مرگ قذافی و آغاز دورانی نوین در لیبی

معمر قذافی، رهبر پیشین لیبی، در زادگاه خود سرت کشته شد. مخالفان او در سرت و طرابلس از خوشحالی به خیابان‌ها ریخته‌اند. حال راه برای ساخت کشوری دمکراتیک برای شورای انتقالی لیبی باز شده است. ناتو نیز می‌خواهد به عملیات نظامی خود در این کشور پایان دهد.

پنجشنبه،۲۰ اکتبر ۲۰۱۱ روزی تاریخی برای مردم لیبی است. دیکتاتور پیشین این کشور دو ماه پس از سرنگونی از قدرت در همان شهری کشته شد که ۶۹ سال پیش در آن به دنیا آمده بود.

محمود جبریل، نخست‌وزیر دولت انتقالی لیبی در طرابلس این رویداد را تأئید کرد. حال مخالفان او در سراسر کشور نقطه‌ی پایان حکومت حدود ۴۲ ساله‌ی قذافی را جشن می‌گیرند.

شورای رهبری پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) قصد دارد روز جمعه (۲۱ اکتبر/ ۳۰ مهر) جلسه‌ای فوق‌العاده تشکیل دهد. در این جلسه‌انتظار می‌رود پایان عملیات نظامی ناتو در لیبی به طور رسمی اعلام شود.

قذافی در اثر جراحت‌های ناشی از تیراندازی به او جان سپرده است. پزشکان بیمارستان مصراته که جسد رهبر پیشین لیبی از سرت به آنجا منتقل شده بود، این موضوع را تأئید کردند.

پزشکان به خبرگزاری الجزیره گفته‌اند که قذافی از ناحیه‌ی سر و شکم مورد اصابت گلوله قرار گرفته بود. پیش از آن هم خبرگزاری‌های مختلف تصاویری از جسد خونین قذافی در سرت را نمایش داده بودند.

در زمینه‌ی چگونگی کشته‌شدن قذافی، از آغاز انتشار خبر دستگیری یا مرگ او اخبار ضدونقیضی منتشر شدند. گزارش‌هایی از کشته‌شدن او در درگیری مسلحانه خبر دادند؛ درگیری‌ای که در حین فرار او از شهر سرت در یک پست ایست و بازرسی رخ داد.

خبرهایی هم در مورد کشته‌شدن او در هنگام خروج از یک خانه، در میان یک کاروان خوروهای هوادارانش، در سوراخی در داخل زمین یا در یک لوله‌ی بتنی منتشر شدند. تصاویر تلویزیونی منتشرشده نشان می‌دادند که قذافی پس از دستگیری زنده بوده است.

قذافی از ۲۷ اوت ناپدید شد. حال قرار است جسد او در مکان نامعلومی به خاک سپرده شود تا مزارش به زیارتگاه هوادارانش بدل نگردد.

تأیید کشته شدن سیف‌الاسلام قذافی

شورای انتقالی لیبی مرگ یک پسر دیگر قذافی را نیز تأئید کرد. سیف‌الاسلام که چهره‌ی شناخته‌شده‌تری در میان پسران قذافی بود، نیز از قرار روز پنجشنبه (۲۰ اکتبر/ ۲۹ مهر) به‌دست مخالفان در سرت کشته شده است. پیش‌تر خبر مرگ معتصم، پسر دیگر قذافی منتشر شده بود. این خبر را شورای ملی انتقالی لیبی تأیید کرده است.

از سیف‌الاسلام کم‌و‌بیش به‌عنوان جانشین سرهنگ قذافی یاد می‌شد. معتصم نیز در حکومت پدر، مشاور امنیتی بود. جسد قذافی و پسرانش از بیمارستانی در مصراته به مکانی نامشخص منتقل شده و بنا بر گزارش‌ها شامگاه پنجشنبه به خاک سپرده خواهند شد.

تأئیدیه‌ی شورای انتقالی لیبی در حالی منتشر می‌شود که برخی خبرگزاری‌ها از دستگیری سیف‌الاسلام قذافی خبر می‌دهند.

سرت، زادگاه قذافی، به‌عنوان آخرین پناهگاه وفاداران به او در درگیری‌های پنجشنبه تقریبا به‌طور کامل سقوط کرد. نیروهای شورای انتقالی لیبی پرچم این شورا را به علامت پیروزی در میدان مرکزی این شهر به احتزاز درآوردند.

نقطه عطفی در "بهار عرب" و واکنش‌های بین‌المللی

مرگ معمر قذافی را می‌توان نقطه عطفی در "بهار عرب" دانست؛ "بهاری" که از ۹ ماه پیش با سقوط دیکتاتور تونس آغاز شد و مردم منطقه را به یک ناآرامی تحول‌طلبانه کشاند.

خبر مرگ دیکتاتور لیبی حسی از سبکباری را در میان کشورهای غربی برانگیخت. اتحادیه اروپا با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد، «امروز لیبی برگی نوین از تاریخ خود را می‌گشاید و گام در راه نوین یک آینده‌ی دمکراتیک می‌گذارد.»

باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا پس از مرگ دیکتاتور لیبی، مردم این کشور را به ساختن کشوری «دمکراتیک و روادار» فراخواند. وی روز پنجشنبه در واشنگتن گفت که مرگ قذافی «پایان فصلی سیاه و طولانی بوده است».

رئیس جمهور آمریکا افزود که در این مرحله دولت انتقالی باید دست به کار سازماندهی انتخابات «آزاد و منصفانه» باشد.

باراک اوباما رهبری جدید لیبی را فراخواند با همکاری جامعه‌ی بین‌الملل کلیه‌ی سلاح‌ها و مواد خطرناک را جمع‌آوری کند. وی بر رعایت موازین حقوق بشر تأکید ورزید.

آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان در برلین در واکنش به پایان دوران قذافی گفت، «این پایان جنگی خونین است، زیرا قذافی بر خلاف خواست مردم خود حکومت کرد».

نیکلا سرکوزی، رئیس جمهور فرانسه گفت، «فصلی جدید برای مردم لیبی آغاز شده است، و آن فصل آشتی در وحدت و آزادی است.»

دیوید کامرون، نخست‌وزیر بریتانیا با نگاهی به حمایت ناتو از نیروهای مقاومت و شورشی لیبی گفت، «من به نقشی که بریتانیا در این زمینه ایفا کرد افتخار می‌کنم.»

فراخوان دبیرکل سازمان ملل به آشتی ملی و زمین‌گذاردن سلاح‌ها

بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل متحد مردم لیبی را به آشتی ملی فراخواند. وی در برابر خبرنگاران با قرائت بیانیه‌ای در این زمینه گفت: «رزمندگان همه‌ی جناح‌ها باید سلاح‌های خود را در کمال صلح و آرامش به زمین گذارند. زمان آشتی فرارسیده است، و نه زمان انتقام‌جویی.»

بان کی مون روز پنجشنبه در مقر سازمان ملل در نیویورک اظهار داشت: «آینده‌ی مردم لیبی نه چندان ساده و توأم با چالش‌های بسیار خواهد بود.» وی افزود که «این چالش‌ها را می‌توان در آینده فقط در همکاری و آشتی با یکدیگر پشت سر گذارد.»

از نظر دبیرکل سازمان ملل، «امیدهای بزرگ انقلاب و مبارزات را باید به فرصت‌ها و عدالت برای همگان بدل ساخت.»

شورای ملی انتقالی لیبی قصد دارد با اتخاذ یک رشته اقدامات کشور را برای برگزاری یک انتخابات آزاد و زمینه را برای ایجاد یک لیبی مدرن آماده سازد.

آقای بان کی مون افزود: «تمام لیبیایی‌ها باید قادر باشند خود را در کشور و دولت آینده سهیم ببینند.» دبیرکل سازمان ملل اعلام کرد که این نهاد بین‌المللی در این مسیر در کنار مردم لیبی خواهد بود و از آنها پشتیبانی خواهد کرد.

محمود جبرئیل، نخست‌وزیر دولت موقت در سخنان روز پنجشنبه‌ی خود گفت که مصطفی عبدالجلیل، رئیس شورای ملی انتقالی لیبی قصد دارد روز جمعه (۲۱ اکتبر) آزادی قطعی لیبی از قید دیکتاتوری را اعلام دارد. او جزئیات کشته شدن قذافی را نیز به اطلاع عموم خواهد رساند.

PB/DK