مزروعی: آقای وزیر در کار خود درمانده است

به نظر می‌رسد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم با همان مشکلی روبروست که بسیاری وزارت‌خانه‌های دیگر، از جمله وزارت علوم: مشکل مسلط نشدن «فرهنگ اسلامی»، البته آن طور که حکومت می‌خواهد. برخی صاحب‌نظران می‌گویند «این مشکل برای وزارت‌خانه‌ای مثل علوم و فناوری زیاد عجیب نیست، چون در آن‌جا سروکار با دانشجو و علم است».

ولی تکلیف وزارتی که خود را عهده‌دار اشاعه فرهنگ اسلامی و «ارشاد» جامعه می‌داند چیست، وقتی که وزیرش از بودجه‌ای سخن بگوید که به اخراج بخشی از کارمندان این وزارت‌خانه اختصاص یافته است: کارمندانی که به گفته او نماز نمی‌خوانند و به اسلام اعتقادی ندارند. این کارمندان در وزارت ارشاد چه می‌کنند؟

این سوال را از کسی پرسیدیم که در دوره حضورش در ایران از نزدیک با این وزارت‌خانه سروکار داشت: رجبعلی مزروعی، رییس «انجمن صنفی روزنامه‌نگاران»

دویچه‏وله: آقای مزروعی، محمد حسینی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نسبت به ایجاد فضای غیراسلامی در این وزارت‏خانه هشدار داده است. با آشنایی‏‏ای که شما به عنوان رییس "انجمن صنفی روزنامه‏نگاران" با این وزارت‏خانه دارید، چه برداشتی از این سخنان دارید؟ فکر می‏کنید در این وزارت‏خانه، آن‏طور که آقای وزیر گفته، چه طیفی نماز نمی‏خوانند یا علاقه‏ای به گسترش فرهنگ اسلامی ندارند؟

علی مزروعی: این از عجایب وزرای دولت آقای احمدی‏نژاد است که این حرف‏ها را می‏زنند. برای این‏که با گذشت ۳۲ سال از پیروزی انقلاب اسلامی و گزینش‏های سختی که اعمال می‏شده و نسلی که کاملاً عوض شده‏اند و در شرایطی که دیگر هیچ‏کسی از دوران پیش از انقلاب در این وزارت‏خانه‏ها نیست، گفتن این سخنان نوعی اعتراف به شکست است در این‏که این‏ها توانسته‏ باشند فضای مورد دلخواه خود را در این وزارت‏خانه‏ها پیدا کنند.

البته اسلامی که آقای حسینی و دولت مستقر فعلی می‏گویند، قرائت خاصی است. اسلامی است که تعداد بسیار قلیلی از افراد جامعه در آن جا می‏گیرند و حتی اگر در وزارت ارشاد هم بخواهند این اسلام را با شدت و غلظتی که آقای حسینی گفته پیاده کنند، فکر نمی‏کنم تعداد زیادی آن‏جا بمانند. به‏خصوص وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که طیف متنوعی از کارهای فرهنگی، هنری و اجتماعی را انجام می‏دهد که نوعاً آدم‏هایی که در این حرفه‏ها مشغول به‏کار هستند و در ارشاد حضور دارند، با آن اسلامی که این آقایان در نظر دارند و خیلی سر موافقتی با فرهنگ و هنر ندارد، طبعاً سازگار نخواهند بود و احتمالاً وزارت ارشاد اسلامی اگر بخواهد با سبکی که آقایان گفته‏اند عمل کند، بیشتر رو به تعطیلی می‏رود. البته الان هم تا حدودی تعطیل است. برای این‏که در بخش کتاب، مطبوعات، سینما، تئاتر و… سانسور بسیار شدیدی وجود دارد. در واقع، می‏توان گفت که آقای وزیر توی کار خودش درمانده است، حال خواسته است چنین توجیهی برای آن داشته باشد.

گفتید وزیر ارشاد در اسلامی کردن وزارت‏خانه‏اش، آن‏‏طور که خودش می‏خواهد، موفق نبوده است. به نظر شما، وزیر علوم، آقای کامران دانشجو، تا چه اندازه در اسلامی کردن دانشگاه‏ها موفق بوده و یا موفق خواهد شد؟

عین همین مشکلی که آقای وزیر ارشاد گفته، در وزارت علوم و در وزارت‏خانه‏های دیگر هم وجود دارد. منتها وزارت علوم چون با دانشگاه‏ها سروکار دارد، هم بسیاری از اساتید و هم دانشجوها، با قرائتی که این آقایان از اسلام دارند، سازگاری ندارند. دولت احمدی‏نژاد از سال ۸۴ و از وقتی که روی کار آمده است، شعار اسلامی کردن دانشگاه‏ها را مرتب داده است. ولی وزیر کنونی ارشاد، آقای دانشجو، که نقش مؤثری هم در انجام کودتای انتخاباتی داشت، به وزارت علوم آمده و می‏خواهد این نقش را برای خود ایفا کند و روی آن تاکید کند که می‏خواهد دانشگاه‏ها را اسلامی کند.

الان هم شاهدیم هر استادی را که فکر می‏کنند با قرائت آن‏ها موافق نیست، دارند بازنشست یا اخراج می‏کنند. در مورد دانشجوها هم به همین سخت‏گیری‏ها روی آورده‏اند، اما با توجه به این‏که سال‏هاست این بحث اسلامی کردن دانشگاه‏ها در هر مقطعی داده شده، ولی عملاً موفق نبوده، فکر می‏کنم الان هم این بیشتر یک شعار است و در عمل نمی‏تواند موفق باشد. به‏خصوص در دانشگاه‏ها که بحث‏های علمی و عقلانی جاری است و کسی نمی‏تواند آن‏‏جا را مانند یک پادگان اداره کند.

برگردیم به وزارت ارشاد و فرهنگ اسلامی؛ شما رییس انجمن صنفی روزنامه‏نگاران هستید. ارزیابی‏تان از وضعیت روزنامه‏ها چیست؟ روند تعطیلی روزنامه‌ها و خبرنگارانی که اخراج می‏شوند، ادامه دارد. روزنامه‏هایی که متعلق به اپوزیسون هم نیستند و ارگان مسئولان بلندپایه حکومتی‌هستند. مثلا روزنامه «خبر» متعلق به علی لاریجانی و بسیاری دیگر. یا آیا این تعطیلی‏ها و اخراج‏ها، علت مالی دارند یا سیاسی؟

در زمینه‏ی مطبوعات هم می‏شود گفت که تا کنون بیشتر مطبوعاتی که توقیف و یا تعطیل شده‏اند، دلایل سیاسی داشته است. به‏خصوص روزنامه‏ها و مطبوعات منتقد و مستقل که عمدتاً به طیف اصلاح‏طلب نزدیک بودند. اما اخیراً بیشتر این روزنامه‏ها و وب‏سایت‏ها به دلیل مسائل مالی دارند تعطیل می‏شوند. البته بخشی از آن به دلیل عمل‏کرد ارشاد است که یارانه‏هایی را که قرار بود به این رسانه‏ها بدهد، به صورت تبعیض‏آمیز در اختیار برخی از آنان می‏گذارد و به برخی دیگر، یارانه‏ای نمی‏دهد.

شرایط کل اقتصادی در جامعه هم به گونه‏ای شده که مردم زیاد روزنامه نمی‏خرند. ضمن این‏که بخشی از خبرها و نیازهای خبری شهروندان، از طریق اینترنت تأمین می‏شود و دیگر انگیزه‏ی آن‏چنانی برای رفتن به سراغ مطبوعات ندارند. این است که مثلاً روزنامه‏ی "خبرآن‏لاین" توجیه کرده که چون وب‏سایت‏شان بیشتر خواننده دارد، دیگر روزنامه‏ی کاغذی‏شان چون هزینه‏اش هم زیاد است، چاپ نمی‏شود.

به‏هرحال من فکر می‏کنم در حال حاضر، روزنامه‏ها و وب‏سایت‏هایی که فعال هستند و اعلام کرده‏اند تعطیل می‏شوند، بیشتر به دلایل شرایط اقتصادی است. برای این‏که این‏ها به لحاظ سیاسی، خیلی مسئله‏ای نداشتند.

مریم انصاری
تحریریه: عباس کوشک جلالی