مسیحیان عراق، خواهان خودگردانی

عین کاوه، با خانه‌های کوچک یک تا دو طبقه و باغ‌های کوچک لیمو، واقع در نزدیکی اربیل مرکز کردستان عراق، به تدریج به یکی از مهم‌ترین مراکز سکونت مسیحیان عراق تبدیل می‌شود. ویژگی این شهر، تعداد زیاد کلیساهای آن است. طرفداران تمام شاخه‌های کلیسای شرقی در این شهر کوچک گرد هم آمده‌اند.

عین کاوه در سال‌های اخیر به شدت رشد کرده است. پلاک خودروها، نشان می‌دهد که ساکنان شهر از کجا آمده‌اند: بغداد، بصره، موصل و جاهای دیگر. آنچه مسیحیان را به مهاجرت واداشته، عدم احساس امنیت در مناطق دیگر عراق است.

"پتر بشر وردا" مدیر سمینارهای واعظان کلیسای کاتولیک کلدانی و مسئول دبیرخانه "مدرسه‌عالی علوم دینی بابل" یکی از ساکنان جدید عین کاوه است. او می‌گوید:«تا پنج سال پیش، فقط ۲ هزار خانواده در عین کاوه زندگی می‌کردند. اما تعداد آن‌ها اکنون به ۶ هزار خانوار رسیده است. زندگی در کنار هم، به مسیحیان احساس امنیت می‌دهد.»

۶۵۰ هزار مسیحی؟

درباره تعداد واقعی مسیحیان عراق آمار قابل اعتمادی در دست نیست. "جامعه خلق‌های مورد تهدید" در آخرین سال‌های حکومت حزب بعث، تعداد مسیحیان عراق را ۶۵۰ هزار نفر برآورد کرده بود. برخی منابع می‌گویند که نیمی از این مسیحیان تاکنون یا خاک عراق را ترک کرده‌ و به سوریه، لبنان و غرب مهاجرت کرده‌اند و یا در شمال عراق اقامت گزیده‌اند.

عزیز الزباری استاد رشته تعلیم ‌و تربیت دانشگاه اربیل هم ۵ سال پیش مجبور شد شهر خود موصل را ترک کند و در عین ‌کاوه اقامت گزیند. او می‌گوید:«من به چشم خودم دیدم که ظرف ۳ روز ۳۰۰ خانواده مسیحی از موصل رانده شدند. افراد ماسک‌دار، بلندگو به دست در خیابان‌ها حرکت می‌کردند و فریاد می‌زدند:«کفار، گم شوید!»

این تجربه تلخ سبب شده است که استاد دانشگاه اربیل از ایجاد یک منطقه خودگردان برای مسیحیان عراق حمایت کند. به عقیده او، تنها یک منطقه خودگردان است که می‌تواند موجودیت مسیحیان عراق را در داخل کشور خودشان تضمین کند.

رقابت‌های سیاسی مسیحیان

عزیز الزباری عضو "شورای مسیحیان کلدانی، سوری و آسوری" است. این شورا که عملکردی شبیه یک حزب سیاسی را دارد، در سال ۲۰۰۷ بنیانگذاری شد و به حزب دموکرات کردستان عراق نزدیک است. بنیادگذار اصلی این حزب، سرکیس آقایان است که چندین سال وزیر اقتصاد و دارائی دولت کردستان در اربیل بود.

شورای مسیحیان کلدانی، سوری و آسوری، هم در مجلس ملی عراق نماینده دارد و هم در مجلس کردستان. این حزب، خواستار خودگردانی برای ایالت نینوا در لوای پرچم کردستان است. در آخرین انتخابات ایالتی، ۶۰ درصد مسیحیان ایالت نینوا به نمایندگان شورای مسیحیان کلدانی، سوری و آسوری رای دادند.

طرح خودگردانی نینوا تحت لوای پرچم کردستان، اختلافاتی را هم میان مسیحیان برانگیخته است. رقیب اصلی شورای جوامع کلدانی، سوری و آسوری، "جنبش دموکراتیک آسوری" است که در دهه ۷۰ میلادی تاسیس شد. این تشکیلات، آشکارا با طرح "شورای مسیحیان کلدانی، سوری و آسوری" مخالفت می‌ورزد.

دیدگاه جنبش دموکراتیک آسوری

"نیاز حنا" مدیر دفتر جنبش دموکراتیک در عین‌ کاوه هم از حق خودگردانی مسیحیان عراق پشتیبانی می‌کند. اما به شرط آن‌که منطقه خودگردان مسیحی، زیر پرچم عراق تشکیل شود و نه زیر پرچم کردستان.

رئیس دفتر جنبش دموکراتیک آسوری می‌گوید:«تصور خودمختاری واقع‌گرایانه نیست. معلوم نیست که این نظر چگونه باید عملی شود. آن‌ها که از خودمختاری در سطح نینوا حرف می‌زنند، فراموش می‌کنند که مساله بر سر منطقه‌ای نیست که فقط مسیحیان در آن زندگی می‌کنند، بلکه یزیدیان، کردها و عرب‌ها نیز در آن‌جا سکونت دارند.»

نینوا، در شمال شرقی عراق، هم‌مرز کردستان عراق، سوریه و ترکیه است. دولت مرکزی عراق و منطقه خودمختار کردستان، بر سر مالکیت این ایالت اختلاف دارند.

جنبش دموکراتیک آسوری خواستار آن است که حکومت مرکزی عراق حقوق اولیه مسیحیان را به رسمیت بشناسد و زبان آرامی را، به عنوان زبان ملی در کنار عربی، کردی و ترکمنی در قانون اساسی بگنجاند.

JT/FW