مناقشه اتمی: تحریمهای هدفمند خارج از شورای امنیت • مصاحبه با رضا تقی‌زاده
۱۳۸۷ مرداد ۱۹, شنبه
این مقام ارشد بریتانیایی از فرآیند دشوار تصویب تحریمهای تازه در شورای امنیت یاد کرده و گفته که قرارست به‌طور جداگانه، فشارهای اقتصادی هدفمندی به ایران در حوزه‌هایی چون سرمایه گذاری بخش نفت و گاز وارد شوند.
مصاحبه با دکتر رضا تقی‌زاده، تحلیلگر سیاسی.
طبق گزارش‌ها، بریتانیا، فرانسه و آلمان در حال بررسی تحریمهای اضافی علیه ایران در بخش‌های انرژی، بیمه و تامین مالی هستند. آیا جمهوری اسلامی در قبال این اقدام‌ها، آزموده و رویین نشده و به راحتی نمی‌تواند همانند همیشه موانع را دور بزند؟
رضا تقی‌زاده: این‌کار تا حدودی شدنی است اما هدف‌های مورد نظر اروپا، زمینه‌هایی نیست که ایران بتواند به راحتی از آنها فرار کند. در ۳ سال گذشته، ایران با سیاست نگاه به شرق، موفق شده تجارت خارجی خود را تا حدود زیادی از اروپا به آسیا منتقل کند، اما عرصه‌های نفت و گاز و فعالیت‌های مالی، زمینه‌هایی نیستند که آسیا بتواند جای اروپا را بگیرد. اینک اروپا با نزدیکتر شدن به آمریکا، این دو زمینه را هدف قرار داده و تحریمهای تازه به آنها کمک می‌کند که در شورای امنیت، مزاحمت کمتری از سوی چین و روسیه ببیند. این سه کشور اروپایی با تصمیم‌های جدید و از طریق کمپانی‌های اروپایی، می‌توانند خارج از شورای امنیت فشارها بر ایران را ادامه و افزایش دهند.
بنا بر خبرها، مشاوره‌های این سه کشور در باره دور چهارم تحریم‌ها علیه ایران، تازه ماه سپتامبر شروع می‌شود. این یعنی نزدیک شدن به همان ماه نوامبر که انتخابات ریاست جمهوری آمریکاست. آیا این نشاندهنده موفقیت ایران در خریدن وقت نیست؟
ایران در سه سال گذشته، توانسته با اتخاذ خط مشی کمتر انعطاف پذیر، به بخش‌های عمده‌ای از هدف‌های اتمی‌اش دست یابد و اینک نیز با استفاده از همین سیاست در نظر دارد وضع موجود را ضمانت کند. تصور مقامات جمهوری اسلامی این است که اگر سه ماه آینده بدون مواجهه با حمله نظامی بگذرد، موفق می‌شوند تا چند ماه بعد نیز این وضع را برای توسعه برنامه‌های اتمی خود ادامه دهند. هدف آنها اینست که تا سال آینده، ایران در موضعی قرار گیرد که توسل به حمله نظامی تغییری در روند برنامه‌هایش ایجاد نکند. جامعه اروپا هم در مقابل می‌خواهد موضوع انتقال قدرت درآمریکا را دور بزند و آن را به عنوان عامل بازدارنده در مقابل اعمال فشار سیاسی به ایران نبیند. دلیل دیگر تصمیم جدید اروپا اینست که قبل از داخل شدن به اجلاس شورای امنیت و تصویب قطعنامه جدیدی علیه ایران، این مقررات را به مورد اجرا درآیند. توجه داشته باشید که حتی بعد از تصویب تحریم‌ها در شورای امنیت نیز، کشورهای عضو شورا یا حتی کشورهای عضو سازمان ملل، باید برای مصوبات شورا، به قوه‌های مققنه خودشان رجوع کنند. حال اروپا از این لحاظ یک قدم جلوتر از دیگران است.
آیا عدم سرمایه‌گذاری در صنایع نفت و گاز ایران، به نوعی به منافع خود غرب هم لطمه نمی‌زند؟
توجه داشته باشید که ایران تامین کننده عمده نفت اروپای غربی یا صادرکننده گاز به اروپا نیست. در آینده شاید اگر استفاده درستی از این امکانات شود، اروپا بتواند دوباره مصرف کننده نفت خام ایران و مشتری گاز صادراتی ایران باشد. اما ایران، تا ۵ سال آینده چنین ظرفیتی ندارد و شاید هدف اروپا هم این باشد که با این فشار، دولت ایران را در چنین مسیری قرار دهد. این هدف‌ها البته اعلام نشده و تنها از مقابله با برنامه اتمی ایران صحبت می‌شود.
مهیندخت مصباح