نشست اتحادیه عرب در سایه اختلاف بر سر ایران و سوریه
۱۳۹۳ فروردین ۱, جمعه
جنگ داخلی سوریه، جنگ قدرت در مصر و چگونگی رابطه با جمهوری اسلامی ایران از مهمترین مسائلی هستند که کشورهای عضو اتحادیه عرب بر سر آن اختلاف دارند.
خبرگزاری آلمان در گزارشی که روز جمعه (۲۱ مارس/ ۱ فروردین ۹۳) منتشر کرد، اتحادیه عرب را شیر بی‌یال و دمی توصیف کرد که سران آن در دیدارهای سالانه‌ی خود به توافقی نمی‌رسند، و اگر رسیدند یا اجرایی نمی‌شود یا بی‌تاثیر می‌ماند.
جلوگیری از عمیق‌تر شدن شکاف
سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه زمانی که مقام‌های دولتی سوریه از لغو عضویت این کشور در اتحادیه کشورهای عربی گلایه می‌کردند ظاهرا تصمیم‌های این اتحادیه را "مضحک" خوانده است.
به رغم این، کارشناسان و تحلیل‌گران بین‌المللی دیدار آینده سران کشورهای عربی را با حساسیت فراوانی دنبال می‌کنند، چرا که تنش میان این کشورها از زمان دیدار قبلی در قطر به اوج خود رسیده. نشست آتی قرار است پنجم و ششم فروردین ۹۳ در کویت برگزار شود.
وزیر خارجه مصر، نبیل فهمی چند روز پیش در یک گفت‌وگوی تلویزیونی مهمترین هدف اجلاس کویت را جلوگیری از عمیق‌تر شدن شکاف در میان کشورهای عربی توصیف کرد.
یکی از محورهای اصلی اختلاف میان کشورهای عربی، به ویژه کشورهای حاشیه خلیج فارس، به حمایت قطر از گروه "اخوان المسلمین" و برخی دیگر از تشکل‌های اسلام‌گرای افراطی در مصر، سوریه و دیگر کشورهای منطقه مربوط می‌شود.
عربستان، امارات و بحرین ۱۴ اسفند ۹۲ در واکنش به ادامه حمایت قطر از اخوان‌المسلمین سفیران خود را از دوحه فراخواندند.
عمان، میانجی ایران و آمریکا
افزایش عملیات تروریستی در مصر، لبنان و عراق و بی‌ثباتی لیبی از دیگر موضوع‌های مورد اختلاف میان کشورهای عربی است. جنگ داخلی سوریه نیز که تاکنون به آوارگی و پناهندگی بیش از دو میلیون شهروند سوری به کشورهای همسایه منجر شده، تنش میان کشورهای عضو اتحادیه عرب را افزایش داده است.
وزیر خارجه مصر هشدار می‌دهد که آنچه اکنون در سوریه می‌گذرد می‌تواند تمام منطقه را کاملا بی‌ثبات کند. بسیاری از کشورهای عربی ایران را به خاطر حمایت از حکومت بشار اسد در تشدید این بی‌ثباتی سهیم می‌دانند. به گزارش خبرگزاری آلمان عربستان سعودی که روابطش با جمهوری اسلامی اغلب تیره بوده اعتقاد دارد که کشورهای غربی به ایران امکان داده‌اند آن‌ها را در مذاکرات هسته‌ای به بازی بگیرد و خواهان افزایش فشار بر این کشور است.
در این میان برخی از کشورها نظیر عمان با جمهوری اسلامی مناسبات دوستانه‌ای دارند و گفته می‌شود توافق هسته‌ای ژنو میان ایران و کشورهای ۱+۵ در پی مذاکرات پنهان تهران و واشنگتن با میانجیگری پادشاه عمان به دست آمده است.
لغو دیدار اوباما با سران عرب
حسن روحانی که تنش‌زدایی و بهبود روابط با کشورهای منطقه را از محورهای اصلی سیاست خارجی دولت یازدهم عنوان کرده، حدود دو هفته پیش (۲۱ اسفند) در نخستین سفر خود به کشورهای حاشیه خلیج فارس به عمان سفر کرد.
روحانی درباره سفر به عمان گفته بود: «ما همواره با عمان در سال‌های گذشته روابط خوبی داشته‌ایم و به ویژه در این دولت روابط قدم به قدم به سمت استحکام بیشتر می‌رود.» در این سفر قراردادی نیز برای فروش گاز به عمان میان دو کشور امضاء شد.
پیش از این قرار بود باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا در روزهای پایانی ماه مارس در نشست مشترکی با رهبران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس شرکت کند.
نشریه "وال استریت ژورنال" روز جمعه، ۲۱ مارس به نقل از دیپلمات‌های آمریکایی گزارش داد که این دیدار لغو شده است. بر اساس این گزارش تنش میان کشورهای حاشیه خلیج فارس بیش از آن ارزیابی شده که این نشست بتواند به نتایج مورد انتظار برسد.
تلاش ویژه برای بهبود رابطه با عربستان
مطابق گزارش‌ها اوباما به رغم لغو دیدار با سران کشورهای حاشیه خلیج فارس قصد دارد در جریان سفر خود به اروپا، که برای رایزنی درباره بحران اوکراین انجام می‌شود، با ملک عبدالله پادشاه عربستان سعودی ملاقات کند.
همزمان با این تحولات عبدالرحمان غرمان الشهری سفیر جدید عربستان در تهران در دیدار با امیر عبداللهیان، معاون عربی و آفریقاى وزارت امور خارجه از "نگاه مثبت ملك عبدالله پادشاه سعودی به روابط با جمهوری اسلامى" خبر داد. به گزارش خبرگزاری مهر، غرمان الشهری گفت: «با توجه به ظرفیت‌هاى بالاى دو كشور در جهان اسلام شایسته است كه روابط در عالی‌ترین سطح پیگیرى شود.»
سفیر جدید عربستان در ایران خاطر نشان کرد که "حكمت و درایت رهبران دو كشور" در مسیر بهبود مناسبات دوجانبه قرار دارد و "در شرایط حساس منطقه و جهان اسلام، هماهنگی و همكاری‌های مشترك یك ضرورت است." او ابراز امیدواری کرد در دوره مسئولیتش در تهران بتواند زمینه گسترش روابط دو کشور را فراهم کند.
عبداللهیان در این دیدار گفت: «اولویت جمهوری اسلامى ایران روابط با همسایگان و دولت‌هاى عربی و اسلامى مى‌باشد و در این خصوص براى عربستان اهتمام ویژه‌اى قائلیم.»
معاون وزیر خارجه تاکید کرد که جمهوری اسلامى به دنبال "تقویت روابط با عربستان در همه ابعاد" است، زیرا اعتقاد دارد "تأثیر گذارى و پتانسیل‌هاى بالاى دو كشور توان جهت‌دهى تحولات منطقه و جهان اسلام به نفع امت اسلامى و خنثى‌سازى توطئه‌ها را دارد."