1. پرش به گزارش
  2. پرش به منوی اصلی
  3. پرش به دیگر صفحات دویچه وله
تاریخ

نخست‌وزير پايان

۱۳۹۹ تیر ۴, چهارشنبه

چهار تير ۱۲۹۳؛ ۱۰۶ سال پيش در چنين روزی شاپور بختيار در چهارمحال بختياری زاده شد.

https://p.dw.com/p/3eFCo
Shapour Bakhtiar Ex-Premierminister von Iran
عکس: AP

می‌گفت: «دموكراسی تنها راه نجات ايران است. هرقدر هم دشوار باشد و ما ناپخته باشيم بايد شروع كرد».

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

پدر و مادر شاپور بختيار از خاندان‌های سرشناس عشاير بودند.

هفت ساله بود كه مادر را از دست داد: «تحصیلات اولیه را در نزد آموزگار در خانه و سپس در شهر كرد و اصفهان انجام دادم. بعد از كلاس سه دبیرستان به بیروت ... رفتم».

او در آنجا ديپلم رياضی گرفت.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

۲۰ ساله بود كه خبر اعدام پدرش را شنيد و به ايران بازگشت.

۲۲ ساله بود كه به پاريس رفت و ۲۶ ساله بود كه از دانشگاه پاريس دكترای حقوق و از دانشگاه سوربن دكترای علوم سياسی گرفت و داوطلبانه در ارتش مقاومت فرانسه عليه فاشيسم هيتلری جنگيد.

۳۲ ساله بود كه به ايران بازگشت و حين خدمت در وزارت كار به فعاليت سياسی در "حزب ايران" و در راستای هدف‌های دكتر مصدق پرداخت.

در زمان حكومت دكتر مصدق معاون وزير كار بود و از فعاليت‌های صنفی سنديكاهای كارگری پشتيبانی كرد.

پس از كودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، تا سال ۱۳۴۴ در "جبهه ملي" و "نهضت مقاومت ملي" فعاليت داشت و بارها به زندان و تبعيد افتاد.

۶۳ ساله بود كه يك سال پيش از بروز انقلاب ۵۷ با دو نفر ديگر در نامه سرگشاده‌ای شاه را به ترک خودكامگی فرا خواند:

«تنها راه ... خلاصی از تنگناها و دشواری‌هایی كه آینده ایران را تهدید می‌كند، ترک حكومت استبدادي، احترام به قانون اساسی و اعلاميه حقوق بشر و آزادی مطبوعات و آزادی زندانیان و تبعیدشدگان سیاسی است».

۶۴ ساله بود كه در روز ۹ دی ۱۳۵۷ نخست‌وزير شد كه بيش از پنج هفته دوام يافت اما در همان زمان كوتاه پرتلاطم، زندانيان سياسی را آزاد و ساواک و بازرسی شاهنشاهی را منحل كرد و آزادی قلم و بيان را برقرار ساخت:

«حالا كه خواسته‌های رفاهی و سياسی مملكت تضمين شده، هركس به اغتشاش و اعتصاب ادامه دهد از ديد من خائن است و اين دست‌چپی و راستی هم ندارد».

با "اعلام بیطرفي" ارتش در روز ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ دولت او و نظام شاهنشاهی فرو‌پاشيد و او پنهانی به پاريس گريخت و سرسختانه به تلاش عليه نظام تازه پرداخت.

سرانجام سه نفر كه با دست‌آويز تلاش درونمرزی عليه جمهوری اسلامی به خانه‌اش راه يافته بودند، او را با كارد مثله كردند.

هرچند دست اندركاران رژيم در اين باره سكوت كردند اما از علی وكيلی‌راد كه به جرم قتل او ۱۸ سال در پاريس زندانی بود در تهران اسقبال بسيار گرمی به عمل آمد.

شاپور بختيار در ۷۷ سالگی در پاريس ترور شد.