ناتوانی توانخواهان از کجاست؟
۱۳۸۹ آذر ۱۲, جمعه
روز جهانی معلولان در سال ۱۹۹۲ از سوی مجمع عمومی سازمان ملل به مناسبت تصويب قانون برنامه جهانی درباره توانخوهان اعلام شد. گفت‌وگویی با اسکندرآبادی درباره شرایط توانخواهان در اروپا و ایران.
آیا آماری از تعداد توانخواهان در ایران در دست هست؟
مشکل آمار در کشور ما یک مشکل عمومی است. به طور مشخص، در اروپا ۳۷ میلیون معلول ثبت شده ولی در ایران آمارها مختلف اعلام شده‌اند. اخیرا مصطفی سراج، کارشناس بهزیستی استان لرستان تعداد معلولان این استان را ۱۰ درصد اعلام کرده و گفته تعداد معلولان سراسر کشور خیلی بیشتر از آمار اعلام‌شده است.
آیا مشکلات یک توانخواه اروپایی همان مشکلات تواخواه ایرانی است؟
خیر. مشکلات توانخواه اروپایی بیشتر شخصی است ولی یک توانخواه ایرانی افزون بر مشکلات شخصی با مشکلات اجتماعی هم روبروست.
درحالی که توانخواه اروپایی از پشتیبانی حقوقی دولت و فرهنگی مردم برخوردار است، توانخواه ایرانی باید دست به دامان دلسوزی افراد باشد. برای نمونه، معلولی که در آلمان ثبت می‌شود و کارت ویژه دریافت می‌کند، می‌تواند رایگان از متروها و قطارهای کم‌فاصله استفاده کند و برای راه‌های دور یک نفر را به رایگان با خود همراه کند. گفتنی است که قطار و مترو در آلمان، وسیله نقلیه عمومی اصلی است. همین کارت ویژه در ایران به توانخواه تنها امکان می‌دهد بلیط نیم‌بهای هواپیماهای داخلی را بخرد.
نمونه‌ی دیگر: توانخواه شاغل آلمانی می‌تواند دو سال زودتر از همکارانش بازنشست شود، سالانه پنج روز مرخصی اضافه دارد، در اداره از تسهیلات ویژه برخوردار است و در رفت‌وآمد با مشکلات شهری کمتری روبروست. درصورتی که توانخواه ایرانی تازه قرار است اگر شاغل اداره‌های دولتی است، پنج سال زودتر بازنشست شود، مرخصی اضافه‌ای هم ندارد و تا کنون تقریباً هيچ اقدام مناسبسازانه ای ويژه ی او انجام نشده كه رفت و آمدش به محل كار را آسان كند. همین دو ماه پیش بود که یک نابینا در متروی تهران در گودالی بدون حصار افتاد و جان خود را از دست داد.
شرایط سیاسی تا چه اندازه می‌تواند در حل مشکلاتی که نام بردید، موثر باشد؟
مشکلاتی که نام بردم تنها نمونه بودند. مشکلات نام‌نبرده بسیارند. همانطور که شرایط دموکراتیک، مشکلات عمومی اجتماعی را تا اندازه زیادی حل می‌کند، بر وضعیت توانخواهان هم تأثیر دارد. بسیاری از توانخواهان در تماس‌های خصوصی شکوه می‌کنند که چون خیلی آسان نشان می‌شوند و برچسب می‌خورند، نمی‌توانند در فعالیت‌های سیاسی شرکت کنند. بسیاری از هواداران جنبش سبز از همین ترس در تظاهرات اخیر شرکت نکردند.
اگر اختیار با شما بود، برای امروز که روز جهانی توانخواهان است، چه اقدامات و مراسمی پیشنهاد می‌کردید؟
اول باید بگویم که متأسفانه مراسم رسمی روز جهانی توانخواهان در ایران به پس‌فردا یکشنبه ۱۴ آذر موکول شده. دلیل آن البته از سوی مقام‌های سیاسی، آلودگی هوا اعلام شده، درصورتی که من از آگاهان امور اجتماعی در ایران مطلع شدم که این تعویق از یک ماه پیش تعیین شده است.
من اگر اختیاری داشتم، بجای بیانیه و قول و وعده‌های خوب در این روز، از کارشناسانی دعوت می‌کردم که مشکلات معلولان را شفاف بیان و راه‌حل‌هایی پیشنهاد کنند و از کسانی که برای مناسب‌سازی شرایط توانخواهان کار موثری کرده‌اند، تجلیل و تقدیر کنند. برای نمونه، یک ماه پیش شرکت پکتوس یک صداساز فارسی عملی و جالب برای نابینایان، عرضه کرده که در قیاس با آنچه پیشتر داشتیم، قابل توجه و تقدیر است.
پیشنهاد مشخص شما برای بهتر کردن اوضاع و شرایط توانخواهان در ایران چیست؟
من توانخواه هستم ولی کارشناس این رشته نیستم. تنها چیزی که می‌توانم بگویم این است که اول باید آمار دقیقی از معلولان گرفته و آنها رسماً ثبت شوند و کارت ویژه بگیرند. دوم باید همراه با ثبت ایشان مشکلات‌شان پرسیده و سنجیده و به طور شفاف و جدی برشمرده و اعلام شوند. تنها پس از این مرحله است که می‌توان از راهحلهای کشورهای پیشرفته بهره گرفت و راهحلهای مشخص که برای جامعه و کشور ما مناسب‌اند را پیشنهاد و عملی کرد.