسری" را برداشتی نادرست از قوانین اسلامی و در تضاد با فرهنگ ایرانی می‌داند که پرداختن به آن نتیج‌های جز احساس ناامنی برای زنان در خانواده و ترس از ازدواج و تشکیل خانواده ندارد.
راهی برای جلوگیری از "تراکم انرژی"
با استناد به آمار رسمی در ایران، سن ازدواج در این کشور بالارفته است. رئیس مرکز تحقیقات زن و خانواده در ایران، از "به صدا درآمدن زنگ خطر جنسی" سخن می‌گوید. از سوی دیگر آمارهای منتشرشده در مورد طلاق و ازدواج در ایران نشان می‌دهند که در سال گذشته در کنار هر هزار ازدواج، ۳۱۸ مورد طلاق رخ داده است. برخی مسوولان از "زمان شورمندی جنسی زنان بین ۱۸ تا ۴۹ سالگی" می‌گویند و معتقدند "اگر زن در این بازه سنی درگیر فرزندآوری باشد انرژی خود را برای تربیت فرزند به کار می‌گیرد و در بدن او "تراکم انرژی" پیدا نمیشود. گروهی از مسوولان راه مقابله با تغییرات جمعیتی و کاهش میل به ازدواج را بیشتر در حوزه اقتصادی و فراهم آوردن شرایط و تسهیل ازدواج برای جوانان می‌بینند و گروهی به دنبال کم کردن "تراکم انرژی"، راه را در ترویج "چند همسری" می‌جویند.
این درحالی است که بسیاری کارشناسان، "چندهمسری" و ترویج این موضوع در جامعه را پاک کردن صورت مسئله و ضربه‌ای بر بنیان خانواده در ایران و به خطر انداختن امنیت روانی زنان می‌دانند. خطری که نتیجه‌اش نه افزایش میل به ازدواج، که ترس از بی‌ثباتی خانواده و ناامنی به عنوان زن در چارچوب زناشویی است. معصومه ابتکار، معاونت زنان و نهاد خانواده ریاست جمهوری هم درمان را در رفع معضلات و مشکلات سر راه جوانان می‌داند و نه تبلیغ چندهمسری.
نگاهی به آمار مربوط به قتل‌های خانوادگی که در آنها زن کشی و شوهرکشی هم سهم قابل توجهی دارد و جامعه شناسان از دومی به عنوان پدیده‌ای مدرن در یکی دو دهه اخیر یاد می‌کنند، دقت و حساسیت نسبت به تبلیغ و ترویج "چندهمسری" را دوچندان می‌کند.
"نفرمایید اجرای شرع که خنده می‌آید مرا!"
مروجان "چند همسری" در وهله اول روی موضوع عدم توان مالی دختران و زنان مطلقه برای ازدواج دست می‌گذارند. یکی از مسوولان برگزاری کارگاه آموزشی چندهمسری، در مصاحبه با سایت‌های داخلی به " ۴ تا ۵ میلیون زن اعم از باکره و مطلقه بین سال‌های ۳۰ تا ۴۹ سال که همسر ندارند" اشاره می‌کند و می‌گوید:« برخی دختران که تا سنین بالا به لحاظ اقتصادی نمی‌توانند ازدواج کنند یا زنان مطلقه‌ای که از پس هزینه‌های زندگی برنمی‌آیند، از طریق چنین امکانی می‌توانند ازدواج کنند. به عبارتی باید حق حیات و حق برخورداری از ازدواج و نعمت مادری برای این دسته از افراد نیز فراهم شود.»
با گشت و گذاری در کانال‌های تلگرامی که با هدف ترویج و تسهیل چند همسری به راه افتاده، به پرسش جالبی برمی‌خوریم که از سوی یکی از مخاطبان این کانال‌ها عنوان شده است:« نمیشود آقایان که تمکن مالی دارند به شیوه‌های مختلف کار فرهنگی اقتصادی برای زنان بی‌سرپرست و بدسرپرست کنند؟» گرداننده این کانال در پاسخ به این کاربر می‌گوید، "مگر زنان فقط نیاز مالی دارند؟"
چندی پیش محمدرضا زیبایی‌نژاد، رئیس مرکز تحقیقات زن و خانواده هم گفته بود، «خودسرپرستی زنان که مسوولین هم مثل شما دنبالش هستند، مطلبی است که بزرگان ما ترویج نکردند. بلکه برعکس، سرپرستی مردان از زنان بی‌سرپرست به روش ازدواج مطرح بوده است.»
"مردان تعددی" و "سوپرمیلیاردرهایی که دوست دارند که زندگی دوم تشکیل بدهند"
دغدغه دست‌اندرکاران برگزاری کارگاه آموزشی مهارت‌های "چندهمسری" هم تنها تأمین مالی زنانی که امکان ازدواج ندارند، یا توان اقتصادی برای گذراندن زندگی‌شان را ندارند، نیست. یکی از مسوولان کارگاه در مصاحبه با ایرنا می‌گوید :«شما به عنوان دولت اگر زنی ازدواج نکرده، می‌توانید نیاز اقتصادی آن را حل کنید باقی نیازها چه می‌شود؟» این مسوول، "چندهمسری" را نه خلاف شرع می‌داند و نه خلاف عرف و معتقد است: « خدای متعال مرد را به طور تکوینی تعددی خلق کرده و متناسب با آن، قانون تشریح کرده، کسی می‌تواند منکر این واقعیت شود؟»
دویچه وله را در اینستاگرام دنبال کنید
او در پاسخ به اولویت و ضرورت طرح این مسئله در جامعه امروز ایران، به "سوپرمیلیاردرهایی" اشاره می‌کند که "بندگان خدا، دوست دارند که زندگی دوم تشکیل بدهند، سفره‌ی دیگری را پهن بکنند اما، جریان فرهنگی غرب زده، فمنیست‌های غرب‌گرا و البته فمنیست‌های مذهبی و حتی مسجدی، به همراه قانون ظالمانه‌ای که ایجاد شده، مانع از این واقعیت مهم (چندهمسری) در جامعه ما شده‌اند."
قانون ظالمانه‌ای که این طرفدار "چندهمسری" به آن اشاره می‌کند، راه را بر ازدواج مجدد مرد نبسته بلکه تنها شروطی برای آن برشمرده که از آن جمله می‌توان به این موارد اشاره کرد: "رضایت همسر اول، عدم قدرت همسر اول به ایفای نقش زناشویی، عدم تمکین از شوهر عقیم بودن زن". فعالان حقوق زنان بسیاری از قوانین موجود در ایران را "ضدزن" می‌دانند و برای تغییر این "قوانین تبعیض‌آمیز" تلاش می‌کنند.
به گفته برگزارکنندگان کارگاه آموزشی در رابطه با چند همسری، در حال حاضر ۱۰۰ هزار "خانواده تعددی" در ایران وجود دارد که مؤسسه حیات حسنی، به نیاز آنها "به وجود مرکزی برای ارائه خدمات علمی و مشاوره‌ای" پاسخ داده است.
کاربران از آسیب‌های روانی می‌گویند و "نزاع دو جریان" و "کلیشه برعکس"
طیف واکنش‌ها به موضوع چند همسری که به گفته و انتشار این پوستر، بسیار گسترده است؛ از کاربرانی که از "سوپرمیلیاردهایی" می‌نویسد که در "پایتخت مذهبی ایران به دنبال تشکیل حرمسرا" هستند و می‌پرسند، چه کسی به چنین نهادهایی "دارای تفکر اموی – وهابی" مجوز فعالیت داده است تا آنان که انتشار این پوستر را با "چفیه و چادر و چند زن، تخریب مفاهیم ارزشی انقلابی" می‌دانند تا کاربرانی که رواج این بحث را در آستانه انتخابات،" باعث دوقطبی شدن جامعه و با هدف خاص" می‌دانند.
به کانال دویچه وله در تلگرام بپیوندید
برخی کاربران هم از آسیب‌های زندگی در چنین خانواده‌هایی برای مرد، برای زن و برای فرزندان می‌نویسند؛ "فرزندانی عاصی و خشمگین که به درک روشن ارزش‌های اخلاقی نمی‌رسند". در بیشتر این خانواده‌ها که به گفته کاربری که بر پایه تجربه‌های خود آنها را "غالبا بسیار فقیر" دیده است، "انواع آزارهای جنسی نسبت به زنان پایین‌تر در سلسه مراتب قدرت" جاری است.
یک پزشک سلامت روان در مصاحبه‌ای پیرامون "نتیجه چندهمسری" در کنار آسیب‌هایی که به فرزندان در این خانواده‌ها وارد می‌شود و شیوع بیشتر بیماری‌های عفونتی و مقاربتی در این خانواده‌ها، به آمار بالای خودکشی بین زنانی که در چند همسری هستند هم اشاره می‌کند.
کاربری در توییتر جامعه ایران را در "یک نزاع پنهان دو جریان" توصیف می‌کند؛ نزاعی که یک سویش تلاش برای دفاع از حقوق زنان است و طرف دیگرش ترویج فرهنگ "چند همسری".
در این میان اما برخی کاربران هم کلیشه را برعکس می‌کنند و می‌پرسند: «چند شوهری چه مشکلی دارد؟ بالاخره یک مرد نمی‌تواند تمام نیازهای زنش را برطرف کند، دو تا سه مرد می‌توانند از هر نظر بهترین زندگی را برای یک خانم بسازند.»
"مثل خواهر" می‌آید
بحث چند همسری مانند هر خبر دیگری که در عصر شبکه‌های اجتماعی یکی دو روزی همه را به خود سرگرم می‌کند و بعد به فراموشی سپرده می‌شود، فروکش خواهد کرد. تلاش برای ترویج آن اما نه. برگزارکنندگان کارگاه آموزشی که یک کارگاه را در اصفهان پشت سر گذاشته‌اند، می‌گویند، وعده‌شان ۱۷ آبان در تهران. به این کارگا‌ه‌ها بیفزایید تیزر تبلیغاتی‌ای را که با نام "مثل خواهر" در برخی کانال‌های تلگرامی تبلیغ می‌شود: "مستندی در خصوص خانواده‌ای توحیدی که به همت یک شوهر و چهار همسرش شکل گرفته است."