«نابودی زرادخانه شیمیایی سوریه کار دشواری نیست»

ظهر سه‌شنبه (اول اکتبر/ ۹ مهر) ۲۰ خودروی سازمان ملل از مرز لبنان وارد سوریه شدند. این کاروان، بازرسان سازمان ملل و تجهیزات آنان برای نابودی تسلیحات شیمیایی سوریه را حمل می‌کند. موضوع نابودی زرادخانه شیمیایی سوریه از همان ابتدا با تردید کارشناسان همراه بود. آگاهان معتقدند خنثی‌سازی و نابودی تسلیحات شیمیایی که در بسیاری از کشورهای جهان به دلیل حساسیت با ربات انجام می‌گیرد، در شرایط بی‌ثبات کنونی و زیر آتش جنگ بسیار دشوار است.

رالف تراپ آلمانی، کارشناس تسلیحات شیمیایی، نابودی زرادخانه‌های شیمیایی سوریه را از نظر فنی کار ساده‌ای می‌داند. او سابقه سال‌ها همکاری با سازمان منع استفاده از تسلیحات شیمیایی (OPCW) را در کارنامه دارد. به اعتقاد تراپ، می‌توان تأسیسات تولید تسلیحات شیمیایی در سوریه را از نظر فنی خراب کرد، ارتباط بین دستگاه‌ها را قطع کرد یا بخش‌های هدایتگر تأسیسات را از کار انداخت. این کارشناس نابودی مواد اولیه تولید تسلیحات شیمیایی را هم کار ساده‌ای می‌داند.

اگر مخلوط‌کننده‌ها یا دستگاه‌های پرکننده نابود شوند، به اعتقاد این کارشناس آلمانی، گازهای اعصاب آن‌طور که برنامه‌ریزی‌شده قابل استفاده نخواهند بود. به گفته رالف تراپ، بسیاری از مواد شیمیایی موجود در سوریه به‌عنوان تسلیحات انبار نشده‌اند، بلکه به‌عنوان مواد اولیه نگهداری شده‌اند و به همین دلیل نابودی آن‌ها به نسبت ساده است.

روند کار بازرسان

بازرسان "OPCW" روز دوشنبه به سوریه سفر کردند تا میزان گازهای سمی و ظرفیت تولید تسلیحات شیمیایی را ثبت و بر نابودی‌شان نظارت کنند. در ابتدا فهرستی که دولت سوریه در اختیار بازرسان گذاشته است، کنترل می‌شود.

رالف تراپ روز سه‌شنبه (اول اکتبر/ ۹ مهر) به یک شبکه رادیویی آلمانی گفت: «آنان [بازرسان] در ابتدا از تسلیحات آمار می‌گیرند، تانکرها [مواد شیمیایی] را وزن و آن‌ها را علامت‌گذاری می‌کنند تا بعدها بتوان از درستی تسلیحات و تانکرها اطمینان حاصل کرد».

این کارشناس آلمانی با اشاره به حق بازررسی سررزده بازرسان سازمان ملل، تصریح کرد که اگر تردیدی در مورد مخفی‌کردن تسلیحات یا مواد اولیه وجود داشته باشد، سازمان منع استفاده از تسلیحات شیمیایی می‌تواند دستور بازرسی صادر کند. او در نهایت تأکید کرد که با توجه به جنگ داخلی در سوریه، شورای امنیت سازمان ملل و تمام قدرت‌های جهانی که از طرف‌های درگیر پشتیبانی می‌کنند، باید از نفوذ خود استفاده کنند.

انتقاد شدید اپوزیسیون سوریه

در حالی که توافق بر سر نابودی تسلیحات شیمیایی سوریه به تأیید شورای امنیت سازمان ملل رسیده و رژیم سوریه نیز با آن موافقت کرده است، مخالفان بشار اسد به اصل ماجرا به شدت انتقاد می‌کنند.

نمایندگان ارشد اپوزیسیون سوریه توافق بر سر نابودی زرادخانه شیمیایی بشار اسد را به منزله ارتقای جایگاه اسد توسط سازمان ملل می‌دانند. قاسم سعدالدین، از مجموعه فرماندهی "ارتش آزاد سوریه" به خبرگزاری فرانسه گفته است: «این توافق برای سازمان ملل یک ننگ است، یک فاجعه». به زعم وی، جامعه جهانی «تسلیحات شیمیایی را در نظر گرفته و ۱۰۰ هزار قربانی جنگ داخلی را فراموش کرده است».

سعدالدین، سرهنگ پیشین ارتش سوریه است که در سال ۲۰۱۲ خدمت را ترک کرد و به مخالفان پیوست. وی روز سه‌شنبه (اول اکتبر/ ۹ مهر) به همراه چند تن دیگر از مخالفان رژیم سوریه به پاریس آمد تا در نشستی در مورد اوضاع سوریه شرکت کند.

رئیس شورای محلی مخالفان در منطقه حلب سوریه نیز از توافق یادشده که حمله نظامی به آمریکا به سوریه را به تعویق انداخت، به شدت انتقاد کرده است: «این به آن معنی است که گویی انقلاب سوریه برای نابودی تسلیحات شیمیایی صورت گرفته است، در حالی که استقرار حکومت قانون هدف بوده است».

توافق بر سر نابودی تسلیحات شیمیایی سوریه حاصل رایزنی‌های جان کری و سرگئی لاوروف، وزرای خارجه آمریکا و روسیه بود. آمریکا پذیرفت در صورت پای‌بندی سوریه به تعهدات و نابودی تسلیحات شیمیایی این کشور تا نیمه سال ۲۰۱۴، فعلا از حمله نظامی چشم بپوشد. سوریه هم در نهایت پیشنهاد روسیه و آمریکا را پذیرفت.

«جدایی‌ها حاصل عملکرد جامعه جهانی است»

قاسم سعدالدین از "ارتش آزاد سوریه" همچنین جامعه جهانی را مسئول ایجاد اختلاف در صف مخالفان بشار اسد دانست. به اعتقاد او این گسست "نتیجه سرخوردگی حاصل از عملکرد جامعه جهانی" و "عدم پشتیبانی جامعه جهانی" از مخالفان است.

هفته گذشته ۱۳ گروه از مخالفان بشار اسد از شورای ملی مخالفان سوریه جدا شدند. سعدالدین روز سه‌شنبه در پاریس احتمال داد که این اقدام به دلیل آن باشد که این گروه‌ها "منابع مالی بهتری یافته‌اند".

این افسر سابق ارتش سوریه بار دیگر خواستار دسترسی مخالفان به تسلیحات سنگین شد. او افزود تمام پشتیبانی‌های اعلام‌شده‌ی تاکنونی در حد "جوهر روی کاغذ" باقی مانده‌اند. به گفته‌ی این عضو فرماندهی "ارتش آزاد سوریه"، مخالفان هنوز اوضاع را زیر کنترل دارند، «اما هر قدر شرایط به روال کنونی ادامه یابد، همان‌قدر هم اوضاع از کنترل خارج می‌شود».